Jak gminy informują?

Fundusz sołecki to nie tylko pieniądze i twarde rezultaty. Najważniejsza w całej koncepcji funduszu jest możliwość ulepszania swojej miejscowości razem – spotykania się, dyskutowania i wspólnego decydowania o tym, na co warto wydać pieniądze. Natomiast żeby się spotkać, trzeba wiedzieć, gdzie, kiedy i po co.

Od tego w jaki sposób urząd gminy, a potem sołtys, czy sołtyska będą informować o funduszu sołeckim w ogromnej mierze zależy powodzenie funduszu sołeckiego. Jeszcze przed wejściem w życie Ustawy o funduszu sołeckim, w wielu zainteresowanych  tematem środowiskach pojawiały się wątpliwości – czy nie będzie za trudno, czy nie będzie za mało, czy warto się w to angażować. Sama Ustawa przecież niewiele zmienia jeśli rozwiązania, które wprowadza, nie są znane obywatelom i obywatelkom. Ważna jest to, aby o rozwiązaniach wprowadzonych przez Ustawę możliwie szeroko poinformować, przedstawić zalety wprowadzonych rozwiązań, jak również zapewnić wsparcie tym, którzy decydują się pracować z funduszem. Mimo że dotychczas wyglądało to różnie, połowa polskich gmin już trzeci raz podjęła decyzję o wyodrębnieniu z budżetu gminy funduszu sołeckiego.

Samo przyjęcie uchwały o wyodrębnieniu funduszu sołeckiego przez radę gminy nie jest równoznaczne z realizacją przedsięwzięć z funduszu. Mieszkańcy, podczas zebrania wiejskiego, muszą uchwalić odpowiedni wniosek, a sołtys zobowiązany jest złożyć go do wójta, burmistrza bądź prezydenta gminy/miasta. Żeby przyjść na zebranie wiejskie, trzeba wiedzieć gdzie, kiedy i po co się ono odbywa. Zarówno mieszkańcy, jak i sołtysi muszą wiedzieć co można zrobić – jak i kiedy przyjąć wniosek do funduszu, jaka kwota jest przeznaczona na dane sołectwo (tu wójt/burmistrz/prezydent ma obowiązek przekazać informację do 31 lipca każdego roku na rok kolejny), jakie przedsięwzięcia mogą być zrealizowane z tych środków.

Jak widać, na każdym poziomie, zarówno ogólnokrajowym, jak i gminnym, czy sołeckim bardzo istotne jest informowanie. Co więcej chodzi o to, aby informacja faktycznie trafiła do odbiorców i była dla nich zrozumiała.

Informowanie o funduszu podstawą sukcesu

Skoncentrujmy się na poziomie gminy – na tym czy, jak i kiedy urząd gminy informuje sołtysów i mieszkańców o funduszu sołeckim. W Ustawie o funduszu sołeckim podane są terminy – uchwałę o wyodrębnieniu funduszu należy podjąć do 31 marca, informację o kwocie funduszu dla poszczególnych sołectw przekazuje się do 31 lipca, zaś wnioski do funduszu muszą być uchwalone przez zebrania wiejskie do 30 września każdego roku. Poza tym nie ma żadnej szczegółowej informacji na temat tego jak, kiedy i kogo należy informować o tym że fundusz sołecki został wyodrębniony w gminie i jakie są związane z nim możliwości.

Dotychczasowe doświadczenie pokazuje, że gminy różnie postępują w tej kwestii. Czasami wprowadzenie funduszu sołeckiego jest szeroko konsultowane jeszcze przed przyjęciem uchwały przez radę gminy, zaś po przyjęciu uchwały organizowane są spotkania szkoleniowe dla sołtysów, bądź indywidualne konsultacje z tym związane. Do obsługi funduszu często wyznaczona zostaje jedna osoba z urzędu – najczęściej skarbnik lub sekretarz, który udziela informacji, odpowiada na pytania i konsultuje konkretne problemy. Zdarza się niestety również, że przyjęcie uchwały o wyodrębnieniu funduszu sołeckiego z gminnego budżetu jest jedynym działaniem, po którym sołtysi zostają pozostawieni samym sobie.

