Przypominamy fragment opinii Jana Lipskiego dotyczącej kwestii „Obowiązku złożenia przyrzeczenia o przestrzeganiu tajemnicy skarbowej przez sołtysa”, opublikowanej w Zeszytach Prawniczych Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu, 3-4 (19-20) 2008:

[…] Należy relacje prawne łączące sołtysów,  realizujących powierzone im obowiązki skarbowe, z urzędami jednostek samorządu terytorialnego. Sołtysi jako inkasenci podpisują z jednostką samorządu terytorialnego umowę na dokonywanie poboru od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu, za które to czynności pobierają odpowiednie wynagrodzenie (podobnie – stosowne umowy zawierają też jako osoby zaangażowane do doręczana pism w sprawach podatkowych). Umowy te co do zasady nie mają charakteru umów o pracę, a tylko takie umowy – na podstawie których nawiązywany jest stosunek pracy między urzędem a sołtysem – uprawniałyby do zaliczenia osób pełniących funkcję inkasenta do pracowników samorządowych służb finansowych (są to zwykle umowy zlecenia lub tzw. umowy o inkaso).

Nie oznacza to jednak, iż sołtysi nie są zobowiązani do przestrzegania tajemnicy skarbowej – obowiązek taki wynika przecież wprost z postanowień § 4 omawianego artykułu. Naruszenie tajemnicy skarbowej przez sołtysa rodzić będzie odpowiedzialność na podstawie art. 306 Ordynacji,  który przewiduje kary pozbawienia wolności dla osób, które będąc obowiązane do zachowania tajemnicy skarbowej, ujawniają informacje objęte tą tajemnicą.

Całość opinii dostępna jest na str. 214-218 TUTAJ.

Miejsce zwoływania zebrania wiejskiego

Przedstawiamy wyjaśnienia dr Kazimierza Bandarzewskiego dotyczące wątpliwości towarzyszących określaniu miejsca zebrania wiejskiego. Zachęcamy do przyjrzenia się tekstowi statutu własnego sołectwa i do zwrócenia uwagi czy nie wymaga on zmian, aktualizacji czy wręcz przygotowania nowego dokumentu odpowiadającego potrzebom mieszkańców. Wybory do organów jednostek pomocniczych samorządu terytorialnego mogą stanowić okazję do podjęcia dyskusji o statutach sołectw w gminie.

Czy sołtys ma pełną dowolność określania miejsca zebrania wiejskiego (np. u siebie w domu), jeżeli ta kwestia nie jest uregulowana statutowo a w sołectwie istnieje budynek należący do gminy (np. szkoła, świetlica, urząd gminy)?

Postawione w pytaniu zagadnienia należą do materii statutowych i to jedynie statutów sołectw.

Tryb zwoływania posiedzeń zebrania wiejskiego, w tym także miejsce jego zwoływania powinien być uregulowany w statucie każdego sołectwa. Zgodnie z art. 35 ust. 1 i ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2013 r., poz. 594 z późn. zm.), wyłączną materią statutu sołectwa jest określenie organizacji organu uchwałodawczego sołectwa, a więc także i trybu zwoływania zebrania wiejskiego. Tym samym to statut sołectwa winien precyzyjnie określać, komu przysługuje inicjatywa zwołania zebrania wiejskiego i w jakich terminach zwołuje się to zebranie. Analogicznie uregulowanie miejsca zwoływania zebrania wiejskiego powinno znaleźć się w statucie sołectwa.

W sytuacji, w której statut sołectwa nie precyzuje, kto ma prawo zwoływać zebranie wiejskie, można przyjąć, że prawo to przysługuje osobie będącej przewodniczącym zebrania wiejskiego. Najczęściej takim przewodniczącym jest sołtys, ale mogą być odmienne rozwiązania pozwalające na odrębne wybieranie osoby pełniącej funkcje przewodniczącego zebrania wiejskiego i odrębnie wybieranie sołtysa jako pełniącego tylko funkcję organu wykonawczego sołectwa.

Statut sołectwa bezwzględnie powinien wskazać na osobę pełniącą funkcję przewodniczącego zebrania wiejskiego. Bez takiej regulacji statut sołectwa obarczony jest istotną wadą, w istocie uniemożliwiającą funkcjonowanie zebrania wiejskiego. Należy przy tym zaznaczyć, że wójt tylko wówczas będzie miał prawo do skutecznego zwołania wiejskiego, jeżeli statut sołectwa pozwala organowi wykonawczemu gminy na takie zwoływanie. Wójt nie posiada bowiem żadnych własnych kompetencji do zwoływania zebrania wiejskiego.

Wprawdzie wadliwym byłaby taka treść statutu sołectwa, która nie określałaby także miejsca odbywania obrad przez zebranie wiejskie, ale taka wada nie powinna być traktowana jako istotne uchybienie, ale bardziej jako wada nieistotna, a tym samym nie powodująca nieważności statutu. Jeżeli statut sołectwa nie określa miejsca obrad zebrania wiejskiego, to wówczas należy przyjąć, że osoba uprawniona do zwołania zebrania wiejskiego musi wskazać miejsce obrad, przy czym może je określić dowolnie. Tym samym może zaistnieć i taka sytuacja, w której zwołanie zebrania wiejskiego nastąpi np. w mieszkaniu sołtysa, a nie w budynkach komunalnych (np. w budynku szkoły podstawowej lub świetlicy czy wiejskiego domu kultury).

