W informacji dla jednostek samorządu terytorialnego opublikowanej 28 października 2014 r. RIO w Warszawie podkreśla, że do wprowadzenia do budżetu dotacji pochodzących od Wojewody z tytułu refundacji wykonanych zadań w ramach funduszu sołeckiego organem właściwym jest organ stanowiący.

W związku z pojawiającymi się nieprawidłowościami dotyczącymi wprowadzania do budżetu tzw. dotacji refundacyjnych informujemy, że zgodnie z art. 50a ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego o przeznaczeniu dotacji, otrzymanych z budżetu państwa na podstawie odrębnych przepisów, stanowiących zwrot poniesionych wydatków na realizację zadań określonych w tych przepisach oraz dotacji z tytułu rekompensaty utraconych dochodów własnych decyduje organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego .

W związku z tym także do wprowadzenia do budżetu dotacji pochodzących od Wojewody z tytułu refundacji wykonanych zadań w ramach funduszu sołeckiego organem właściwym jest organ stanowiący.

Informacja RIO dostępna jest TUTAJ.

O klasyfikacji budżetowej zwrotu pisaliśmy TUTAJ.

W 2015 roku wnioski o zwrot części wydatków poniesionych przez gminę z funduszu sołeckiego wójtowie będą  mogli składać do wojewodów wyłącznie elektronicznie. Po sprawdzeniu wniosku wójta (burmistrza, prezydenta) i stwierdzeniu nieprawidłowości, wojewoda będzie wzywał do usunięcia braków lub błędów w terminie 7 dni.

1 stycznia 2015 roku wchodzi w życie §4 rozporządzenia Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 8 lipca 2014 r. w sprawie wzorów informacji przekazywanych przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) i wojewodę, trybu zwrotu części wydatków gmin wykonanych w ramach funduszu sołeckiego oraz wzoru wniosku o ten zwrot.

Pełen tekst rozporządzenia dostępny jest w Dzienniku Ustaw z 2014 r. poz. 916 w załączniku, po kliknięciu poniższego obrazka oraz TUTAJ.

Treść § 4. ww. rozporządzenia znajduje się niżej.

§ 4. 1. Zwrot części wydatków następuje na wniosek wójta (burmistrza, prezydenta miasta) przesłany w postaci elektronicznej.

2. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) przesyła wniosek właściwemu wojewodzie w terminie do dnia 31 maja roku następującego po roku, w którym dokonano wydatków.

3. We wniosku wójt (burmistrz, prezydent miasta) wykazuje wykonane wydatki według stanu na dzień 31 grudnia roku, za który jest przesyłany wniosek.

4. Właściwy wojewoda sprawdza prawidłowość wniosku pod względem rachunkowym oraz formalnym.

5. W przypadku stwierdzenia we wniosku braków lub błędów właściwy wojewoda wzywa wójta (burmistrza, prezydenta miasta) do ich usunięcia w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania. Wezwanie jest przesyłane w postaci papierowej lub elektronicznej. W przypadku nieusunięcia braków lub błędów w tym terminie wniosek pozostawia się bez rozpatrzenia.

6. Zwrot wydatków następuje na rachunek budżetu gminy w terminie do dnia 31 sierpnia roku następującego po roku, w którym dokonano wydatków.

7. Wzór wniosku, o którym mowa w § 1 pkt 4, jest określony w załączniku nr 3 do rozporządzenia.

POBIERZ PLIK: Dziennik Ustaw 2014 poz. 916

54 gminy bez możliwości zwrotu z budżetu państwa

Nie przesyłając w terminie informacji o wysokości funduszu sołeckiego, 4% gmin które wyodrębniły fundusz sołecki w 2014 r. pozbawiło się prawa do zwrotu z budżetu państwa części wydatków, które będą wykonane w 2015 r.

Według naszych obliczeń, wykonanych na podstawie danych znajdujących się w Biuletynach Informacji Publicznej urzędów gmin oraz otrzymanych z Urzędów Wojewódzkich i Regionalnych Izb Obrachunkowych, do 31 lipca 2014 roku 54 gminy nie przesłały wojewodom informacji wymaganych Ustawą o funduszu sołeckim (art. 3 ust. 3), pozbawiając się tym samym prawa do zwrotu części wydatków wykonanych w ramach funduszu sołeckiego.

Art. 3 Ustawy o funduszu sołeckim traktuje:

[…] 3. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) w terminie do dnia 31 lipca roku poprzedzającego rok budżetowy przekazuje wojewodzie informację o wysokości przypadających danym sołectwom środków, o których mowa w ust. 1, oraz o wysokości kwoty bazowej (Kb).

4. Wojewoda, po zweryfikowaniu otrzymanej informacji, o której mowa w ust. 3, przekazuje zbiorczą informację ministrowi właściwemu do spraw administracji publicznej w terminie do dnia 15 sierpnia roku poprzedzającego rok budżetowy.

5. Nieprzekazanie przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) informacji, o której mowa w ust. 3, w terminie do dnia 31 lipca roku poprzedzającego rok budżetowy, skutkuje utratą przez gminę prawa do zwrotu części wydatków wykonanych w ramach funduszu w danym roku budżetowym.

