19 lutego 2014 r. o godz. 20:00, w sali 14 budynku G Kancelarii Sejmu odbędzie się posiedzenie Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej (STR) obradującej nad projektem Ustawy o funduszu sołeckim. Posiedzenie zamknie etap drugiego czytania projektu i jeśli posłowie nie zgłoszą poprawek do tekstu Ustawy (druk 2129) projekt zostanie skierowany do trzeciego czytania a następnie do Senatu.

Informacja o drugim czytaniu przekazana nam 17 lutego 2014 r. dostępna jest TUTAJ.

W związku z proponowanymi przepisami art. 2 ust. 7 pkt. 3 swoje uwagi do Przewodniczącego Komisji skierowały gminy Kamieńsk i Mielnik, informując o tym również nasz portal. Pisma zawierają ciekawe argumenty na rzeczy wyodrębniania funduszy sołeckich w gminach. Pisma dostępne są po kliknięciu poniższych obrazków oraz dla gm. Kamieńsk TUTAJ i dla gm. Mielnik TUTAJ.

Pismo gm. Kamieńsk:

Pismo gm. Mielnik:

Publikujemy listę pytań, które pomogą przygotować się do ewentualnej kontroli funduszu sołeckiego. Pytania pochodzą z protokołów kontroli funduszu sołeckiego przeprowadzanych przez Regionalne Izby Obrachunkowe.

Prawidłowość wniosku sołectwa przyjętego do realizacji

1. Czy urząd gminy jest w posiadaniu dokumentacji potwierdzającej, że wniosek w sprawie przeznaczenia funduszu został uchwalony przez zebranie wiejskie?
2. Czy wniosek uchwalono prawidłowo?
3. Czy wniosek wpłynał do urzędu gminy w terminie do 30 września?
4. Czy wniosek zawiera wszystkie elementy wymagane przepisami art. 4 ust. 3 u.f.s.?
5. Czy przedsięwzięcia zawarte we wniosku są zgodne z przepisami art. 1 ust. 3 u.f.s.?
6. Czy można przyjąć, że przedsięwzięcia zawarte we wniosku mieściły się w ramach środków przypadających sołectwu?
7. Czy wójt (burmistrz) powierzył w formie pisemnej konkretnemu pracownikowi (pracownikom) obowiązki w zakresie weryfikacji prawidłowości składanych przez sołectwa wniosków?

Pobierz pytania w formie załącznika TUTAJ.

Wydatkowanie środków funduszu sołeckiego

1. Czy w uchwale budżetowej ujęto jako wydatki realizowane w ramach funduszu sołeckiego wyłącznie przedsięwzięcia zgodne z przyjętymi do realizacji wnioskami sołectw?
2. Czy rada gminy uchwalając budżet uznała wszystkie ujęte w projekcie przedsięwzięcia za prawidłowe (art. 4 ust. 7 u.f.s.)?
3. Czy w trakcie roku budżetowego zachowano zgodność między przedsięwzięciami wynikającymi z przyjętych do realizacji wniosków sołectw a postanowieniami uchwały budżetowej?
4. Czy zrealizowano wszystkie ujęte w uchwale budżetowej przedsięwzięcia zgłoszone przez sołectwa we wnioskach?
5. Czy środki funduszu sołeckiego wydatkowano wyłącznie na zadania wynikające z wniosków sołectw przyjętych do realizacji w trybie u.f.s.?
6. Czy wójt (burmistrz) wyznaczył pisemnie pracownika właściwego do merytorycznej kontroli dowodów księgowych i zatwierdzania ich jako dokumentujących wydatki wykonane w ramach funduszu sołeckiego?
7. Czy przewidziano w dokumentacji opisującej przyjęte zasady rachunkowości zasady ujmowania w ewidencji wydatków uznanych za wykonane w ramach funduszu w celu zapewnienia danych do wypełnienia kolumny 10 w sprawozdaniu Rb-28S?
8. Czy faktycznie w ewidencji wyodrębniano wydatki wykonane w ramach funduszu sołeckiego (w tym także w sytuacji braku regulacji wewnętrznych w tym zakresie)?
9. Czy w przypadku prowadzenia ewidencji wydatków wykonanych w ramach funduszu dane zawarte w kolumnie 10 sprawozdania Rb-28S są zgodne z tą ewidencją?

Pobierz pytania w formie załącznika TUTAJ.