Tym niemniej osoba zwołująca zebranie wiejskie musi liczyć się z tym, że jeżeli prowadzenie obrad w pomieszczeniu innym niż komunalne pociągnęłoby za sobą jakieś koszty, to koszty te będzie ponosiła tylko ta osoba, bez możliwości „przerzucenia” ich na  zebranie wiejskie. Wyjątkiem mogłaby być sytuacja, w której w budżecie gminy zarezerwowano by środki finansowe na pokrywanie takich wydatków, ale byłoby bardzo wątpliwe rozwiązanie, ponieważ takie wydatki zasadniczo będą traktowane jako nie uzasadnione.

Należy mieć także na uwadze treść ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. z 2014 r., poz. 782). Zgodnie z art. 18 ust. 1, 3 i 4 w związku z art. 20 ustawy o dostępie do informacji publicznej zwołując zebranie wiejskie należy zapewnić jawność jego obradom i dostępność nie tylko dla członków zebrania wiejskiego, ale także i innych osób. Wprawdzie obowiązek ten expressis verbis dotyczy kolegialnych organów jednostek pomocniczych pochodzących z wyborów powszechnych, tym niemniej należałoby go stosować także do obrad zebrania wiejskiego. Oznacza to obowiązek zapewnienia odpowiednich lokalowych lub technicznych środków umożliwiających wykonywanie prawa polegającego na dostępie do posiedzeń zebrania wiejskiego.

Oznacza to, że zwoływanie zebrania wiejskiego, którego ilość członków powinna być osobie zwołującej zasadniczo znana (będą to pełnoletni mieszkańcy sołectwa) w miejscu (lokalu), który swoją pojemnością na pewno nie pomieści wszystkich członków takiego zebrania, może być potraktowane jako działanie zmierzające do celowego ograniczenia pracy zebrania wiejskiego i tak podjęte uchwały przez zebranie wiejskie mogą zostać uchylone przez organ nadzoru.

Czy zwołując zebranie wiejskie należy skorzystać z istniejącej infrastruktury gminy, czy też można zwołać zebranie w dowolnym miejscu na terenie sołectwa (a wręcz poza nim, jeżeli zwołuje je wójt)?

 
Jak już zostało to wyjaśnione, określenie miejsca, w którym powinno się zwołać zebranie wiejskie należy do materii statutowej sołectwa, a przynajmniej w statucie sołectwa powinny znaleźć się zapisy pozwalające na ustalenie takiego miejsca. Jeżeli jednak statut sołectwa nie reguluje tej kwestii, osoba zwołująca zebranie wiejskie może sama wskazać takie miejsce.

Chociaż przepisy statutu sołectwa stanowią akt prawa miejscowego obowiązujący na terenie sołectwa, to jednak należałoby przyjąć formalną dopuszczalność zwoływania zebrań wiejskich także poza granicami danego sołectwa. Jednak gdyby celem zwołania takiego zebrania była chęć utrudnienia lub uniemożliwienia przybycia na zebranie wiejskie mieszkańcom danego sołectwa, należałoby przyjąć, że wypaczałoby to ideę samorządności lokalnej i tak podjęte uchwały powinny być uchylone przez organ nadzoru. Takimi organami nadzoru są organy danej gminy: rada gminy lub wójt bądź oba te organy.

POBIERZ PLIK: Miejsce zwoływania zebrania wiejskiego_Opinia prawna

Pytanie:

Czy gmina może żądać od sołtysów kontrasygnaty (przybicia pieczątki) na każdej fakturze opłacanej z funduszu sołeckiego?

Odpowiedź:

Z punktu widzenia obowiązujących przepisów prawa podpis sołtysa jest zbędny.

Nie jest on pracownikiem urzędu, a zatem nie można mu skutecznie powierzyć obowiązków i odpowiedzialności w zakresie kontroli procesów składających się na gospodarkę finansową urzędu gminy – art. 53 ust. 2 ustawy o finansach publicznych. Podpis ten nie może zastąpić kontroli pod względem merytorycznym i formalno-rachunkowym dokonywanej przez pracowników urzędu. Z tego też względu sołtysa – jako niebędącego pracownikiem urzędu – nie można zmusić do podpisywania faktur. Między sołtysem a wójtem nie występuje stosunek podległości służbowej.

Tego typu procedura kontroli wydatków zapewne jest tworzona dla celów wewnętrznych. Wydaje się, że w ten sposób wójt (burmistrz) poszukuje swego rodzaju „zabezpieczenia” przez późniejszymi ewentualnymi zarzutami sołectw co do nieprawidłowej realizacji przedsięwzięć z funduszu sołeckiego.

Gmina zobowiązana jest włączyć przedsięwzięcia ujęte we wnioskach o fundusz sołecki do budżetu

Nieujęcie w budżecie przedsięwzięć, o których zadecydowali mieszkańcy, stanowi naruszenie ustawy o funduszu sołeckim i może prowadzić do podjęcia przez RIO postępowania nadzorczego z art. 12 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych.

Przedstawiamy przypadek gminy Kunów, gdzie wiedza i upór mieszkańców doprowadziły do wyegzekwowania stosowania prawa od burmistrz i rady gminy oraz uchroniły samorząd od poważnych konsekwencji.