Rozkład terytorialny gmin, które nie przesłały informacji do Urzędów Wojewódzkich przedstawia się następująco:

Mazowieckie w ogonie

Najwięcej gmin, ponieważ aż 37, które w 2014 r. podjęło decyzje o wyodrębnieniu funduszu sołeckiego i jednocześnie nie przesłało informacji o jego wysokości do wojewody, znajduje się na terenie województwa mazowieckiego. Konfrontując listę gmin, które wyodrębniły fundusz sołecki (sporządzoną na podstawie danych RIO i weryfikowaną przez nas w oparciu o BIP’y urzędów gmin oraz rozmowy telefoniczne z urzędnikami poszczególnych samorządów) z danymi Wojewody Mazowieckiego przekazanymi do Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji, odnośnie gmin, które poinformowały Wojewodę o wysokości funduszu sołeckiego, okazało się że następujące samorządy według dostępnych publicznie danych, nie będą miały możliwości uzyskania w 2016 r. zwrotu z budżetu państwa od wydatków poniesionych z funduszu sołeckiego w 2015 roku:

Bielsk, Czarnia, Grodzisk Mazowiecki, Izabelin, Jadów, Kałuszyn, Kazanów, Kowala, Latowicz, Leoncin, Lesznowola, Maciejowice, Mała Wieś, Michałowice, Mszczonów, Nadarzyn, Nasielsk, Nowa Sucha, Nowy Duninów, Paprotnia, Pniewy, Pułtusk, Radziejowice, Raszyn, Rzekuń, Siennica, Skaryszew, Stanisławów, Stara Kornica, Strachówka, Strzegowo-Osada, Szczutowo, Wierzbica, Wiskitki, Wyszogród, Zakroczym, Zatory.

Lista gmin z województwa Mazowieckiego, które do 31 lipca 2014 r. poinformowały Wojewodę Mazowieckiego o wysokości funduszu sołeckiego, przekazana przez Wojewodę do MAiC, dostępna jest TUTAJ.

Sprzeczne informacje uzyskaliśmy dla województw wielkopolskiego, pomorskiego i kujawsko-pomorskiego. W przypadku wielkopolskiego MAiC oraz RIO informują, że w bieżącym roku 133 gminy wyodrębniły fundusz sołecki, tymczasem Wojewoda otrzymał dane o wysokości funduszu sołeckiego ze… 150 gmin. Podobna różnica występuje w pomorskim i kujawsko-pomorskim, gdzie Wojewoda poinformował o większej liczbie samorządów posiadających fundusz niż ta, jaką sami samorządowcy zgłosili do RIO.

Brak możliwości wnioskowania o zwrot nie zmienia faktu, że zaplanowane wydatki muszą zostać wykonane, o ile tylko procedura decydowania o przeznaczeniu środków z funduszu sołeckiego na zebraniach wiejskich przebiegła prawidłowo.

Do końca października podamy informację o liczbie gmin, które w 2014 r. utworzyły fundusz sołecki. Omówimy również różnice między zebranymi przez nas danymi oraz informacjami pozostającymi w gestii MAiC, RIO i Wojewodów, weryfikując która z wymienionych instytucji była najbliższa określenia liczby samorządów z funduszem sołeckim.

11 lipca zaczęło obowiązywać obowiązywać rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 8 lipca 2014 r. w sprawie wzorów informacji przekazywanych przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) i wojewodę, trybu zwrotu części wydatków gmin wykonanych w ramach funduszu sołeckiego oraz wzoru wniosku o ten zwrot.

Rozporządzenie dostępne jest w Dzienniku Ustaw TUTAJ.

W nieprzekraczalnym terminie  do 31 lipca wójt (burmistrz, prezydent miasta) zobowiązany jest przekazać wojewodzie informację o wysokości środków przypadających na sołectwa obliczonych według wzoru określonego w art. 3 ust. 1 ustawy. Nieprzekazanie tej informacji w terminie skutkuje utratą przez gminę prawa do zwrotu części wydatków wykonanych w ramach funduszu sołeckiego.

Wzory formularzy przekazywanych przez wójta do wojewody (oraz przez wojewodę do MAiC) wraz z instrukcjami wypełnienia znajdują się do pobrania w formie edytowalnej na stronie MAiC po klinknięciu poniższego obrazka i TUTAJ.

Z informacją MAiC na temat wejścia w życie rozporządzenia można zapoznać się TUTAJ.

Projekt rozporządzenia MAiC

Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji opublikowało projekt rozporządzenia do Ustawy z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim.

Projekt rozporządzenia Ministra Administracji i Cyfryzacji w sprawie trybu zwrotu części wydatków gmin wykonanych w ramach funduszu sołeckiego, wzoru wniosku o ten zwrot oraz wzorów informacji przekazywanych przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) i wojewodę dostępny jest wraz z załącznikami TUTAJ.

Co zmienia i od kiedy będzie obowiązywać rozporządzenie?

Rozporządzenie określa:

• • tryb zwrotu z budżetu państwa części wydatków gmin, wykonanych w ramach funduszu sołeckiego,
  • wzór wniosku o zwrot z budżetu państwa części wydatków składany do wojewody do 31 maja,
  • wzór informacji przekazywanej wojewodzie przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) do 31 lipca w roku poprzedzającym rok budżetowy, o wysokości środków przypadających na dane sołectwa oraz wysokość kwoty bazowej
  • wzór informacji zbiorczej przekazywanej przez wojewodę, do 15 sierpnia w roku poprzedzającym rok budżetowy do MAiC o wysokości środków funduszu sołeckiego w gminach oraz o wysokości kwot bazowych w poszczególnych gminach.