Wniosek o zwrot z budżetu państwa części wydatków poniesionych w ramach funduszu sołeckiego

1. Czy gmina złożyła do wojewody wniosek o zwrot części wydatków wykonanych w ramach funduszu?
2. Czy we wniosku ujęto wszystkie wydatki poniesione na realizację przedsięwzięć wynikających z wniosku sołectwa do wysokości kwoty przypadającej sołectwu na podstawie art. 2 ust. 1 u.f.s.?
3. Czy we wniosku o zwrot ujęto wyłącznie wydatki na realizację przedsięwzięć wynikających z prawidłowych wniosków sołectw, złożonych w trybie art. 4 u.f.s.?
4. Czy we wniosku o zwrot ujęto wyłącznie wydatki poniesione w roku budżetowym (między 1 stycznia a 31 grudnia roku realizacji funduszu)?
5. Czy gmina wykazała we wniosku prawidłową kwotę należnego jej zwrotu?

Pobierz pytania w formie załącznika TUTAJ.

Przykładowe dokumenty zawierające wymienione wyżej pytania

Gmina ŁUKTA

Protokół kontroli problemowej w ramach kontroli koordynowanej funduszu sołeckiego w latach 2009-2011 dostępny jest TUTAJ.

Wystąpienie pokontrolne w ramach ww. kontroli dostępne jest TUTAJ.

Gmina EŁK

Protokół kontroli problemowej w ramach kontroli koordynowanej funduszu sołeckiego w latach 2009-2011 dostępny jest TUTAJ.

Wystąpienie pokontrolne w ramach ww. kontroli dostępne jest TUTAJ.

Jak samorządy radzą sobie z funduszem sołeckim?

Przeprowadziliśmy badanie sprawozdań finansowych 1035 gmin (na 1140 realizujących wydatki z funduszy sołeckich w 2012 r.) w zakresie wykonania funduszu sołeckiego za 2012 rok. Zaledwie 2% gmin miało poważne problemy z realizacją funduszy sołeckich. Ponad połowa gmin wydała 90% środków wyodrębnionych na fundusze sołeckie. Publikowany niżej wykres obrazuje proporcję środków wydanych z funduszy sołeckich do środków wyodrębnionych na fundusze sołeckie w budżetach gmin (proporcje środków wydanych z funduszy sołeckich do kwoty na jaką złożyłone zostały wnioski o fundusz sołecki szacujemy jako jeszcze wyższe).

W jaki sposób należy odczytać poniższy wykres? Publikujemy w nim informację dotyczącą liczby gmin (26, 72, 220, 717), które w 2012 roku realizowały przedsięwzięcia z funduszy sołeckich. Wykonanie funduszu oznacza procent wydanych środków w proporcji do środków wyodrębnionych na fundusz w budżetach gmin. Przykładowo:

• 717 gmin (czyli 70% z 1035 objętych badaniem) w 2012 roku wykonało wydatki z funduszy sołeckich w ponad 80% kwoty przypadającej na gminę,

• 2% gmin (26 samorządów) wydało mniej niż 35% środków przewidzianych na fundusze sołeckie w 2012 r.

Co istotne, tylko w 1/3 polskich gmin zrealizowano wydatki w mniejszej wysokości niż 80% funduszu sołeckiego. Taka sytuacja może być spowodowana np. niezłożeniem wniosków przez część sołectw w gminach bądź tańszą realizacją przedsięwzięć. Nierealizowanie budżetu gminy w zakresie funduszu sołeckiego, tak jak w gm. Wierzbica w woj. mazowieckim (informacja dostępna TUTAJ) może być przyczyną do nieudzielenia wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta absolutorium z wykonania budżetu.

Na podstawie analizy sprawozdań finansowych przygotowaliśmy listę 2% gmin, 26 samorządów w których procent wydatków z funduszy sołeckich w 2012 roku wyniósł mniej niż 35% wyodrębnionej kwoty. Można mieć uzasadnione pytania, co do przyczyn stojących za takim stanem rzeczy. Przeprowadziliśmy wywiady z 17 przedstawicielami urzędów z poniższej listy. W grupie urzędników znalazło się sześciu skarbników, sekretarz gminy, zastępca wójta oraz dziewięciu urzędników odpowiedzialnych za kwestie funduszu sołeckiego.