Fundusz sołecki w Kunowie pod lupą mieszkańców

29 marca 2012 r. rada miasta i gminy Kunów uchwałą nr XXIV/174/12, wyraziła zgodę na wyodrębnienie funduszu sołeckiego w budżecie gminy na rok 2013. Uchwała dostępna jest tutaj.

Burmistrz Kunowa poinformowała sołtysów o wysokości funduszu sołeckiego przypadającego na każde sołectwo. Mieszkańcy sołectw we wrześniu 2012 r. zdecydowali o przeznaczeniu funduszy sołeckich, do 30 września 2012 r. złożone zostały wnioski o fundusz sołecki. Żaden z wniosków nie został odrzucony przez burmistrz Kunowa, co oznacza że ujęte w nich przedsięwzięcia wpisywane są do projektu budżetu na kolejny rok.

Jednak projekt budżetu Kunowa na 2013 r. przygotowany przez władze gminy i złożony do zaopiniowania Regionalnej Izbie Obrachunkowej w Kielcach nie zawierał przedsięwzięć z funduszu sołeckiego.

Uchwałą nr 105/2012 VII Składu Orzekającego Regionalnej Izby Obrachunkowej w Kielcach z dnia 22 listopada 2012 roku w sprawie opinii o projekcie budżetu miasta i gminy Kunów na rok 2013 rok, projekt budżetu został zaopiniowany pozytywnie wraz z uwagami. Jedna z uwag RIO dotyczyła nieuwzględnienia przedsięwzięć z funduszu sołeckiego. Uchwała RIO dostępna jest tutaj.

Skład Orzekający w toku analizy projektu uchwały budżetowej stwierdził, że w budżecie nie zaplanowano środków finansowych na realizację wydatków w ramach funduszu sołeckiego, pomimo że Rada Miejska w Kunowie w Uchwale Nr XXIV/174/12 z dnia 29 marca 2012 roku w sprawie wyrażenia zgody na utworzenie funduszu sołeckiego w 2013 roku, wyraziła wolę realizacji tego rodzaju wydatków.

Mimo powyższej uwagi RIO, radni Kunowa 28 grudnia 2012 r. uchwałą nr XXXIII/237/12 dostępną tutaj przyjęli budżet gminy na rok 2013, nie uwzględniając w nim przedsięwzięć z funduszu sołeckiego, mimo obowiązku wpisania wszystkich przedsięwzięć z przyjętych wniosków o fundusz sołecki do budżetu gminy na 2013 rok.

Obywatelska kontrola władzy – to działa!

Działania radnych wywołały protesty mieszkańców. Mieszkańcy świadomi swoich praw poinformowali władze Kunowa, iż działania polegające na nieuwzględnieniu przedsięwzięć z funduszu sołeckiego w budżecie gminy na 2013 rok są niezgodne z ustawą o funduszu sołeckim. 30 stycznia 2013 r. SLLGO w rozmowie telefonicznej poinformowało burmistrz Kunowa o prowadzonym monitoringu działań gminy w zakresie zrealizowania uwag RIO do uchwały budżetowej – podjęcia działań zmierzających do przywrócenia stanu zgodnego z prawem.

Przykładowe pismo jednego z mieszkańców gminy Kunów publikujemy za zgodą autora tutaj oraz po kliknięciu poniższego obrazka:

31 stycznia 2013 r. odbyła się sesja Rady Miasta i Gminy Kunów. W opublikowanym w Biuletynie Informacji Publicznej  (BIP) planie sesji nie znalazł się punkt dotyczący wprowadzenia zmian w budżecie w zakresie. Plan sesji dostępny był tutaj.

Ponieważ w BIP gminy Kunów do dnia 7 lutego 2013 r. nie znalazł się protokół bądź nagranie z sesji rady gminy, nie została również opublikowana uchwała rady gminy dotycząca zmian w budżecie w zakresie dot. funduszu sołeckiego – 8 lutego 2013 r. Zarząd SLLGO skierował do Prezesa Regionalnej Izby Obrachunkowej w Kielcach pismo, wnosząc o zbadanie czy rada miasta i gminy Kunów wprowadziła do budżetu na rok 2013 przedsięwzięcia ujęte we wnioskach o fundusz sołecki oraz zwracając się z prośbą o objęcie gminy Kunów szczególnym nadzorem w zakresie wykonania budżetu w roku 2013. Pismo SLLGO dostępne jest tutaj.

8 lutego 2013 r. w Biuletynie Informacji Publicznej Kunowa ukazała się uchwała rady miasta i gminy w Kunowie nr XXXV/253/13 z dnia 31 stycznia 2013 r. w sprawie wprowadzenia zmian w Uchwale Nr XXXIII/237/12 Rady Miejskiej w Kunowie z dnia 28 grudnia 2012 roku w sprawie uchwalenia budżetu gminy na rok 2013. Uchwała zmienia budżet gminy wprowadzając do niego przedsięwzięcia z funduszu sołeckiego. Uchwała dostępna jest tutaj i po kliknięciu poniższego obrazka:

Dzięki osobistemu zaangażowaniu wielu mieszkańców gminy Kunów, podjęciu przez nich działań polegających na kontroli władz Kunowa, przywrócony został stan zgodny z prawem – przedsięwzięcia z funduszu sołeckiego zostały wprowadzone do budżetu gminy na 2013 r.!