Ponieważ można zakładać, że rozporządzenie Ministra wejdzie w życie jeszcze w czerwcu/lipcu bieżącego roku, także do 31 lipca 2014 r. samorządy będą zobowiązane przesłać informacje do wojewodów według wzoru, zawierającego m.in. nazwę sołectwa, wysokość przypadających środków, liczbę mieszkańców, wysokość kwoty bazowej. Projekt wzoru tej informacji  (załącznik 2 do rozporządzenia) załączamy niżej.

Wzór informacji przekazywanej wojewodzie przez wójta (projekt) dostępny jest po kliknięciu poniższego obrazka oraz TUTAJ.

Wzór wniosku o zwrot części wydatków wykonanych z funduszy sołeckich przekazywany wojewodzie przez wójta (projekt) znajduje się TUTAJ.

Wzór informacji przekazywanej MAiC przez wojewodę (projekt) znajduje się TUTAJ.

Prezentujemy opinię prawną autorstwa Wojciecha Lachiewicza dotyczącą kwestii budzących wątpliwości w związku z wprowadzeniem w życie Ustawy z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim.

Celem opinii jest udzielenie odpowiedzi na pytanie: Czy uchwała rady gminy dotycząca utworzenia funduszu sołeckiego na rok 2015, podjęta przed datą wejścia w życie ustawy o funduszu sołeckim z dnia 21 lutego 2014 r. (tj. przed dniem 20 marca 2014 r.) wywołuje skutki prawne w rozumieniu nowej ustawy o funduszu sołeckim?  W opinii autor odnosi się również do innych „spraw w toku” (pkt III i IV opinii), jakie powstały przed wejściem w życie nowej ustawy i dotyczą funduszy sołeckich roku 2013 i roku 2014.

Istota problemów sprowadza się do tego, że autorzy rozwiązań ujętych w nowej Ustawie o funduszu sołeckim skupili się na ich wprowadzeniu w życie, ale zapomnieli o poprawności owego wprowadzenia. Zabrakło refleksji i właściwego przygotowania projektu Ustawy. Wyszło jak zawsze, czyli w naszej ocenie powstał w dużej mierze wadliwy akt prawny, którego negatywne skutki mogą odczuć mieszkańcy. W całym tym zamieszaniu większość gmin w porę spostrzegła zagrożenia i przyjęła uchwały o wyodrębnieniu funduszy sołeckich na podstawie nowej Ustawy. W ostatniej chwili, między 20 a 31 marca 2014 roku wiele gmin raz jeszcze podejmowało stosowne uchwały, aby uniknąć sytuacji w której uchwały podjęte od 1 stycznia do 19 marca 2014 r. mogłyby zostać uznane za nieważne.

Polecamy lekturę opinii, która oprócz omówienia najbardziej palącej kwestii, czyli ważności uchwał rad gmin podjętych między 1 stycznia a 19 marca 2014 roku, opisuje jak nie powinno być tworzone prawo.

Opinia dostępna jest po kliknięciu poniższego obrazka oraz TUTAJ.

Zdaniem autora nie budzi wątpliwości to, że do osądu spraw w pełni zakończonych przed dniem 20 marca 2014 r. stosuje się przepisy uchylonej Ustawy z dnia 20 lutego 2009 r. o funduszu sołeckim. Nowa Ustawa z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim, w myśl zasady lex retro non agit, nie może prostować, ani cofać tamtych skutków prawnych. Problemem dla organów stosujących prawo tj. gmin, wojewodów, organów nadzoru, organów kontroli, sądów jest to, że przed dniem uchylenia Ustawy z dnia 20 lutego 2009 r. o funduszu sołeckim, funkcjonowały również takie „prawa i obowiązki” (po stronie wspólnot sołeckich oraz po stronie gmin i wojewodów), które okazały się być niezakończonymi sprawami w toku. Mowa o następujących kwestiach:

– zwrotu części wydatków poniesionych z funduszy sołeckich w 2013 r.

– planowania, realizacji i wykonania przedsięwzięć z funduszy sołeckich ujętych w budżetach gmin na 2014 r.

– uchwałami rad gmin podjętymi przed 20 marca 2014 r. w zakresie tworzenia funduszy sołeckich na 2015 r.

Powstaje pytanie o treść norm prawnych regulujących od dnia 20 marca 2014 r. trzy wyżej wymienione stany prawne funduszy sołeckich, które powstały pod rządami uchylonych przepisów Ustawy z dnia 20 marca 2009 r. o funduszu sołeckim.
W opinii obszernie omówione zostały również kwestie stanowienia przepisów przejściowych zgodnie z zasadami techniki prawodawczej (m.in. na podstawie rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej”) w odniesieniu do Ustawy z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim.

Lektura opinii pozwala udzielić odpowiedzi m.in. na następujące pytania:

W jakiej wysokości gmina otrzymuje zwrot za wydatki poniesione z funduszy sołeckich w 2013 roku?

