Czy można odebrać fundusz sołecki?

Czy rada gminy miała prawo odwołać przeznaczenie funduszy na realizację zadań w trakcie roku, na który wcześniej zatwierdziła  fundusz sołecki? Sołectwo podjęło uchwałę w terminie do końca września 2010 roku i rada gminy zatwierdziła ją do realizacji. Jeżeli  rada gminy miała prawo zabrać fundusz sołecki, który był zaplanowany, to w jakiej formie to powinna zrobić i czy sołectwa  powinny być zawiadomione, że nie dostaną pieniędzy na zaplanowane na zebraniach wiejskich zadania? Niektóre sołectwa w gminie otrzymały pieniądze.

Zgodnie z art. 14 Ustawy o samorządzie gminnym rada gminy przyjmuje uchwały, które należą do aktów prawa miejscowego. Ustawa o funduszu sołeckim przewiduje jeden przypadek, kiedy to pomimo podjęcia uchwały o wyodrębnieniu środków na fundusz sołecki, gmina może zaniechać realizacji przedsięwzięć wskazanych przez sołectwa i przeznaczyć te środki na inny cel. Zgodnie z art. 1 ust. 4 Ustawy o funduszu sołeckim środki funduszu mogą być przeznaczone na pokrycie wydatków na działania zmierzające do usunięcia skutków klęski żywiołowej w rozumieniu ustawy z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej (Dz. U. Nr 62, poz. 558, z późn. zm.1)). Przesunięcie środków obejmuje jedynie tę część, której nie zdołano jeszcze rozdysponować.

Rada gminy może podjąć uchwałę o uchyleniu uchwały rady dotyczącej wyodrębnienia środków na fundusz sołecki w sytuacji, gdy żadne sołectwo we właściwym czasie nie złożyło wniosku lub z przyczyn formalnych żaden wniosek nie został przyjęty.
W sytuacji gdy rada gminy podjęła chwałę dotyczącą funduszu sołeckiego i przedsięwzięcia wskazane we wnioskach zostały uwzględnione w budżecie gminy wójt powinien realizować wskazane zadania.

Jeśli gmina podjęła uchwałę o wyodrębnieniu środków na fundusz sołecki i sołectwo złożyło wniosek, który nie został przez wójta odrzucony z przyczyn formalnych to znaczy, że wskazane przez sołectwo przedsięwzięcie zostało uwzględnione w budżecie gminy. Wójt ma więc obowiązek jego realizacji.

Na podstawie art. 30 ust. 1 Ustawy o samorządzie gminnym wójt wykonuje uchwały rady gminy i zadania gminy określone przepisami prawa. To do wójta należy realizacja zadań zaplanowanych w budżecie gminy. Wójt może zlecić to zadanie podległemu urzędnikowi lub sołtysowi. Mieszkańcy sołectwa w przypadku gdy wójt, który pomimo obowiązku realizacji zadań przewidzianych przez prawo, nie spełnia swoich obowiązków, mają możliwość podjęcia działań dyscyplinujących wójta. Mogą np. zwrócić się do wójta z pismem żądającym wyjaśnienia dlaczego wójt nie realizuje swoich obowiązków ustawowych, podjąć kwestię realizacji funduszu sołeckiego na sesji rady gminy czy wezwać do wykonania czynności nakazanych prawem. W końcu, gdy organ nie wykonuje czynności nakazanych prawem skierować skargę na wójta do sądu administracyjnego na podstawie art. 101a Ustawy o samorządzie gminnym. 

Warto na zaistniałą sytuację zwrócić uwagę organów nadzoru wskazanych w art. 86 Ustawy o samorządzie gminnym, tj. wysłać pismo informujące o niewykonaniu przez wójta ww. zadań z funduszu sołeckiego do Regionalnej Izby Obrachunkowej czy Urzędu Wojewódzkiego. Jednak takie działania mają charakter wyłącznie informacyjny.