Tym samym radni oddalili groźbę podjęcia przez RIO działań nadzorczych, o których piszemy niżej, jednak sam fakt nie ujęcia przedsięwzięć z funduszu sołeckiego w uchwale budżetowej gminy Kunów z 28 grudnia 2013 r. stanowił naruszenie ustawy o funduszu sołeckim.

Materiały uzupełniające

Czy można uchwalić budżet nie uwzględniając przedsięwzięć z funduszu sołeckiego, mimo że wnioski zostały przyjęte?

Przypominamy opinię Rafała Trykozko dostępną tutaj.

Organy gminy nie mają prawa pominięcia wniosków sołectw w opracowywanej uchwale budżetowej.

Istotną rolę w wyegzekwowaniu obowiązku przewidzenia w uchwale budżetowej środków na realizację przedsięwzięć w ramach funduszu sołeckiego powinna odegrać właściwa regionalna izba obrachunkowa. Izba posiada bowiem wiedzę o tym, czy w danej gminie została podjęta przez radę uchwała wyrażająca zgodę na wyodrębnienie środków funduszu na dany rok. Zarówno podczas opiniowania projektu uchwały budżetowej jak i badania uchwały budżetowej powinna być zwrócona uwaga, czy przewidziane są wydatki na przedsięwzięcia sołeckie.

Brak takich wydatków powinien  zostać wyjaśniony przez gminę. Możliwe jest bowiem teoretycznie, że żadne sołectwo nie złożyło wniosku lub wszystkie wnioski podlegały odrzuceniu. W przypadku ustalenia, że istnieją wnioski podlegające uwzględnieniu w budżecie, izba w postępowaniu nadzorczym powinna podjąć działania określone w art. 12 ustawy o r.i.o. w celu dostosowania treści uchwały budżetowej do stanu zgodnego z prawem.

Co stanowi art. 12 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych?

1. Izba, prowadząc postępowanie nadzorcze w sprawie uznania uchwały budżetowej organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego za nieważną w całości lub w części, wskazuje nieprawidłowości oraz sposób i termin ich usunięcia.

2. Jeżeli organ właściwy w wyznaczonym terminie nie usunie nieprawidłowości, o których mowa w ust. 1, kolegium izby orzeka o nieważności uchwał w całości lub w części.

3. W przypadku stwierdzenia nieważności uchwały budżetowej w całości lub w części budżet lub jego część dotknięte nieważnością ustala kolegium izby. […]

Czy można nie wpisać części przedsięwzięć z funduszu sołeckiego do budżetu gminy?

Przedsięwzięcia z funduszu sołeckiego wpisywane są do budżetu gminy bez zmian. Przypominamy omówienie wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu (sygn. akt I SA/Po 344/12) autorstwa Szymona Osowskiego dostępne tutaj.

Mam takie trzy zasady, którymi się kieruję w pracy sołeckiej. Po pierwsze: potrzeby mieszkańców. Po drugie: informowanie. Po trzecie: rzetelne rozliczanie. Ale może zaczniemy od ludzi, od nas w Rębiszowie?

Mieszkańcy to podstawa

Zaczynam od nas, dlatego że mieszkańcy to podstawa, to samorząd. Są dobre samorządy w gminach, powiatach – myślimy wtedy zazwyczaj o usługach, szkołach, zdrowiu. Na poziomie sołectwa dobry samorząd to przede wszystkim dobrze zintegrowana społeczność wsi. Bo samorząd to my.

To taki mocny początek, co tu dużo mówić, ale dopiero kiedy będziemy dobrze zintegrowaną grupą, taką która wie czego chce – będziemy partnerami do konkretnych rozwiązań dla urzędu gminy, dla starostwa. A wszyscy w sołectwie chcemy, aby lepiej nam się tutaj żyło, abyśmy się lepiej rozumieli i te nasze wyobrażenia musimy przekładać na słowa. Inaczej rozmawia się z grupą, która wie czego chce, zna temat, formułuje swoje oczekiwania jak równy z równym. Czym jest prawdziwa siła w sołectwie? To dobrze zintegrowani ludzie.

No, ale może się wydawać, że nie od tego zaczyna się rozmowę w sołectwie. Bo drogi, lampy, kanalizacja… Wiem, że są to ważne problemy, bo to nasze sprawy. Ale czy można je rozwiązać na poziomie sołectwa? Na czym powinniśmy się skupić jako mieszkańcy? Jaka jest nasza rola? Tych pytań nie można pominąć.

Będąc sołtysem nie obiecywałem wodociągu, kanalizacji czy dokończenia oświetlenia – choć to rzeczy bardzo potrzebne, których nie ma. Jednak nie na tym polega rola sołtysa, by budować wodociąg. Od tego, na miarę zasobów, jest urząd gminy. Naszą rolą jest zwracać uwagę na nasze potrzeby, ściągać kogo trzeba, rozmawiać, wskazywać co jest do zrobienia i oczekiwać wykonania. A także rozliczać – taka jest rola ludzi i sołtysa, który ma im służyć i pomagać. To trochę inny budowniczy, buduje społeczność, choć trzeba przyznać, że jak trzeba to oczywiście chwyci za łopatę.

Zacząłem od integracji

Pierwsze co zrobiłem po wyborach, to zebranie nowej rady soleckiej. Założyliśmy stronę internetową sołectwa, aby lepiej wyjść z informacją do mieszkańców. Rębiszów to duża wieś, posiada wielu mieszkańców, również tych, którzy wyjechali i obecnie znajdują się w różnych częściach Polski i świata. Zdecydowaliśmy o założeniu strony, aby także do nich dotrzeć z wiadomościami ważnymi dla naszej społeczności, a przede wszystkim, aby w jeszcze jeden sposób integrować Rębiszowian.