Zgodnie z art. 9 Ustawy z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim: gmina otrzymuje z budżetu państwa w 2014 r. zwrot, w formie dotacji celowej, części wydatków wykonanych w ramach funduszu sołeckiego w 2013 r., zgodnie z dotychczasowymi przepisami, czyli w wysokości 10, 20 i 30%.

Czy już w 2014 r. powinien obowiązywać limit kwoty przewidzianej w budżecie państwa na zwrot części wydatków z funduszy sołeckich?

W opinii zwrócono uwagę, że nałożenie limitów wydatków dotyczących zwrotów z budżetu państwa za wydatki poniesione w 2013 r. nie powinno znaleźć zastosowania, ponieważ naruszałoby zasadę niedziałania prawa wstecz i byłoby sprzeczne z art. 2 Konstytucji RP.

Czy przedsięwzięcia z funduszy sołeckich można zmieniać już od 20 marca 2014 r.?

Jest to możliwe od momentu wejścia w życie Ustawy z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim, czyli od 20 marca 2014 r.

POBIERZ PLIK: Moc obowiązująca uchwały o funduszu sołeckim podjętej przed dniem 20 marca 2014 r. oraz inne problemy spraw w toku. Przyczyny rozbieżności poglądów oraz rekomendacje rozwiązań. Opinia prawna Wojciecha Lachiewicza.

Jak samorządy radzą sobie z funduszem sołeckim?

Przeprowadziliśmy badanie sprawozdań finansowych 1035 gmin (na 1140 realizujących wydatki z funduszy sołeckich w 2012 r.) w zakresie wykonania funduszu sołeckiego za 2012 rok. Zaledwie 2% gmin miało poważne problemy z realizacją funduszy sołeckich. Ponad połowa gmin wydała 90% środków wyodrębnionych na fundusze sołeckie. Publikowany niżej wykres obrazuje proporcję środków wydanych z funduszy sołeckich do środków wyodrębnionych na fundusze sołeckie w budżetach gmin (proporcje środków wydanych z funduszy sołeckich do kwoty na jaką złożyłone zostały wnioski o fundusz sołecki szacujemy jako jeszcze wyższe).

W jaki sposób należy odczytać poniższy wykres? Publikujemy w nim informację dotyczącą liczby gmin (26, 72, 220, 717), które w 2012 roku realizowały przedsięwzięcia z funduszy sołeckich. Wykonanie funduszu oznacza procent wydanych środków w proporcji do środków wyodrębnionych na fundusz w budżetach gmin. Przykładowo:

• 717 gmin (czyli 70% z 1035 objętych badaniem) w 2012 roku wykonało wydatki z funduszy sołeckich w ponad 80% kwoty przypadającej na gminę,

• 2% gmin (26 samorządów) wydało mniej niż 35% środków przewidzianych na fundusze sołeckie w 2012 r.

Co istotne, tylko w 1/3 polskich gmin zrealizowano wydatki w mniejszej wysokości niż 80% funduszu sołeckiego. Taka sytuacja może być spowodowana np. niezłożeniem wniosków przez część sołectw w gminach bądź tańszą realizacją przedsięwzięć. Nierealizowanie budżetu gminy w zakresie funduszu sołeckiego, tak jak w gm. Wierzbica w woj. mazowieckim (informacja dostępna TUTAJ) może być przyczyną do nieudzielenia wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta absolutorium z wykonania budżetu.

Na podstawie analizy sprawozdań finansowych przygotowaliśmy listę 2% gmin, 26 samorządów w których procent wydatków z funduszy sołeckich w 2012 roku wyniósł mniej niż 35% wyodrębnionej kwoty. Można mieć uzasadnione pytania, co do przyczyn stojących za takim stanem rzeczy. Przeprowadziliśmy wywiady z 17 przedstawicielami urzędów z poniższej listy. W grupie urzędników znalazło się sześciu skarbników, sekretarz gminy, zastępca wójta oraz dziewięciu urzędników odpowiedzialnych za kwestie funduszu sołeckiego.

Na podstawie wywiadów z urzędnikami nie można wskazać jednoznacznej przyczyny braku realizacji przedsięwzięć z funduszy sołeckich. Również uzupełnienie wywiadów o dane stanowiące informację publiczną nie pozwala wyodrębnić głównej przyczyny niskiej realizacji zadań z funduszu. W marcu 2014 roku Stowarzyszenie zwróci się do Rad Gmin odnośnie przyczyn niskiego wykonania funduszu sołeckiego. W powyższej grupie gmin znajdują się tak samorządy o wysokim poziomie zadłużenia (Jasionówka) oraz o bardzo dobrych wskaźnikach zadłużenia (Józefów). Również dochody gmin są zróżnicowane, podobnie liczba składanych wniosków do funduszu sołeckiego oraz charakter ujętych w nich przedsiewzięć. W gminach Susiec i Wiązów problemem były braki dokumentacyjne we wnioskach. To niewątpliwie przyczyna, na jaką samorząd ma bezpośredni wpływ, prowadząc działania edukacyjne. W gminie Łaszczów wskazano, że celem gminy jest zblokowanie inwestycji nie zaś rozdrabnianie środków – przy takim podejściu do realizacji zadań z funduszu sołeckiego nie może dziwić niskie wykonanie przedsięwzięć. Podobną opinię wyraziła przedstawicielka gm. Biesiekierz, w tej gminie radni konsekwentnie wyodrębniają fundusz sołecki. W gminie Jasionówka wskaźnik zadłużenia w końcu 2012 r. wyniósł 54% (jako procent dochodów budżetowych). W tej gminie w pierwszej kolejności realizowane były wydatki związane z obsługą zadłużenia i zadania obligatoryjne gminy. W gminie Nowogard (woj. zachodniopomorskie) w 2011 roku przedsięwzięcia z funduszu sołeckiego ze względu na niekompletność wniosków zrealizowane zostały z innych środków budżetu gminy. Rady gmin Rachanie, Łaszczów i Stary Brus w 2012 roku podjęły decyzje o niewyodrębnianiu funduszu sołeckiego. Statystyka dla gminy Szaflary (woj. małopolskie) może być myląca, ponieważ gmina zwiększyła fundusz sołecki ponad wysokość przewidzianą w Ustawie.