Na podstawie wywiadów z urzędnikami nie można wskazać jednoznacznej przyczyny braku realizacji przedsięwzięć z funduszy sołeckich. Również uzupełnienie wywiadów o dane stanowiące informację publiczną nie pozwala wyodrębnić głównej przyczyny niskiej realizacji zadań z funduszu. W marcu 2014 roku Stowarzyszenie zwróci się do Rad Gmin odnośnie przyczyn niskiego wykonania funduszu sołeckiego. W powyższej grupie gmin znajdują się tak samorządy o wysokim poziomie zadłużenia (Jasionówka) oraz o bardzo dobrych wskaźnikach zadłużenia (Józefów). Również dochody gmin są zróżnicowane, podobnie liczba składanych wniosków do funduszu sołeckiego oraz charakter ujętych w nich przedsiewzięć. W gminach Susiec i Wiązów problemem były braki dokumentacyjne we wnioskach. To niewątpliwie przyczyna, na jaką samorząd ma bezpośredni wpływ, prowadząc działania edukacyjne. W gminie Łaszczów wskazano, że celem gminy jest zblokowanie inwestycji nie zaś rozdrabnianie środków – przy takim podejściu do realizacji zadań z funduszu sołeckiego nie może dziwić niskie wykonanie przedsięwzięć. Podobną opinię wyraziła przedstawicielka gm. Biesiekierz, w tej gminie radni konsekwentnie wyodrębniają fundusz sołecki. W gminie Jasionówka wskaźnik zadłużenia w końcu 2012 r. wyniósł 54% (jako procent dochodów budżetowych). W tej gminie w pierwszej kolejności realizowane były wydatki związane z obsługą zadłużenia i zadania obligatoryjne gminy. W gminie Nowogard (woj. zachodniopomorskie) w 2011 roku przedsięwzięcia z funduszu sołeckiego ze względu na niekompletność wniosków zrealizowane zostały z innych środków budżetu gminy. Rady gmin Rachanie, Łaszczów i Stary Brus w 2012 roku podjęły decyzje o niewyodrębnianiu funduszu sołeckiego. Statystyka dla gminy Szaflary (woj. małopolskie) może być myląca, ponieważ gmina zwiększyła fundusz sołecki ponad wysokość przewidzianą w Ustawie.

Na poniższej mapie zaznaczone zostały gminy, dla których zebraliśmy pogłębione dane, opisane wyżej. Wywiady zrealizowaliśmy w listopadzie 2013 r. W całym badaniu uwzględniliśmy 1035 gmin, tj. wszystkie oprócz gmin z obszaru województwa mazowieckiego (ze względu na brak danych, wyjątkowo w skali kraju nie gromadzonych przez Wojewodę Mazowieckiego; dane uzupełniamy kontaktując się z mazowieckimi gminami).

Wojewodowie wyciągają wnioski

Wojewodowie prowadzą czynności kontrolne w zakresie wykorzystania dotacji celowej, przeznaczonej na zwrot części wydatków poniesionych w ramach funduszu sołeckiego. Nasz raport dotyczy stanu na lata 2012-2013. W powyższym okresie w województwach dolnośląskim, łódzkim, małopolskim oraz pomorskim pracownicy urzędów wojewódzkich przeprowadzili kontrole dotyczące funduszu sołeckiego. W pozostałych województwach wojewodowie weryfikując wnioski o zwrot części wydatków z funduszy sołeckich, korzystali z materiałów przekazanych przez regionalne izby obrachunkowe (RIO). Jedynie w województwie warmińsko-mazurskim urząd nie prowadził kontroli, jak również nie wpłynęły do urzędu wojewódzkiego informacje o nieprawidłowościach dotyczących realizacji funduszu sołeckiego z RIO.

Proponujemy zapoznać się z przykładowymi wystąpieniami pokontrolnymi:

1.  Gmina Dzierżoniów (dolnośląskie; kontrola Urzędu Wojewódzkiego). Dokumentacja dostępna jest TUTAJ.

2. Gminy Zawady oraz Krypno (podlaskie; kontrola Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku z wnioskami przekazanymi wojewodzie). Dokumentacja dla gm. Zawady dostępna jest TUTAJ i TUTAJ oraz dla gm. Krypno TUTAJ.

