Pytanie:

Czy sołectwo musi mieć osobną księgowość, jeśli otrzyma mienie w zarząd, podobnie jak np. instytucja kultury czy szkoła? Sołectwo chciałoby otrzymać w zarząd mienie znajdujące się na jego terenie. Władze gminy warunkują to założeniem przez sołectwo osobnej księgowości.

Odpowiedź:

Sołectwo nie musi, a nawet nie może mieć „osobnej księgowości” w rozumieniu przepisów ustawy o rachunkowości. Nie jest bowiem podmiotem, który może występować w obrocie prawnym. Jeżeli władzom gminy potrzebne są dane dotyczące dochodów i wydatków związanych z mieniem przekazanym sołectwu, mogą je ewidencjonować pozaksięgowo. Z tego typu danych nie sporządza się też żadnej sprawozdawczości określonej przepisami prawa, która wymuszałaby czerpanie danych z ksiąg rachunkowych.

Co do zamiaru sołectwa dotyczącego „otrzymania w zarząd” mienia znajdującego się na terenie sołectwa należy mieć na uwadze wskazania poczynione w odpowiedzi na poprzednie pytanie (dostępne tutaj). Otrzymanie w „zarząd” mienia nie jest równoznaczne z możliwością samodzielnego dysponowania nim, zawierania umów cywilnoprawnych w imieniu gminy z pominięciem przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami, a także gromadzenia i wydatkowania przez sołectwo – poza budżetem gminy – środków pochodzących z gospodarowania tym mieniem.

Przedstawiamy publikację Wojciecha Lachiewicza Gospodarka finansowa sołectw na podstawie ustawy o funduszu sołeckim oraz w ramach ustaleń statutu gminy i statutu sołectwa.

Jeśli interesujesz się finansami swojego sołectwa, jeśli chcesz wiedzieć jaki jest udział sołectwa w decydowaniu o wydatkach budżetu gminy, jeśli zastanawiasz się nad poprawnym ujęciem pomysłów mieszkańców we wniosku o fundusz sołecki – zapraszamy do lektury.

Wojciech Lachiewicz wybitny specjalista z dziedziny finansów publicznych, radca prawny, członek Kolegium RIO w Krakowie i wykładowca akademicki, omawia kwestie gospodarki finansowej sołectw na podstawie ustawy o funduszu sołeckim oraz w ramach ustaleń statutu gminy i statutu sołectwa. Publikacja zawiera również analizę wybranych orzeczeń sądowych dotyczących funduszu sołeckiego, a także wybór przepisów prawnych.

Dziękujemy autorowi za wyrażenie zgody na udostępnienie publikacji na stronie funduszesoleckie.pl. Publikacja jest bezpłatna. W postaci załącznika można pobrać ją TUTAJ lub po kliknięciu obrazka:

Spis treści znajduje się TUTAJ oraz niżej:

Pytanie:

Co zrobić w sytuacji, kiedy w gminie obowiązuje strategia rozwoju uchwalona kilkanaście lat temu, a przedsięwzięcia nie do końca wpisują się w zadania określone w strategii? Wynika to przede wszystkim z tego, że strategia nie była aktualizowana.

Przedsięwzięcia zgłaszane przez mieszkańców na zebraniu wiejskim są zadaniami własnymi gminy, służą poprawie warunków życia, może jednak występić problem zgodności ze strategią – przed laty, na etapie jej opracowywania, były inne oczekiwania.

Odpowiedź:

Po pierwsze należy wskazać, że warunek zgodności przedsięwzięcia ze strategią rozwoju gminy nie oznacza, iż przedsięwzięcie musi mieć swoje uzasadnienie m.in. w tym dokumencie albo z niego wynikać. Spełnienie tego warunku polega na tym, że zadanie nie jest sprzeczne z jakimikolwiek dokumentami strategicznymi obowiązującymi na terenie gminy (zob. uzasadnienie do rządowego projektu ustawy o funduszu sołeckim). Stopnień ogólności założeń przyjmowanych w strategiach, a także „drobny” charakter przedsięwzięć sołeckich, nakazują wątpić, aby przedsięwzięcie sołectwa mogło być sprzeczne z założeniami dokumentu strategii.

Jeżeli jednak taka sytuacja by wystąpiła, wówczas przed złożeniem wniosku należałoby zwrócić się o wprowadzenie odpowiednich zmian w strategii lub wręcz o jej uchylenie (o ile była formalnie przyjęta przez organy gminy). Należy bowiem mieć na uwadze, że żadne przepisy prawa nie wymagają posiadania strategii rozwoju gminy, zaś jej brak nie jest przeszkodą w ocenie zgodności wniosków sołectw z przepisem art. 1 ust. 3 ustawy (brak strategii = brak możliwości zarzucenia sprzeczności z tym dokumentem).