Na poniższej mapie zaznaczone zostały gminy, dla których zebraliśmy pogłębione dane, opisane wyżej. Wywiady zrealizowaliśmy w listopadzie 2013 r. W całym badaniu uwzględniliśmy 1035 gmin, tj. wszystkie oprócz gmin z obszaru województwa mazowieckiego (ze względu na brak danych, wyjątkowo w skali kraju nie gromadzonych przez Wojewodę Mazowieckiego; dane uzupełniamy kontaktując się z mazowieckimi gminami).

58 milionów zwrotu

Publikujemy informację o wysokości dotacji z budżetu państwa przekazanej gminom w 2013 roku, tytułem zwrotu części wydatków poniesionych w ramach funduszy sołeckich w 2012 r. Warto pamiętać o wysokości zwrotu. Te pieniądze mogą wrócić do sołectw.

W 2012 roku wydatki z funduszy sołeckich zrealizowało 1140 gmin, z tego 751 gmin wiejskich, 385 gmin miejsko-wiejskich i 4 gminy miejskie na łączną kwotę ponad 233 milionów złotych.

Źródło tabeli: Sprawozdanie z wykonania budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2012 r. Informacja o wykonaniu budżetów jednostek samorządu terytorialnego dostępn jest TUTAJ. Dla porównania w 2011 roku wydatki zrealizowało 1103, zaś w 2010 roku 994 samorządy.

Fundusz sołecki w podziale na województwa i gminy

Źródło: Monitoring Funduszu Sołeckiego – funduszesoleckie.pl, dane Urzędów Wojewódzkich, dane Ministerstwa Finansów (MF). Informacja MF o wysokości zwrotu części wydatków z funduszy sołeckich, po zaokrągleniu do tys. złotych, dostępna jest TUTAJ.

Informacje dla poszczególnych gmin znajdują się w plikach do pobrania w poniższej tabeli. Każdy może sprawdzić, jaka kwota została wyodrębniona w budżecie gminy na fundusz sołecki w 2011 r., ile pieniędzy zostało wydanych w 2012 r. oraz jaką kwotę otrzymała gmina z budżetu państwa w 2013 r., tytułem zwrotu części wydatków. Kwota zwrotu stanowi 10, 20 lub 30% wydatków na wykonanye w 2012 r. przedsięwzięcia z funduszu sołeckiego.

Sprawdź ile zwrotu z budżetu państwa otrzymała Twoja gmina!

Województwo	Kwota funduszy wyodrębniona w budżetach gmin w 2011 r. w zł	Kwota funduszy wydatkowana w 2012 r. w zł	Procent wydanych środków	Kwota zwrotu z budżetu         państwa w 2013 r. w zł	DANE DLA KAŻDEJ GMINY
Dolnośląskie	20 654 793,3	17 647 478,87	85%	4 750 283,15	Pobierz
Kujawsko-pomorskie	19 815 531,22	17 892 300,88	90%	4 274 256,29	Pobierz
Lubelskie	21 697 809,96	18 698 045,01	86%	4 968 027,00	Pobierz
Lubuskie	7 927 802,03	6 962 308,50	89%	1 873 462,00	Pobierz
Łódzkie	15 581 337,73	13 437 055,71	86%	3 529 402,79	Pobierz
Małopolskie	16 267 871,17	9 690 602,77	59%	3 200 430,00	Pobierz
Mazowieckie		33 443 165,97		8 033 701,71	Pobierz
Opolskie	9 924 237,96	8 514 588,51	86%	2 396 908,95	Pobierz
Podkarpackie	20 843 817,95	18 137 957,79	87%	4 300 980,32	Pobierz
Podlaskie	9 270 479,39	8 108 128,21	87%	2 132 035,00	Pobierz
Pomorskie	13 778 509,98	12 006 606,91	87%	2 383 660,18	Pobierz
Śląskie	10 920 613,31	9 748 664,18	83%	2 751 517,92	Pobierz
Świętokrzyskie	11 794 440,17	9 257 411,54	78%	2 500 861,77	Pobierz
Warmińsko-mazurskie	13 382 155,00	11 609 203,40	87%	2 447 235,36	Pobierz
Wielkopolskie	28 918 074,00	25 825 897,72	89%	6 782 455,49	Pobierz
zachodniopomorskie	11 734 939,81	9 447 468,00	80%	2 039 016,33	Pobierz
OGÓŁEM				58 363 232 zł

Dane umieszczone w odnośnikach publikujemy w formie otrzymanej z Urzędów Wojewódzkich.