Działania wojewodów na rzecz lepszej rozliczalności funduszu sołeckiego

Jak zauważył prezes RIO w Bydgoszczy w piśmie skierowanym w lutym 2012 r. do wojewody kujawsko-pomorskiej (znak RIO-KF-4316-1/2012) niektóre jednostki samorządu dokonywały szczegółowej weryfikacji złożonych wniosków sołeckich dopiero na etapie sporządzania wniosków kierowanych do Pani Wojewody o zwrot z budżetu państwa części poniesionych wydatków o wartość zadań przewidzianych do realizacji przez sołectwa, których wnioski nie spełniały merytorycznych i formalnych wymogów ustawy.

Wojewoda śląski pismem z 30 kwietnia 2013r r. (znak RRIII.1331.2.2013) poinformował, iż nie prowadzi w jednostkach samorządu terytorialnego kontroli dotyczących funduszu sołeckiego, a jedynie dokonuje weryfikacji wniosków o zwrot części wydatków w ramach funduszu sołeckiego pod względem formalnym i rachunkowym. W związku ze stwierdzanymi nieprawidłowościami występującymi w powyższych wnioskach, służby wojewody wprowadziły obowiązek dostarczania wraz z wnioskiem dodatkowych dokumentów takich jak: druk RB-27S i druk RB-28S oraz przedstawiania wysokości wydatków przypadających na poszczególne sołectwa (w celu stwierdzenia czy wydatki nie przekroczyły dopuszczalnej dziesięciokrotności kwoty bazowej Kb). Działania te pozwalają na wyeliminowanie ewentualnych błędów formalno-rachunkowych na etapie składania wniosków o zwrot części wydatków w ramach funduszu sołeckiego przez gminy z terenu województwa śląskiego.

Jak zauważył wojewoda wielkopolski kontrole w zakresie funduszu sołeckiego zostaną wciągnięte do planu kontroli na 2014 rok (pismo z 6 maja 2013 r., znak IR-VIII.1331.1.2013.7), zaś prezes RIO poinformował wojewodę wielkopolskiego o nieprawidłowościach ujawnionych w kontrolach prowadzonych przez RIO w gminach Kamieniec i Lądek w zakresie przestrzegania przepisów Ustawy o funduszu sołeckim. Skan korespondencji dostępny jest TUTAJ.

Podobnie wojewoda zachodniopomorski planuje podjęcie dalszych działań w oparciu o dokumenty przekazane przez RIO. Dokumenty związane z kontrolami w województwie zachodniopomorskim dostępne są TUTAJ oraz TUTAJ.

Występują również sytuacje, w których urząd wojewódzki nie prowadził kontroli, ale wskutek działań RIO sama gmina wystąpiła do urzędu wojewódzkiego o korektę wysokości zwrotu. Jak stwierdził wojewoda podkarpacki (pismo z 30 kwietnia 2013 r.) w październiku 2012 r. gmina Boguchwała złożyła korekty wniosków o zwrot z budżetu państwa części wydatków wykonanych w ramach funduszu sołeckiego za rok 2010 i 2011. Korekty wykonano na skutek przeprowadzonej w ww. gminie kontroli przez Regionalną Izbę Obrachunkową, która wykazała, iż na skutek pominięcia przez gminę regulacji art. 2 ust. 1 ustawy o funduszu sołeckim zawyżono fundusz sołecki na lata 2010 i 2011, co było pochodną nienależnie pobranej dotacji z budżetu państwa. Burmistrz gminy Boguchwała zwrócił nienależnie otrzymaną kwotę dotacji wraz z odsetkami.

Przykłady kontroli

Przedstawiamy zróżnicowane przykłady kontroli z województw małopolskiego, pomorskiego oraz świętokrzyskiego. W roku 2012 małopolski urząd wojewódzki przeprowadził cztery kontrole, których przedmiotem była realizacja dotacji celowych na częściowy zwrot wydatków poniesionych w ramach funduszu sołeckiego. W 2013 roku wojewoda małopolski zaplanował przeprowadzenie 8 kontroli w jednostkach samorządu terytorialnego dotyczące funduszu sołeckiego.