Informacje znajdujące się na naszej stronie, stanowią przykład, że w Rębiszowie mieszkają ludzie, którzy zaczynają się coraz lepiej dogadywać. Powstało takie przekonanie, że musimy nauczyć się ze sobą rozmawiać, spotykać, radzić, formułować wnioski – to jest to o co mi chodzi. Są trudne rzeczy, i trzeba je rozwiązywać na zasadzie dialogu. Owszem, występują różnice w poglądach, zapatrywaniach na różne rozwiązania, ale niezależnie jakie zdanie zostanie wybrane, wszyscy muszą się zaangażować. Tu wszystko zależy od nas. No na tym polega ten nasz wiejski samorząd – nie ma go bez zaangażowania.

Sołtys musi uparcie, choćby nie każdy to lubił – a mi sprawia to wielką frajdę – wracać do kluczowej sprawy: integracji sołectwa. Kluczową sprawą dla funkcjonowania sołectwa jest integracja jego mieszkańców, a ta następuje w różnych momentach – przy pracy, zabawie, podczas wycieczki i podczas spotkania. Jako mieszkańcy interesujemy się tym, co jest wokoło nas, naszym życiem tutaj, w tej społeczności. Wspomaganie takiego zainteresowania i integracji powinno być celem pracy sołtysa i rady sołeckiej, ponieważ zainteresowanie mieszkańców życiem własnej społeczności oznacza również zaangażowanie. Wracam cały czas do kwestii integracji mieszkańców, ponieważ zintegrowani, zaangażowani mieszkańcy mówią czego im potrzeba.

Po pierwsze potrzeby mieszkańców

Można podpatrywać dobre praktyki u innych, przenosić je na grunt swojego sołectwa, co nie zastąpi głosu mieszkańców, który powinien być na pierwszym miejscu. Moim zdaniem nie warto wprowadzać pomysłów na zasadzie: pójdę, skopiuję, pochwalę się. Dlaczego? Wtedy we wsi i tak na koniec zostaniemy z niczym – cudze pomysły, cudze potrzeby a nasze realia. Jeśli komuś potrzebny jest poklask, może tak działać, ale jeśli chce tu mieszkać, to nie tędy droga. Sołtysowi może się jeszcze udać pójść na skróty, ale czy takim skrótem uda się przejść całej wsi? Jasne, że nie. Trzeba zacząć od początku: ludzie, potrzeby, realia, spotkania, spotkania, spotkania i tyle samo rozmów z perspektywą na zmiany. Dlatego musimy uczyć się słuchać i rozmawiać. To wcale nie jest prosta sprawa.

Sądzę, że nie da się inaczej rozwijać miejscowości niż spotykając się, zdobywając wiedzę – czasem trzeba posiedzieć w internecie, wyjechać, ale przecież pomysły nie rodzą się po to, aby nasze spotkania odbywały się gdzieś poza sołectwem.  Przy dobrej atmosferze, z czasem pojawiają się propozycje: słuchajcie, a może byśmy spróbowali czegoś takiego… Kilka lat temu wpadły mi w ręce stare widokówki z Rębiszowa (wtedy jeszcze nie myślałem, że  będę sołtysem). Wówczas  pomyślałem, aby zorganizować spotkanie nawiązujące do historii Rębiszowa, pokazać jak to było kiedyś. Teraz wspólnie  rozwinęliśmy ten pomysł i trafiliśmy w dziesiątkę. Nie dość, że miało miejsce duże spotkanie w świetlicy wiejskiej, to z pomocą wielu osób m.in. Arka Włodarskiego z Muzycznego Radia Jelenia Góra, dotarliśmy do kilkudziesięciu przedwojennych widokówek Rębiszowa i udało nam się wydać pamiątkowy kalendarz. To był tylko punkt wyjścia dla dalszych działań podejmowanych wspólnie w naszej miejscowości. Bowiem naszym największym sukcesem była mobilizacja na rzecz zakupu pompy insulinowej dla mieszkańca naszej miejscowości. Dzięki zaangażowaniu udało się.

Po drugie informowanie

Aby poznać oczekiwania ludzi, trzeba organizować spotkania. Nawet nie muszą to być zebrania wiejskie, tylko spotkania, aby lepiej się poznać, podyskutować. W Rębiszowie towarzyszą im kawa, herbata, ciastka. Emocje znajdują wtedy ujście i w takiej atmosferze łatwiej jest konstruktywnie porozmawiać. Dla nowego sołtysa takie spotkania to też okazja, aby powiedzieć: ja mam taki pomysł, chciałbym poznać inne. Przecież mój pomysł nie musi się spodobać – wybierzemy taki, jaki chcielibyśmy wspólnie zrealizować i ciągniemy go dalej.

Informowanie mieszkańców odgrywa istotną rolę. Jeśli ludzie nie będą informowani o tym, co dotyczy publicznych spraw, to każdy, niezależnie od stanowiska jakie zajmuje – szybko straci autorytet i zaufanie, a to jest koniec czegoś podstawowego w życiu społeczności. Zaufanie jest bardzo szybko stracić, a odbudować… dużo trudniej. Przynajmniej tyle samo wysiłku należy wkładać w realizację jakiegoś pomysłu, co w informowanie o nim oraz rozliczanie jego wykonania.