Wyjątek stanowi opis sytuacji w województwie mazowieckim. Mazowiecki Urząd Wojewódzki, jako jedyny w kraju, nie gromadzi danych dotyczących kwoty wyodrębnianych funduszy sołeckich, podobnie RIO w Warszawie nie posiada powyższych informacji (wyjaśnienia RIO z 12 listopada 2013 r. dostępne są TUTAJ). Dane dotyczące wyodrębnionego funduszu sołeckiego na 2012 r. dla 133 gmin województwa mazowieckiego opublikujemy po uzyskaniu odpowiedzi ze wszystkich samorządów.

Szczegółowe dane za lata 2011 oraz 2010 dostępne są do pobrania w teście archiwalnym TUTAJ.

Wojewodowie wyciągają wnioski

Wojewodowie prowadzą czynności kontrolne w zakresie wykorzystania dotacji celowej, przeznaczonej na zwrot części wydatków poniesionych w ramach funduszu sołeckiego. Nasz raport dotyczy stanu na lata 2012-2013. W powyższym okresie w województwach dolnośląskim, łódzkim, małopolskim oraz pomorskim pracownicy urzędów wojewódzkich przeprowadzili kontrole dotyczące funduszu sołeckiego. W pozostałych województwach wojewodowie weryfikując wnioski o zwrot części wydatków z funduszy sołeckich, korzystali z materiałów przekazanych przez regionalne izby obrachunkowe (RIO). Jedynie w województwie warmińsko-mazurskim urząd nie prowadził kontroli, jak również nie wpłynęły do urzędu wojewódzkiego informacje o nieprawidłowościach dotyczących realizacji funduszu sołeckiego z RIO.

Proponujemy zapoznać się z przykładowymi wystąpieniami pokontrolnymi:

1.  Gmina Dzierżoniów (dolnośląskie; kontrola Urzędu Wojewódzkiego). Dokumentacja dostępna jest TUTAJ.

2. Gminy Zawady oraz Krypno (podlaskie; kontrola Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku z wnioskami przekazanymi wojewodzie). Dokumentacja dla gm. Zawady dostępna jest TUTAJ i TUTAJ oraz dla gm. Krypno TUTAJ.

Działania wojewodów na rzecz lepszej rozliczalności funduszu sołeckiego

Jak zauważył prezes RIO w Bydgoszczy w piśmie skierowanym w lutym 2012 r. do wojewody kujawsko-pomorskiej (znak RIO-KF-4316-1/2012) niektóre jednostki samorządu dokonywały szczegółowej weryfikacji złożonych wniosków sołeckich dopiero na etapie sporządzania wniosków kierowanych do Pani Wojewody o zwrot z budżetu państwa części poniesionych wydatków o wartość zadań przewidzianych do realizacji przez sołectwa, których wnioski nie spełniały merytorycznych i formalnych wymogów ustawy.

Wojewoda śląski pismem z 30 kwietnia 2013r r. (znak RRIII.1331.2.2013) poinformował, iż nie prowadzi w jednostkach samorządu terytorialnego kontroli dotyczących funduszu sołeckiego, a jedynie dokonuje weryfikacji wniosków o zwrot części wydatków w ramach funduszu sołeckiego pod względem formalnym i rachunkowym. W związku ze stwierdzanymi nieprawidłowościami występującymi w powyższych wnioskach, służby wojewody wprowadziły obowiązek dostarczania wraz z wnioskiem dodatkowych dokumentów takich jak: druk RB-27S i druk RB-28S oraz przedstawiania wysokości wydatków przypadających na poszczególne sołectwa (w celu stwierdzenia czy wydatki nie przekroczyły dopuszczalnej dziesięciokrotności kwoty bazowej Kb). Działania te pozwalają na wyeliminowanie ewentualnych błędów formalno-rachunkowych na etapie składania wniosków o zwrot części wydatków w ramach funduszu sołeckiego przez gminy z terenu województwa śląskiego.

Jak zauważył wojewoda wielkopolski kontrole w zakresie funduszu sołeckiego zostaną wciągnięte do planu kontroli na 2014 rok (pismo z 6 maja 2013 r., znak IR-VIII.1331.1.2013.7), zaś prezes RIO poinformował wojewodę wielkopolskiego o nieprawidłowościach ujawnionych w kontrolach prowadzonych przez RIO w gminach Kamieniec i Lądek w zakresie przestrzegania przepisów Ustawy o funduszu sołeckim. Skan korespondencji dostępny jest TUTAJ.

Podobnie wojewoda zachodniopomorski planuje podjęcie dalszych działań w oparciu o dokumenty przekazane przez RIO. Dokumenty związane z kontrolami w województwie zachodniopomorskim dostępne są TUTAJ oraz TUTAJ.

Występują również sytuacje, w których urząd wojewódzki nie prowadził kontroli, ale wskutek działań RIO sama gmina wystąpiła do urzędu wojewódzkiego o korektę wysokości zwrotu. Jak stwierdził wojewoda podkarpacki (pismo z 30 kwietnia 2013 r.) w październiku 2012 r. gmina Boguchwała złożyła korekty wniosków o zwrot z budżetu państwa części wydatków wykonanych w ramach funduszu sołeckiego za rok 2010 i 2011. Korekty wykonano na skutek przeprowadzonej w ww. gminie kontroli przez Regionalną Izbę Obrachunkową, która wykazała, iż na skutek pominięcia przez gminę regulacji art. 2 ust. 1 ustawy o funduszu sołeckim zawyżono fundusz sołecki na lata 2010 i 2011, co było pochodną nienależnie pobranej dotacji z budżetu państwa. Burmistrz gminy Boguchwała zwrócił nienależnie otrzymaną kwotę dotacji wraz z odsetkami.