Przykłady z Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego projektów wystąpień pokontrolnych (3, 4), wystąpień pokontrolnych (5, 6) i pisma dotyczącego zwrotu do budżetu państwa dotacji pobranej w nadmiernej wysokości (7) dostępne są po kliknięciu nazwy gminy:

3.    Gmina Nowy Targ
4.    Gmina Wolbrom
5.    Gmina Limanowa
6.    Gmina Podegrodzie
7.    Gmina Zabierzów

Wyniki kontroli prawidłowości ustalenia kwoty dotacji na realizację funduszu sołeckiego w 2011 r. (8-10) przeprowadzone przez Pomorski Urząd Wojewódzki:

8.    Gmina Bobowo (str. 7-11)
9.    Gmina Czarna Dąbrówka (str. 3-5)
10.  Gmina Szemud (str. 6-7)

Pomorski Urząd Wojewódzki poddał również powyższej kontroli gminę Stary Dzierzgoń oraz miasta i gminy: Bytów, Czersk, Kępice, Miastko, Nowy Dwór, Sztum. Wystąpienia pokontrolne są dostępne w Biuletynie Informacji Publicznej (BIP) Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego TUTAJ.

Jak informuje wojewoda świętokrzyski (pismo z 6 maja 2013 r., znak PNK-III.1331.2.2013) do Wydziału Finansów i Budżetu tut. Urzędu w 2012 r. wpłynęły dwa pisma z Regionalnej Izby Obrachunkowej w Kielcach dotyczące nieprawidłowości stwierdzonych przy realizacji funduszu sołeckiego. Powyższa korespondencja dotyczyła Miasta i Gminy Jędrzejów oraz Gminy Bliżyn. W przypadku Miasta i Gminy Jędrzejów wydana została decyzja organu I instancji w sprawie przypisania do zwrotu nadebranej części dotacji celowej w kwocie 7.517,51 zł. Nadmienić należy, że w dniu 1 października 2012 r. na rachunek bankowy Wydziału, prowadzony przez NBP O/Kielce wpłynęła w/w kwota wraz z należnymi odsetkami, przekazana przez Urząd Miejski w Jędrzejowie. Z kolei Gmina Bliżyn dokonała w dniu 19 grudnia 2012 r. dobrowolnego zwrotu kwoty 13.740,81 zł, wraz z należnymi odsetkami w wysokości 410,00 zł, stanowiącej nadebraną część dotacji przeznaczonej na zwrot wydatków wykonanych w ramach funduszu sołeckiego w 2010 i 2011 roku.

Warto zwrócić w tym miejscu uwagę na przypadek gminy Bliżyn. Do realizacji zostały przyjęte wnioski nie zawierające uzasadnienia. Jak zauważyła RIO, wójt zobowiązany był odrzucić takie wnioski, jako niespełniające warunków określonych w art. 4 ust. 3, informując jednocześnie o tym sołtysa. Wójt wniósł zastrzeżenia, stwierdzając że uzasadnienie wniosku o fundusz sołecki może być prezentowane w formie ustnej. Kolegium Izby nie podzieliło tego stanowiska wskazując na przepis art. 4 ust. 5 ustawy o funduszu sołeckim i oddaliło zastrzeżenia wójta do wniosków wystąpienia pokontrolnego. Uzasadnienie stanowi niezbędny element wniosku o fundusz sołecki i każdy wniosek nie zawierający uzasadnienia musi być odrzucony przez organ wykonawczy gminy. Pełna dokumentacja dostępna jest w BIP RIO w Kielcach dla gminy Bliżyn TUTAJ, dla miasta i gminy Jędrzejów TUTAJ.

Wymiana informacji

W jednym z analizowanych przypadków – w województwie zachodniopomorskim informacje o stwierdzonych nieprawidłowościach zostały przekazane do urzędu wojewódzkiego tak przez RIO jak i przez NIK. Jak poinformował w maju 2013 r. wojewoda zachodniopomorski: przekazane przez RIO, a także NIK materiały wskazujące nieprawidłowości w wydatkowaniu środków z funduszu sołeckiego obecnie poddawane są dogłębnej analizie, której efektem będzie skierowanie do właściwych gmin wezwań do zwrotu dotacji pobranych w nadmiernej wysokości lub wykorzystanych niezgodnie z przeznaczeniem (znak FB.1331.2.2013.LM).