Informowanie i rozwiązywanie problemów na bieżąco wydaje się najbardziej opłacalne dla wszystkich w gminie – jest wtedy większa szansa, że wnioski o fundusz zostaną uchwalone, że będą prawidłowe, więc zaakceptuje je najpierw urząd gminy, a potem regionalna izba obrachunkowa, w końcu że przedsięwzięcie zostanie zrealizowane i gmina otrzyma zwrot z budżetu państwa części poniesionych kosztów.

Skuteczne przekazanie informacji na temat funduszu sołeckiego jest szczególnie istotne w pierwszym roku jego funkcjonowania w danej gminie – wtedy jest najwięcej pytań, wątpliwości i obaw. Stopniowo wszyscy przyzwyczają się do tego co i kiedy należy zrobić, uczą się na własnych doświadczeniach. Tym ważniejsze jest, żeby już w pierwszym roku nauczyć się jak najlepiej i najbardziej efektywnie pracować z funduszem sołeckim – nauka ta procentuje bowiem w przyszłości.

Informowanie w internecie

Poza tradycyjnymi kanałami informowania – podczas sesji rady, wysyłaniem informacji do sołtysów pocztą, wykładaniem ogłoszeń i informacji w urzędzie i na tablicach informacyjnych w gminie, w ostatnich latach coraz bardziej popularną formą informowania, jest informowanie w internecie. Każdy urząd gminy ma swoją stronę internetową, często równolegle funkcjonuje również komercyjna strona danej miejscowości. Także sołectwa mają własne strony internetowe. Internet daje pod tym względem szerokie możliwości – informację można dowolnie poszerzać, uzupełniać dokumentami, odsyłać czytelnika do przykładów umieszczonych na innych stronach. Oczywiście nie wszyscy korzystają z internetu, jednak odsetek użytkowników rośnie lawinowo, również na terenach wiejskich. Dlatego postanowiliśmy skoncentrować się na tym kanale przekazywania informacji.

Poszukując dobrych praktyk związanych z informowaniem o funduszu przeszukaliśmy pod tym kątem internet i strony internetowe urzędów gminy. Poniżej przedstawiamy kilka przykładów tego jak gminy informują o tym, że wyodrębniły fundusz sołecki, o tym czym jest fundusz sołecki i co w związku z nim może się wydarzyć.

Informowanie „o”

Na stronie gminy Janowice Wielkie (powiat jeleniogórski, województwo dolnośląskie) znajdujemy skrót poradnika, informującego o tym czym jest fundusz sołecki. Można znaleźć go tutaj. Na stronie zamieszczono również szczegółową rozpiskę zawierającą informacje ile pieniędzy na co zostało przeznaczonych w poszczególnych sołectwach na rok 2011. Dzięki temu, każda osoba, nawet jeśli nie brała udziału w zebraniu wiejskim, które uchwaliło wniosek o fundusz sołecki, może sprawdzić na co zostaną wydane pieniądze w jego wsi. Rozpiskę można ściągnąć tutaj.

Przystępną informację na temat funduszu sołeckiego przedstawił na swojej stronie wójt gminy Zakrzówek (powiat kraśnicki, województwo lubelskie). Można zapoznać się z nią tutaj. Równocześnie warto zwrócić uwagę, że wymieniając możliwe działania realizowane z funduszu, wójt wymienia przede wszystkim wydatki związane ze wsparciem większych inwestycji (drogi, przystanki, oświetlenie). Może to sugerować, że są to jedyne możliwości przeznaczania środków sołeckich, co oczywiście nie jest zgodne z prawdą.

Niewątpliwie warto przypominać o kolejnych terminach, szczególnie zaś o kluczowym terminie złożenia uchwalonego wniosku – 30 września. Właśnie ta informacja jest najmocniej podkreślona w obszernej notatce umieszczonej na stronie gminy Wierzchosławice (powiat tarnopolski, województwo małopolskie). Z notatką można zapoznać się tutaj.