Po trzecie rzetelne rozliczanie

Z każdej pracy na rzecz dobra publicznego trzeba się rzetelnie rozliczyć. Można wykazać na co poszły nasze pieniądze z budżetu gminy, chociażby z funduszu sołeckiego. W naszej miejscowości z funduszu udało się m.in. doposażyć świetlicę wiejską w ekran i rzutnik, klub sportowy w nowe stelaże pod  krzesełka, a w OSP dofinansować wykonanie wjazdu do garażu. Okazało się, że dzięki tym zakupom można także ciekawiej organizować spotkania, zebrania wiejskie.

Co do funduszu, to fundusz najlepiej broni się sam. Proponuję zobaczyć, co udało się za te pieniądze osiągnąć, porozmawiać z ludźmi, to są rzeczy które każdy może w ciągu roku samemu ocenić. Fundusz sołecki to możliwości, widzą to mieszkańcy, widzą to radni. Dwa lata temu fundusz przeszedł jednym głosem, w tym roku było inaczej – na 15 radnych tylko jeden był przeciwny, czyli widać, że opłacało się przekazać część władzy w ręce mieszkańców. Przystępujemy również  do innych inicjatyw, np. bierzemy udział w działaniach na rzecz odnowy wsi, a o ich przebiegu i wynikach będziemy na bieżąco informować m.in. na naszej stronie internetowej rebiszow.pl.

Specjalistyczny kombinezon dla straży pożarnej może zostać zakupiony ze środkó funduszu sołeckiego (o ile taki w gminie został wyodrębniony). Przykładem sołectwo Ulaszewo, w gminie Stara Biała:

– Nasi druhowie nie mają, niestety, odpowiedniego wyposażenia do takich akcji [usuwanie szerszeni] – przyznaje Majczyna. – Dlatego postanowiliśmy im kupić specjalistyczny kombinezon, trójwarstwowy. Kosztuje ok. 550 zł, już go zamówiłem. Niestety, nie ma funduszy sołeckich, choć o nie walczymy. Złożyliśmy się jako mieszkańcy.

Krótka relacja ze spotkania dotyczącego funduszu sołeckiego, organizowanego w ramach akcji Masz Głos Masz Wybór w gminie Stara Biała przez pana Leszka Majczynę oraz Stowarzyszenie Liderów Lokalnych Grup Obywatelskich dostępna jest tutaj.

Tekst Anny Lewandowskiej i Krzysztofa Bilinkiewicza Bardzo groźne szerszenie. Był przypadek śmiertelny opublikowany 30 sierpnia przez Gazetę Wyborczą – Płock dostępny jest tutaj.

W tekście umieszczonym w portalu ziemi chrzanowskiej czytamy: Do końca września mieszkańcy sołectw muszą zadecydować o podziale pieniędzy z funduszu sołeckiego na 2013 rok. W środę decydowali dulowianie. W przyszłym roku do wydania mają 25.286 zł. Sołtys zaproponował, by 3,3 tys. zł przeznaczyć na zakup tablic ogłoszeń, 4 tys. zł na gminną scenę, 7 tys. zł na stroje, piec i lodówkę dla KGW oraz zespołu folklorystycznego Dulowiacy, 1,8 tys. zł na organizację wiejskiej imprezy, 8 tys. zł na monitoring wsi, resztę na zakup narzędzi i środków czystości.

Jeśli scena, do której dołożyć chce się sołectwo, znajduje się na terenie sołectwa, może być finansowana z funduszu sołeckiego. Przypominamy, że z funduszu sołeckiego nie można finansować przedsięwzięć na które składa się kilka sołectw, np. sceny w innym sołectwie.

Poza drogami czy oświetleniem, ważna jest także integracja społeczna, a wieś integrują właśnie panie z KGW, strażacy czy rada sołecka – należy przy tym pamiętać, że z funduszu sołeckiego finansowane są konkretne przedsięwzięcia; z funduszu sołeckiego nie można przeznaczyć pewnej puli pieniędzy po prostu na działalność OSP czy KGW.

Artykuł Dulowa. Pokłócili się o pieniądze z funduszu sołeckiego opublikowany 20 września 2012 r. w serwisie przełom.pl portal ziemi chrzanowskiej, dostępny jest tutaj.

Wystąpienie pokontrolne RIO w Katowicach z dnia 23 stycznia 2012 r., Gmina Istebna, znak: WK-6100/35/4/11/12 

We wniosku pokontrolnym (str. 10-11) RIO zwróciło uwagę, że w 2010 r. nie odrzucono wniosków sołectw o przyznanie środków z funduszu sołeckiego, pomimo nie spełniania przez nie formalnego wymogu oszacowania przedsięwzięć oraz, że żadnemu z pracowników Urzędu Gminy w Istebnej nie powierzono na piśmie zadań z zakresu weryfikacji wniosków o przyznanie środków z funduszu sołeckiego.

We wniosku pokontrolnym zalecono: powierzyć pracownikom Urzędu Gminy w Istebnej obowiązki w zakresie weryfikacji wniosków o przyznanie środków z funduszu sołeckiego, stosownie do przepisów ustawy z dnia 20 lutego 2009 r. o funduszu sołeckim (Dz. U. Nr 52, poz. 420 z późn. zm.), mając na uwadze przepisy art. 68 i art. 69 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240 z późn. zm.).