Konkluzje z wywiadów

Jednym z problemów poniesionych przez pracowników urzędów wojewódzkich w czasie przeprowadzonych przez nas rozmów telefonicznych w 2012 r. była kwestia niewystarczającej weryfikacji wniosków przez wójtów/burmistrzów na etapie przyjmowania wniosków do realizacji. Problem ten występował w pierwszych latach funkcjonowania Ustawy o funduszu sołeckim. W efekcie w niektórych przypadkach na etapie wykonywania budżetów gmin okazywało się, że wybrane przedsięwzięcia nie mogły zostać ujęte we wnioskach o fundusz sołecki i realizowane były poza funduszem sołeckim. Takie postępowanie nie pozwala określić realizowanej procedury jako funduszu sołeckiego. O zamknięciu trzyletniego cyklu funduszu sołeckiego (podejmowanie decyzji, realizowanie przedsięwzięć, występowanie o zwrotu części wydatków) można mówić dopiero w momencie otrzymania zwrotu części wydatków z budżetu państwa.

Zwracamy uwagę, że weryfikując wykonanie wydaktów poniesionych z funduszy sołeckich, kontrolerzy urzędów wojewódzkich podobnie jak w przypadku kontroli przeprowadzanych przez regionalne izby obrachunkowe, zapoznają się z całością dokumentacji dotyczącej funduszu sołeckiego.

Wydatki z funduszy sołeckich w latach 2010-2012

Kolejny raz podsumowaliśmy wydatki jednostek samorządu terytorialnego poniesione w ramach funduszy sołeckich. Obliczeń dokonaliśmy na podstawie kwartalnych sprawozdań z wykonania budżetów jednostek samorządu terytorialnego za lata 2010, 2011 i 2012, udostępnianych przez Ministerstwo Finansów w Biuletynie Informacji Publicznej (tutaj). W 2012 roku wydatki z funduszy sołeckich na przedsięwzięcia określone przez mieszkańców w 2011 roku, wyniosły: 233 611 565,71 zł.

Łącznie, w latach 2010-2012 zrealizowano przedsięwzięcia z funduszy sołeckich na kwotę 606 711 644,34 zł.

W 2010 roku wydatki z funduszy sołeckich wykonały 994 jednostki samorządu terytorialnego (jst).
W 2011 roku wydatki z funduszy sołeckich wykonały 1103 jst.
W 2012 roku wydatki z funduszy sołeckich wykonało 1118 jst.

Nieznaczna różnica w liczbie gmin między 2011 a 2012 rokiem, przy wzroście wydatków z funduszy sołeckich o 14% może być związana z coraz lepszą wiedzą mieszkańców, urzędników i innych osób zaangażowanych w proces wdrażania funduszy sołeckich – o funkcjonowaniu funduszu, o sposobie planowania wydatków i włączania mieszkańców w decydowanie o publicznych pieniądzach.

Wydaje się również stanowić argument na rzecz tezy, wyrażonej w raporcie KRRIO (Informacja o wynikach kontroli koordynowanej funduszu sołeckiego przeprowadzonej w 2012 roku):

[…] obowiązujący system wydaje się – mimo pewnego skomplikowania – stosunkowo sprawiedliwy i wyważony. Zasadnym wnioskiem w tym zakresie będzie więc wstrzymanie się ze zmianami regulacji prawnych w celu umożliwienia przyswojenia ich przez gminy. Zwłaszcza, że ustalenia za 2011 r. wskazują na spadek kwoty nieprawidłowości w tym zakresie.

Struktura wydatków z funduszy sołeckich w 2012 r.

Struktura wydatków z funduszy sołeckich, z perspektywy ogólnopolskiej, jest stabilna. W 2012 roku podobnie jak w 2011 najwięcej przedsięwzięć związane było z drogami oraz kulturą. Wydatki z tych działów budżetów jst odpowiadają za 60% wszystkich wydatków z funduszy sołeckich.

W ujęciu w formie tabeli:

Informacja o strukturze wydatków z funduszy sołeckich na 2011 r. znajduje się tutaj.

W jaki sposób czytać informacje dotyczące wydatków z funduszy sołeckich w podziale na działy budżetu?

Przedsięwzięcia z funduszy sołeckich wpisywane są do budżetu gminy. Tak jak wszystkie inne wydatki budżetowe klasyfikowane są w działach, rozdziałach i paragrafach budżetu. Przyporządkowanie do działu budżetu, opisuje wydatek w sposób najbardziej ogólny. Przykładowo w dziale 754 bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpożarowa mieszczą się przedsięwzięcia związane z podniesieniem gotowości bojowej OSP (rozdział 75412 Ochotnicze straże pożarne). Często nazwy działów nie odpowiadają na pozór ujmowanym w nich przedsięwzięciom. I tak: w dziale rolnictwo i łowiectwo wpisane są wydatki na przedsięwzięcia związane z melioracją czy infrastrukturą wodociągową. Kwestie klasyfikacji budżetowej uregulowane są w rozporządzeniu Ministra Finansów (tutaj) wraz z aktami zmieniającymi (tutaj).