Przykłady kontroli

Przedstawiamy zróżnicowane przykłady kontroli z województw małopolskiego, pomorskiego oraz świętokrzyskiego. W roku 2012 małopolski urząd wojewódzki przeprowadził cztery kontrole, których przedmiotem była realizacja dotacji celowych na częściowy zwrot wydatków poniesionych w ramach funduszu sołeckiego. W 2013 roku wojewoda małopolski zaplanował przeprowadzenie 8 kontroli w jednostkach samorządu terytorialnego dotyczące funduszu sołeckiego.

Przykłady z Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego projektów wystąpień pokontrolnych (3, 4), wystąpień pokontrolnych (5, 6) i pisma dotyczącego zwrotu do budżetu państwa dotacji pobranej w nadmiernej wysokości (7) dostępne są po kliknięciu nazwy gminy:

3.    Gmina Nowy Targ
4.    Gmina Wolbrom
5.    Gmina Limanowa
6.    Gmina Podegrodzie
7.    Gmina Zabierzów

Wyniki kontroli prawidłowości ustalenia kwoty dotacji na realizację funduszu sołeckiego w 2011 r. (8-10) przeprowadzone przez Pomorski Urząd Wojewódzki:

8.    Gmina Bobowo (str. 7-11)
9.    Gmina Czarna Dąbrówka (str. 3-5)
10.  Gmina Szemud (str. 6-7)

Pomorski Urząd Wojewódzki poddał również powyższej kontroli gminę Stary Dzierzgoń oraz miasta i gminy: Bytów, Czersk, Kępice, Miastko, Nowy Dwór, Sztum. Wystąpienia pokontrolne są dostępne w Biuletynie Informacji Publicznej (BIP) Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego TUTAJ.

Jak informuje wojewoda świętokrzyski (pismo z 6 maja 2013 r., znak PNK-III.1331.2.2013) do Wydziału Finansów i Budżetu tut. Urzędu w 2012 r. wpłynęły dwa pisma z Regionalnej Izby Obrachunkowej w Kielcach dotyczące nieprawidłowości stwierdzonych przy realizacji funduszu sołeckiego. Powyższa korespondencja dotyczyła Miasta i Gminy Jędrzejów oraz Gminy Bliżyn. W przypadku Miasta i Gminy Jędrzejów wydana została decyzja organu I instancji w sprawie przypisania do zwrotu nadebranej części dotacji celowej w kwocie 7.517,51 zł. Nadmienić należy, że w dniu 1 października 2012 r. na rachunek bankowy Wydziału, prowadzony przez NBP O/Kielce wpłynęła w/w kwota wraz z należnymi odsetkami, przekazana przez Urząd Miejski w Jędrzejowie. Z kolei Gmina Bliżyn dokonała w dniu 19 grudnia 2012 r. dobrowolnego zwrotu kwoty 13.740,81 zł, wraz z należnymi odsetkami w wysokości 410,00 zł, stanowiącej nadebraną część dotacji przeznaczonej na zwrot wydatków wykonanych w ramach funduszu sołeckiego w 2010 i 2011 roku.

Warto zwrócić w tym miejscu uwagę na przypadek gminy Bliżyn. Do realizacji zostały przyjęte wnioski nie zawierające uzasadnienia. Jak zauważyła RIO, wójt zobowiązany był odrzucić takie wnioski, jako niespełniające warunków określonych w art. 4 ust. 3, informując jednocześnie o tym sołtysa. Wójt wniósł zastrzeżenia, stwierdzając że uzasadnienie wniosku o fundusz sołecki może być prezentowane w formie ustnej. Kolegium Izby nie podzieliło tego stanowiska wskazując na przepis art. 4 ust. 5 ustawy o funduszu sołeckim i oddaliło zastrzeżenia wójta do wniosków wystąpienia pokontrolnego. Uzasadnienie stanowi niezbędny element wniosku o fundusz sołecki i każdy wniosek nie zawierający uzasadnienia musi być odrzucony przez organ wykonawczy gminy. Pełna dokumentacja dostępna jest w BIP RIO w Kielcach dla gminy Bliżyn TUTAJ, dla miasta i gminy Jędrzejów TUTAJ.

Wymiana informacji

W jednym z analizowanych przypadków – w województwie zachodniopomorskim informacje o stwierdzonych nieprawidłowościach zostały przekazane do urzędu wojewódzkiego tak przez RIO jak i przez NIK. Jak poinformował w maju 2013 r. wojewoda zachodniopomorski: przekazane przez RIO, a także NIK materiały wskazujące nieprawidłowości w wydatkowaniu środków z funduszu sołeckiego obecnie poddawane są dogłębnej analizie, której efektem będzie skierowanie do właściwych gmin wezwań do zwrotu dotacji pobranych w nadmiernej wysokości lub wykorzystanych niezgodnie z przeznaczeniem (znak FB.1331.2.2013.LM).