Odpowiedź RIO w Katowicach z dnia 2 sierpnia 2012 r. na pytanie wójta gminy Kruszyna, znak: WA-0250/69/12

Regionalna lzba Obrachunkowa w Katowicach wskazuje, że ustawa o funduszu sołeckim nie przewiduje trybu, w którym można by dokonać zmian przedsięwzięć zgłoszonych przez mieszkańców zgodnie z ustawą, poprzez złożenie nowego wniosku lub zmianę wniosku złożonego w termnie do dnia 30 września.

W przypadku rezygnacji z realizacji przedsięwzięcia lub niemożności jego wykonania istnieje możliwość przeznaczenia niewydatkowanych środków na wykonanie w danym roku budżetowym innych zadań, w tym zgodnych z sugestiami przekazanymi przez sołectwo. Tutejsza Izba zwraca jednak uwagę, że wydatek taki traci charakter wydatków z funduszu sołeckiego. Oznacza to m.in., że kwota takiego wydatku nie może być objęta wnioskiem o zwrot z budżetu państwa w formie dotacji.

Wystąpienie pokontrolne RIO w Katowicach z dnia 20 lutego 2012 r., Gmina Krzepice, znak: WK-6100/38/4/11/12

RIO zwraca uwagę, iż wniosek sołectwa powinien być zgodny z uchwałą zebrania wiejskiego.

Wystąpienie pokontrolne RIO w Katowicach z dnia 17 sierpnia 2012 r., Gmina Pawonków, znak: WK-6100/11/4/12

RIO zwraca uwagę, iż nieprawidłowo wyliczono na 2011 r. kwotę bazową będącą składnikiem naliczenia wysokości środków funduszu dla poszczególnych Sołectw Gminy Pawonków na 2011 r.

Wystąpienie pokontrolne RIO w Katowicach z dnia 17 sierpnia 2012 r., Gmina Tworóg, znak: WK-6100/9/4/12

RIO zwróciło uwagę na nieprawidłowo ustalono kwotę funduszu sołeckiego w 2010 r.

Wystąpienie pokontrolne RIO w Katowicach z dnia 24 sierpnia 2012 r., Gmina Rajcza, znak: WK-6100/34/4/11/12

RIO zwróciło uwagę na nieterminowe przekazanie informacji w zakresie wysokości ustalonych środków na fundusz sołecki na 2011 r. dla poszczególnych sołectw Gminy Rajcza.

Wystąpienie pokontrolne RIO w Katowicach z dnia 17 sierpnia, Gmina Wielowieś, znak: WK-6100/10/4/12

RIO stwierdziło, iż w 2010 r. nieprawidłowo ustalono wysokość kwoty bazowej będącej podstawą do wyliczenia wysokości Funduszu Sołeckiego na 2011 r.

Odpowiedź RIO w Katowicach z dnia 22 grudnia 2011 r. na pytanie rady sołeckiej sołectwa Zbory, znak: WA-0250/120/11

RIO w Katowicach odpowiedziało na pytanie o możliwość wyposażenia świetlicy wiejskiej z funduszu sołeckiego. Pytanie rady sołeckiej dostępne jest tutaj.

Odpowiedź RIO w Katowicach z dnia 23 września 2011 r. na pytanie sołtysa sołectwa Zwardoń, znak: WA-0250/94/11

Regionalna Izba Obrachunkowa w Katowicach wskazuje, że ustawa o funduszu sołeckim nie przewiduje trybu, w  którym można by dokonać zmian przedsięwzięć zgłoszonych przez mieszkańców zgodnie z ustawą poprzez złożenie nowego wniosku lub zmianę wniosku złożonego w terminie do dnia 30 września.

Odpowiedź RIO w Katowicach z dnia 2 lipca 2010 r. na pytanie wójta gminy Rudziniec, znak: WA-0250/53/10

Zwracamy uwagę, iż interpretacja przyjęta w 2010 r. przez RIO: zmiana przedsięwzięcia wydaje się być jednak dopuszczalna o ile taką wolę wyrazi zebranie wiejskie poprzez stosowną uchwałę, uległa w skali kraju zmianie: niedopuszczalne jest dokonywanie zmian przedsięwzięć.

22 grudnia 2011 r. Regionalna Izba Obrachunkowa w Katowicach udzieliła odpowiedzi na pytanie rady sołeckiej sołectwa Zbory: czy fundusz sołecki może być przeznaczony na przedsięwzięcia polegające na zakupie wyposażenia do świetlicy wiejskiej?

Przypominamy odpowiedź Rafała Trykozko dostępną tutaj.

O tym, czy zakup danego rodzaju wyposażenia do świetlic wiejskich stanowi zadanie własne gminy czy nie, nie decyduje ostatecznie fakt, że jest to np. zastawa, sprzęt audio-video czy sportowy. Kupowane wyposażenie ma służyć realizacji zadań własnych gminy i nie ma w przepisach prawa żadnego „katalogu” wskazującego, jakiego rodzaju wyposażenie można nabywać w związku z realizacją zadań własnych, a jakie nie. Do zadań sołectwa należy uzasadnienie wniosku w sposób wskazujący jednoznacznie, z realizacją jakich zadań własnych gminy zakup ten jest związany i do czego będzie wykorzystywany – w ramach realizacji tych zadań. Zatem należy podać we wniosku stosowne uzasadnienie przeznaczenia zakupu w świetle przepisów art. 6 i 7 ustawy o samorządzie gminnym.