Zobacz przykladowy plan wydatków z funduszy sołeckich na 2012 rok dla gminy Nekla i na 2013 rok dla gminy Jastrowie, stanowiące załączniki do budżetów gmin.

Dziękujemy za wykonanie obliczeń Tomaszowi Teodorowiczowi.

Kontrola KRRIO

W 2012 r. z inicjatywy Krajowej Rady Regionalnych Izb Obrachunkowych (KRRIO) przeprowadzona została pierwsza kompleksowa kontrola funkcjonowania funduszy sołeckich. Kontrolą objęte zostało 78 gmin. Publikujemy wyniki kontroli wraz z krótkim komentarzem. Zwracamy szczególną uwagę na wnioski, jakie stawia raport KRRIO udostępniony 22 marca 2013 r. i zachęcamy do lektury całego dokumentu.

Wybrane fragmenty kontroli, przypadki szczególnie istotne dla funkcjonowania funduszu sołeckiego i standardy interpretacji ustawy o funduszu sołeckim wyznaczone przez raport KRRIO, będziemy omawiać w kolejnych artykułach.

Informacja o wynikach kontroli koordynowanej funduszu sołeckiego przeprowadzonej w 2012 roku dostępna jest w Biuletynie Informacji Publicznej RIO w Białymstoku TUTAJ, w formie przygotowanego przez SLLGO załącznika TUTAJ (plik .doc) lub TUTAJ (plik .pdf).

Komentarz

27 marca 2013 r. w Rzeczpospolitej ukazał się artykuł Michała Cyrankiewicza Społeczności lokalne uczą się korzystać z funduszu dostępny tutaj, zawierający wypowiedzi dr Ryszarda Krawczyka – prezesa KRRIO, Rafała Trykozko – naczelnika Wydziału Kontroli RIO w Białymstoku oraz Szymona Osowskiego – prezesa SLLGO odnoszące się do wyników powyższej kontroli.

Rafał Trykozko stwierdził m.in. iż fundusze sołeckie działają przyzwoicie, a gminy i sołectwa coraz lepiej radzą sobie ze stosowaniem ustawy przy funduszu na 2011 r. niż rok wcześniej. Powoli uczą się tej instytucji. Wśród wniosków zawartych w raporcie znalazło się stwierdzenie, iż

obowiązujący system wydaje się – mimo pewnego skomplikowania – stosunkowo sprawiedliwy i wyważony. Zasadnym wnioskiem w tym zakresie będzie więc wstrzymanie się ze zmianami regulacji prawnych w celu umożliwienia przyswojenia ich przez gminy. Zwłaszcza, że ustalenia za 2011 r. wskazują na spadek kwoty nieprawidłowości w tym zakresie.

Podstawowe informacje na temat kontroli

Za cel kontroli przyjęto zbadanie i ocenę przestrzegania przez gminy całości przepisów ustawy o funduszu sołeckim. Kontrolą objęto następujące zagadnienia regulowane tą ustawą:
1)    prawidłowość obliczenia wysokości funduszu sołeckiego dla poszczególnych sołectw,
2)   procedura określenia przez zebrania wiejskie przeznaczenia środków funduszu sołeckiego i złożenia wniosku w tej sprawie,
3)   proces weryfikacji przez organy gminy prawidłowości wniosku sołectwa w sprawie przeznaczenia środków funduszu sołeckiego,
4)    ujęcie w uchwale budżetowej przedsięwzięć wynikających z wniosków sołectw,
5)  prawidłowość wydatkowania środków na przedsięwzięcia wskazane przez sołectwa oraz ujęcia ich w ewidencji i sprawozdawczości,
6)    wniosek gminy o zwrot z budżetu państwa w formie dotacji celowej części wydatków wykonanych w ramach funduszu sołeckiego. […]
Program kontroli przewidywał zbadanie kompleksowo dwóch pełnych cykli stosowania ustawy o funduszu sołeckim. […] Przyjęto założenie, że kontrola zostanie przeprowadzona przez wszystkie 16 regionalnych izb obrachunkowych – każda z izb obejmie badaniem 5 gmin.