Pytanie:

Wójt Gminy w zarządzeniu nr III/14/2012 z dnia 7 maja 2012 r. w § 3. stwierdził: „Warunkiem przyznania na rok 2013 środków z funduszu sołeckiego jest złożenie do dnia 30 września 2012 r. przez sołectwo do wójta wniosku, według wzoru stanowiącego Załącznik Nr 2 do niniejszego Zarządzenia.” Czy wniosek o fundusz sołecki można złożyć w innej formie spełniającej wymogi określone w ustawie o funduszu sołeckim, nie korzystając z wzoru określonego przez wójta? Czy zarządzenie wójta jest dla mieszkańców gminy wiążące, szczególnie w części zobowiązującej „sołtysów do przedłożenia półrocznych sprawozdań z realizacji poszczególnych zadań” (§ 7. ust. 1 zarządzenia wójta gminy Stare Czarnowo)?

Odpowiedź:

Ustawa o funduszu sołeckim nie zawiera żadnej delegacji dla wójta gminy do określania jedynych obowiązujących na terenie gminy wzorów wniosków w sprawie określenia przeznaczenia funduszu sołeckiego, jak również innych dokumentów związanych z przeprowadzeniem procedury wykorzystania funduszu. Nie oznacza to wszakże, że podjęcie zarządzenia mającego w jakiś sposób ujednolicić dokumentację postępowania (zwłaszcza jeżeli ma stanowić pomoc dla sołectw czy zapewnić przejrzystość postępowania) jest sprzeczne z prawem. Należy jednak podkreślić, że wobec braku umocowania ustawowego dla określania wzorów dokumentów, wójt nie może odrzucić wniosku zgodnego z przepisami art. 4 ust. 1-4 ustawy o funduszu sołeckim tylko dlatego, że został złożony w formie innej niż wzór określony zarządzeniem wójta. Prawidłowy w świetle przepisów ustawy wniosek powinien zawierać wymagane ustawą dane. Sprawą nie będącą przedmiotem regulacji ustawy jest jego forma.

Podobnie należy ocenić wskazany w pytaniu „obowiązek” nałożony zarządzeniem na sołtysów w zakresie przedkładania sprawozdań z realizacji poszczególnych zadań. Działający społecznie sołtys nie jest podwładnym wójta, ani osobą zatrudnioną przez wójta (kierownika jednostki organizacyjnej) w celu realizacji zadań gminy. Statut sołectwa może co prawda zawierać postanowienia odnoszące się do zasad i trybu współpracy sołtysów z organami gminy (w tym wspomagania realizacji zadań gminy), jednakże organy gminy nie mają realnych możliwości wyciągnięcia prawnych konsekwencji wobec sołtysa czy społeczności sołectwa z tytułu niepodejmowania współpracy w takiej czy innej formie. W żadnym wypadku konsekwencje takie nie mogłyby zaś dotyczyć realizacji funduszu sołeckiego – ustawa nie uprawnia organów gminy do regulowania takich kwestii, czy uzależniania od nich realizacji zgłoszonych przedsięwzięć.

Przywołane zarządzenie wójta należy ocenić jako akt zmierzający do ujednolicenia postępowania oraz monitorowania realizacji przedsięwzięć w ramach funduszu sołeckiego, aczkolwiek wobec braku umocowania ustawowego i statusu stanowiska sołtysa nie można przyjąć, że pominięcie przez sołtysa tych zasad może skutkować jakimikolwiek negatywnymi konsekwencjami prawnymi dla sołectwa w zakresie określenia przeznaczenia czy wydatkowania funduszu sołeckiego.

Radny zaapelował o przekazanie mieszkańcom gminy informacji dotyczącej głosowania nad uchwałą o wyodrębnieniu funduszu sołeckiego w gminie Osiek. Burmistrz określił to zachowanie mianem karygodnego.

Przypominamy, iż zgodnie z Konstytucją RP każdy może wziąć udział w sesji rady gminy, a także w dowolny sposób utrwalić jej obrady i np. umieścić film z obrad rady gminy w internecie. Tym samym prośba radnego dotycząca przekazania informacji o tym kto głosował za przyjęciem, a kto za odrzuceniem uchwały o wyodrębnieniu funduszu sołeckiejest zgodna z prawem.

Art. 61 par. 2 Konstytucji RP:

Prawo do uzyskiwania informacji obejmuje dostęp do dokumentów oraz wstęp na posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów, z możliwością rejestracji dźwięku lub obrazu.

Relację z sesji rady gminy opublikował Rafał Staszewski w Tygodniku Nadwiślańskim 30 marca 2012 r. Tekst dostępny jest tutaj.

Prezentujemy rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody mazowieckiego stwierdzające, iż wyłącznie mieszkańcy obecni na zebraniu wiejskim mają prawo wyboru sołtysa. Nie ma takiego prawa wójt – zaś przyznanie mu go przez radę gminy stanowi naruszenie prawa. Uchwała rady gminy traktująca, iż w związku z dwukrotnym niedokonaniem wyboru Sołtysa przez zebranie wiejskie Sołectwa Budzyno Bolki, wyraża się zgodę na dokonanie wyboru Sołtysa przez Wójta Gminy jest nieważna.

Rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody mazowieckiego nr 4131.36.2011

W dniu 4 sierpnia 2011 r. Rada Gminy Czerwonka podjęła uchwałę Nr VIII/64/2011 w sprawie wyrażenia zgody na wybór sołtysa [przez Wójta Gminy].  […] W toku kontroli legalności uchwały  Nr VIII/64/2011 organ nadzoru stwierdził, iż przedmiotowa uchwała została podjęta z istotnym naruszeniem przepisu art. 36 ust. 2 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządze gminnym (dalej u.s.g).

W § 1 przedmiotowej uchwały Rada postanowiła: „w związku z dwukrotnym niedokonaniem wyboru Sołtysa przez zebranie wiejskie Sołectwa Budzynowo Bolki, wyraża się zgodę na dokonanie wyboru Sołtysa przez Wójta Gminy”.

Art. 36 ust. 2 u.s.g, wskazuje, że „Sołtys oraz członkowie rady sołeckiej wybierani są w głosowaniu tajnym, bezpośrednim, spośród nieograniczonej liczby kandydatów, przez stałych mieszkańców sołectwa uprawnionych do głosowania”.

Z powyższego wynika, że wybór sołtysa został jednoznacznie przypisany zebraniu wiejskiemu. Sołtysa i radę sołectą wybierają stali mieszkańcy sołectwa uprawnieni do głosowania. […]

Opisane wyżej przesłanki istotnego naruszenia prawa w pełni uzasadniają stwierdzenie nieważności przedmiotowej uchwały.

Podsumowując: nikt nie może zastąpić mieszkańców w wyborze sołtysa czy rady sołeckiej.

Rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody mazowieckiego nr 4131.36.2011 z dnia 2 września 2011 r. dostępne jest tutaj.

Uchwała Nr VIII/64/2011 Rady Gminy Czerwonka z dnia 4 sierpnia 2011 r. dostępna jest tutaj.

Statut Gminy Czerwonka dostępny jest tutaj.

Statuty gmin regulują powoływanie (bądź likwidowanie) jednostek pomocniczych gminy. Mieszkańcy Chruścielowa i Gniewkowic opowiedzieli się za wyodrębnieniem w gminie Kietrz nowego sołectwa: Gniewkowic. Teraz decyzja należy do radnych, którzy powinni wziąć pod uwagę głos obywateli.

Temat rozdziału sołectwa wśród mieszkańców Chruścielowa emocji nie budzi, mieszkańcom Gniewkowic na rozdziale zależało – dzięki niezależności otrzymają pieniądze z funduszu sołeckiego, choć będzie to niewielka kwota – rocznie oscyluje wokół 1000 zł informuje Radio Vanessa FM.

Informacja Radia Vanessa FM opublikowana 27 września 2011 r. dostępna jest tutaj.

27 września redakcja TVP Białystok przypomniała widzom o upływającym za kilka dni terminie złożenia wniosków o fundusz sołecki, informując również, iż w 2011 roku 42 rad gmin dały mieszkańcom możliwość decydowania o środkach z funduszu sołeckiego na 2012 rok. W 2009 roku 47 rad gmin województwa podlaskiego opowiedziało się za funduszem sołeckim, zaś w 2010 roku było to 41 rad gmin. O czym informowaliśmy tutaj.

Gdzie w bieżącym roku będą realizowane przedsięwzięcia z funduszu sołeckiego? Jakie gminy zdecydowały się w 2010 roku na wyodrębnienie funduszu? Które rady gmin opowiedziały się przeciw? Gdzie radni złamali prawo i nie podjęli żadnej decyzji? Można to sprawdzić na mapie, znajdującej się tutaj.

Mapa powstała w oparciu o dane Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku, udostępnione SLLGO na wniosek o informację publiczną. Informacja TVP Białystok znajduje się tutaj.

Zapraszamy do lektury wyboru artykułów dotyczących funduszu sołeckiego, znajdującego się w dziale PRZEGLĄD PRASY.

Express Bydgowski informuje:

Mieszkańcy Rynarzewa spotkali się, aby rozmawiać o funduszu sołeckim. Przyszło ich tylko 37 na ponad 1070 uprawnionych do głosowania, ale i tak było gorąco. Powodem ożywionej chwilami wymiany zdań było tempo realizacji części tegorocznego funduszu i przeznaczenie pieniędzy na następny rok.

Mieszkańcy Rynarzewa sprawdzają, jak wykonywane są przedsięwzięcia, o których zdecydowali na zebraniu wiejskim w 2010 roku.

Artykuł Pawła Antonkiewicza opublikowany w Expressie Bydgowskim 18 września 2011 r. dostępny jest tutaj.

O sprawie poinformował mieszkaniec gminy dokumentujący przebieg otwartych spotkań, sesji rad gminy i zebrań wiejskich w gminie Ryglice.

Wpis na blogu lepszeryglice.cba.pl dostępny jest tutaj.

Materiał filmowy na stronie TVN24 dostępny jest tutaj.