Podobnie RIO w Katowicach: zastanawiając się nad ujęciem we wniosku o fundusz sołecki konkretnego przedsięwzięcia, należy rozważyć i krótko opisać, z realizacją jakich zadań własnych gmin proponowany przez mieszkańców zakup jest związany i do czego będzie w realizacji tych zadań wykorzystany.

Do zadań własnych gminy, określonych w art. 7 ustawy o samorządzie gminnym należą:

Art. 7.

1. Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy.

W szczególności zadania własne obejmują sprawy:

1) ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej,

2) gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego,

3) wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz,

3a) działalności w zakresie telekomunikacji,

4) lokalnego transportu zbiorowego,

5) ochrony zdrowia,

6) pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych,

6a) wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej,

7) gminnego budownictwa mieszkaniowego,

8) edukacji publicznej,

9) kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami,

10) kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych,

11) targowisk i hal targowych,

12) zieleni gminnej i zadrzewień,

13) cmentarzy gminnych,

14) porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej, w tym  wyposażenia i utrzymania gminnego magazynu przeciwpowodziowego,

15) utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych,

16) polityki prorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ciąży opieki socjalnej, medycznej i prawnej,

17) wspierania i upowszechniania idei samorządowej, w tym tworzenia warunków do działania i rozwoju jednostek pomocniczych i wdrażania programów pobudzania aktywności obywatelskiej,

18) promocji gminy,

19) współpracy i działalności na rzecz organizacji pozarządowych oraz podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. Nr 96, poz. 873, z późn. zm.²),

20) współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw.

Materiały źródłowe:

Odpowiedź RIO w Katowicach z dnia 22 grudnia 2011 r. na pytanie rady sołeckiej sołectwa Zbory, znak  WA-0250/120/11, dostępna jest tutaj.

Pismo rady sołeckiej sołectwa Zbory do RIO w Katowicach, udostępniamy dzięki uprzejmości p.Gabriela Badury tutaj.

W zakresie dotyczącym funduszu sołeckiego zachęcamy do zapoznania się z opublikowanymi m.in. w sierpniu 2012 r. dokumentami RIO w Katowicach, korzystając z Bazy dokumentów RIO. Dokumenty dostępne są również w Biuletynie Informacji Publicznej RIO w Katowicach.

Forma przyjęcia wniosku o fundusz sołecki

Art. 4. ust. 2 ustawy o funduszu sołeckim:

Wniosek danego sołectwa uchwala zebranie wiejskie z inicjatywy sołtysa, rady sołeckiej lub co najmniej 15 pełnoletnich mieszkańców sołectwa.

Zbieranie podpisów pod wnioskiem o fundusz sołecki w drodze obiegowej przez sołtysa, przedstawienie wójtowi przez radę sołecką wniosku innego niż ten, który przyjęli mieszkańcy na zebraniu wiejskim, są praktykami niezgodnymi z ustawą o funduszu sołeckim. Wniosek o fundusz sołecki musi być przyjęty uchwałą, podjętą przez mieszkańców na zebraniu wiejskim (potocznie: uchwałą zebrania wiejskiego).

Stanowisko RIO

W wystąpieniu pokontrolnym dotyczącym gminy Krzepice z dnia 20 lutego 2012 r. (znak: WK-6100/38/4/11/12), Regionalna Izba Obrachunkowa w Katowicach stwierdziła następującą nieprawidłowość:

W dniu 30 września 2009 r. przyjęto wniosek Rady Sołeckiej Sołectwa Starokrzepice z dnia 30 września 2009 r. niezgodny z postanowieniami Uchwały Nr 1/2009 z dnia 31 lipca 2009 r. Zebrania Wiejskiego Starokrzepice w sprawie wniosku o przyznanie środków z funduszu sołeckiego na 2010 r.

Wnioskowano [Rada Sołecka] o przeznaczenie środków na jedno przedsięwzięcie dotyczące wykonania projektu budowlanego na budowę kanalizacji i wodociągu przy ul. Polnej. W uchwale nr 1/2009 [podjętej przez mieszkańców na zebraniu wiejskim] zostały wskazane natomiast dwa przedsięwzięcia:

– wykonanie projektu budowlanego na budowę kanalizacji i wodociągu przy ul. Polnej,

– wykonanie projektu geodezyjnego przy ul. Słonecznej.

Wniosek rady sołeckiej z 30 września 2009 r. nie został przyjęty na zebraniu wiejskim i wójt zobowiązany był odrzucić taki wniosek. W powyższej sytuacji prawidłowo przyjętym wnioskiem o fundusz sołecki, był wniosek z dnia 31 lipca 2009 r., zawierający dwa przedsięwzięcia. Nawet jeśli rada sołecka uznała za celowe ograniczenie liczby przedsięwzięć do jednego, wiążący jest głos mieszkańców wyrażony w formie uchwały na zebraniu wiejskim. Ponownie przywołując treść ustawy o funduszu sołeckim: Wniosek danego sołectwa uchwala zebranie wiejskie.

Wystąpienie pokontrolne RIO w Katowicach z dnia 20 lutego 2012 r. dostępne jest tutaj.