Konkluzje z wywiadów

Jednym z problemów poniesionych przez pracowników urzędów wojewódzkich w czasie przeprowadzonych przez nas rozmów telefonicznych w 2012 r. była kwestia niewystarczającej weryfikacji wniosków przez wójtów/burmistrzów na etapie przyjmowania wniosków do realizacji. Problem ten występował w pierwszych latach funkcjonowania Ustawy o funduszu sołeckim. W efekcie w niektórych przypadkach na etapie wykonywania budżetów gmin okazywało się, że wybrane przedsięwzięcia nie mogły zostać ujęte we wnioskach o fundusz sołecki i realizowane były poza funduszem sołeckim. Takie postępowanie nie pozwala określić realizowanej procedury jako funduszu sołeckiego. O zamknięciu trzyletniego cyklu funduszu sołeckiego (podejmowanie decyzji, realizowanie przedsięwzięć, występowanie o zwrotu części wydatków) można mówić dopiero w momencie otrzymania zwrotu części wydatków z budżetu państwa.

Zwracamy uwagę, że weryfikując wykonanie wydaktów poniesionych z funduszy sołeckich, kontrolerzy urzędów wojewódzkich podobnie jak w przypadku kontroli przeprowadzanych przez regionalne izby obrachunkowe, zapoznają się z całością dokumentacji dotyczącej funduszu sołeckiego.

Kontrola KRRIO

W 2012 r. z inicjatywy Krajowej Rady Regionalnych Izb Obrachunkowych (KRRIO) przeprowadzona została pierwsza kompleksowa kontrola funkcjonowania funduszy sołeckich. Kontrolą objęte zostało 78 gmin. Publikujemy wyniki kontroli wraz z krótkim komentarzem. Zwracamy szczególną uwagę na wnioski, jakie stawia raport KRRIO udostępniony 22 marca 2013 r. i zachęcamy do lektury całego dokumentu.

Wybrane fragmenty kontroli, przypadki szczególnie istotne dla funkcjonowania funduszu sołeckiego i standardy interpretacji ustawy o funduszu sołeckim wyznaczone przez raport KRRIO, będziemy omawiać w kolejnych artykułach.

Informacja o wynikach kontroli koordynowanej funduszu sołeckiego przeprowadzonej w 2012 roku dostępna jest w Biuletynie Informacji Publicznej RIO w Białymstoku TUTAJ, w formie przygotowanego przez SLLGO załącznika TUTAJ (plik .doc) lub TUTAJ (plik .pdf).

Komentarz

27 marca 2013 r. w Rzeczpospolitej ukazał się artykuł Michała Cyrankiewicza Społeczności lokalne uczą się korzystać z funduszu dostępny tutaj, zawierający wypowiedzi dr Ryszarda Krawczyka – prezesa KRRIO, Rafała Trykozko – naczelnika Wydziału Kontroli RIO w Białymstoku oraz Szymona Osowskiego – prezesa SLLGO odnoszące się do wyników powyższej kontroli.

Rafał Trykozko stwierdził m.in. iż fundusze sołeckie działają przyzwoicie, a gminy i sołectwa coraz lepiej radzą sobie ze stosowaniem ustawy przy funduszu na 2011 r. niż rok wcześniej. Powoli uczą się tej instytucji. Wśród wniosków zawartych w raporcie znalazło się stwierdzenie, iż

obowiązujący system wydaje się – mimo pewnego skomplikowania – stosunkowo sprawiedliwy i wyważony. Zasadnym wnioskiem w tym zakresie będzie więc wstrzymanie się ze zmianami regulacji prawnych w celu umożliwienia przyswojenia ich przez gminy. Zwłaszcza, że ustalenia za 2011 r. wskazują na spadek kwoty nieprawidłowości w tym zakresie.

Podstawowe informacje na temat kontroli

Za cel kontroli przyjęto zbadanie i ocenę przestrzegania przez gminy całości przepisów ustawy o funduszu sołeckim. Kontrolą objęto następujące zagadnienia regulowane tą ustawą:
1)    prawidłowość obliczenia wysokości funduszu sołeckiego dla poszczególnych sołectw,
2)   procedura określenia przez zebrania wiejskie przeznaczenia środków funduszu sołeckiego i złożenia wniosku w tej sprawie,
3)   proces weryfikacji przez organy gminy prawidłowości wniosku sołectwa w sprawie przeznaczenia środków funduszu sołeckiego,
4)    ujęcie w uchwale budżetowej przedsięwzięć wynikających z wniosków sołectw,
5)  prawidłowość wydatkowania środków na przedsięwzięcia wskazane przez sołectwa oraz ujęcia ich w ewidencji i sprawozdawczości,
6)    wniosek gminy o zwrot z budżetu państwa w formie dotacji celowej części wydatków wykonanych w ramach funduszu sołeckiego. […]
Program kontroli przewidywał zbadanie kompleksowo dwóch pełnych cykli stosowania ustawy o funduszu sołeckim. […] Przyjęto założenie, że kontrola zostanie przeprowadzona przez wszystkie 16 regionalnych izb obrachunkowych – każda z izb obejmie badaniem 5 gmin.

POBIERZ PLIK: Informacja o wynikach kontroli koordynowanej funduszu sołeckiego przeprowadzonej w 2012 roku