Informowanie „po”

Dla utrwalenia procesu funduszu sołeckiego ważne jest również informowanie o tym co się wydarzyło i jakie działania zostały zrealizowane w ramach funduszu sołeckiego. Przykładem może być tu strona internetowa gminy Cieszków (powiat milicki, województwo dolnośląskie), na które znalazła się informacja dotycząca tego, na co poszczególne sołectwa przeznaczyły przysługujące im środki z funduszu sołeckiego. Informacja została zilustrowana zdjęciami zrealizowanych działań. Można by pokusić się jeszcze o podpisanie poszczególnych zdjęć (tak aby było wiadomo które zdjęcie dotyczy którego sołectwa) oraz o przedstawienie informacji jakie kwoty przysługiwały poszczególnym sołectwom i w jakim stopniu zostały wydane. Co ważne, z danych dolnośląskiego urzędu wojewódzkiego wynika, że w gminie Cieszków w 2010 roku, wydane zostało prawie 98 % środków wyodrębnionych jako fundusz sołecki. W ramach zwrotu z budżetu państwa, gmina otrzymała ponad 30 000 złotych. Z informacjami o działaniach zrealizowanych w gminie Cieszków, można zapoznać się tutaj. Ze szczegółowymi danymi na temat zwrotów dla gmin województwa dolnośląskiego można zapoznać się tutaj. 

Ciekawym przykładem może być gmina Żarów (powiat świdnicki, województwo dolnośląskie), gdzie informację na temat funduszu sołeckiego przedstawiono w formie krótkiego filmu umieszczonego na serwisie you tube. FIlm można obejrzeć tutaj. W filmie wypowiada się burmistrz gminy oraz sołtysi poszczególnych sołectwa przedstawiając działania zrealizowane w poszczególnych sołectwach, w pierwszym roku funkcjonowania funduszu sołeckiego. Choć brak w nim konkretów takich jak sumy, które zostały wydane, film jest niewątpliwie bardzo ciekawym przykładem obrazującym na czym polega fundusz sołecki. Taki nowatorski sposób przekazywania lokalnych informacji wydaje się bardzo interesujący i wart przemyślenia. Ciekawie byłoby usłyszeć nie tylko głos sołtysów, lecz również mieszkańców!

Informujmy!

O funduszu sołeckim coraz więcej się mówi, coraz więcej dyskutuje. Ponieważ sprawdził się on już w wielu polskich gminach, kolejne gminy decydują się na wyodrębnienie funduszu próby. Informowanie o funduszu i o tym co zrealizowano w jego ramach może być ciekawe i przydatne nie tylko dla mieszkańców danej gminy, lecz również dla innych osób poszukujących w internecie informacji o funduszu.

Strony internetowe urzędów gminy, niewątpliwie stają się coraz bardziej znaczącym źródłem informacji. Umieszczanie informacji na stronie internetowej nie powoduje dodatkowych kosztów, nie wymaga zbyt dużego wysiłku – jest proste i bardzo skuteczne. Informacje mogą być uzupełniane dokumentami i dodatkowymi szczegółami. Bardzo istotna jest ciągłość informacji na stronie – powinny one być umieszczane regularnie, kiedy coś nowego dzieje się w danej sprawie. Jeśli piszemy na co wydatkowane być pieniądze z funduszu sołeckiego, warto robić to co roku, przedstawiać informacje w podobny sposób.

Informowanie na temat tego na co wydawany jest fundusz sołecki, może zachęcić do zainteresowania się tematem również osoby, które nie brały jeszcze bezpośrednio udziału w wybieraniu działania, uchwalaniu wniosku, czy realizowaniu projektu. Ponadto dzięki pokazaniu publicznie wszystkich szczegółów, dbamy o przejrzystość całego procesu, ponieważ każda osoba może sprawdzić na co przeznaczane są pieniądze.