POBIERZ PLIK: Informacja o wynikach kontroli koordynowanej funduszu sołeckiego przeprowadzonej w 2012 roku

PYTANIE:

W załącznikach do uchwały budżetowej nie ma konkretnej i klarownej informacji o tym, na co poszczególne sołectwa przeznaczyły środki, jakimi dysponowały w ramach funduszu sołeckiego. Skarbnik nie przygotowuje takich zestawień. W związku z tym mam pytanie: czy w uchwale budżetowej powinny się znaleźć takie dane?

ODPOWIEDŹ:

Postanowienia dotyczące środków postawionych do dyspozycji jednostek pomocniczych są niejako tradycyjnym elementem uchwały budżetowej gminy, jednakże zakres prezentowanych w nich informacji nie jest wymagany żadnymi przepisami prawa. Obowiązująca ustawa o finansach publicznych z dnia 27 sierpnia 2009 r. wskazuje w art. 212 ust. 1 pkt 9 na „uprawnienia jednostki pomocniczej do prowadzenia gospodarki finansowej w ramach budżetu gminy” jako element uchwały budżetowej. Co interesujące, nie uwzględnia ona w ogóle wejścia w życie ustawy o funduszu sołeckim (w poprzednich ustawach przepis ten brzmiał identycznie).

Nie jest możliwe ustalenie znaczenia przepisu przewidującego określanie w uchwale budżetowej „uprawnień” jednostek pomocniczych, jeżeli chodzi o szczegółowość i rodzaj zamieszczanych tam informacji. Zwłaszcza, że RIO już w latach 90-tych XX wieku zabroniły zamieszczania w uchwałach budżetowych takich postanowień jak np. uprawnienia sołectw do samodzielnego wydawania środków budżetowych czy zawierania umów na realizację wydatków budżetowych. W praktyce więc kwoty na przedsięwzięcia podawane są w uchwale budżetowej na podstawie przepisu, który odnosi się do innego zagadnienia (które w praktyce jest „martwe”).

Okoliczność, że gminy wykazują z reguły kwoty i nazwy przedsięwzięć realizowanych w ramach funduszu dla poszczególnych sołectw nie oznacza, że taki jest wymóg ustawowy. Panuje w tym zakresie zupełna dowolność. Podanie jednej ogólnej kwoty przeznaczonej na realizację funduszu sołeckiego również jest zgodne z prawem i nie może być zakwestionowane przez RIO ze względu na brak przepisów określających szczegółowość tego elementu uchwały budżetowej. Nie można zatem powiedzieć, że istnieje obowiązek podawania informacji w takim czy innym układzie.

Szczegółowość tego elementu uchwały budżetowej gmina może zaś określić sobie sama w uchwale rady gminy w sprawie trybu prac nad projektem uchwały budżetowej, podejmowanej na podstawie art. 234 ustawy o finansach publicznych.

Gmina zobowiązana jest włączyć przedsięwzięcia ujęte we wnioskach o fundusz sołecki do budżetu

Nieujęcie w budżecie przedsięwzięć, o których zadecydowali mieszkańcy, stanowi naruszenie ustawy o funduszu sołeckim i może prowadzić do podjęcia przez RIO postępowania nadzorczego z art. 12 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych.

Przedstawiamy przypadek gminy Kunów, gdzie wiedza i upór mieszkańców doprowadziły do wyegzekwowania stosowania prawa od burmistrz i rady gminy oraz uchroniły samorząd od poważnych konsekwencji.

Fundusz sołecki w Kunowie pod lupą mieszkańców

29 marca 2012 r. rada miasta i gminy Kunów uchwałą nr XXIV/174/12, wyraziła zgodę na wyodrębnienie funduszu sołeckiego w budżecie gminy na rok 2013. Uchwała dostępna jest tutaj.

Burmistrz Kunowa poinformowała sołtysów o wysokości funduszu sołeckiego przypadającego na każde sołectwo. Mieszkańcy sołectw we wrześniu 2012 r. zdecydowali o przeznaczeniu funduszy sołeckich, do 30 września 2012 r. złożone zostały wnioski o fundusz sołecki. Żaden z wniosków nie został odrzucony przez burmistrz Kunowa, co oznacza że ujęte w nich przedsięwzięcia wpisywane są do projektu budżetu na kolejny rok.

Jednak projekt budżetu Kunowa na 2013 r. przygotowany przez władze gminy i złożony do zaopiniowania Regionalnej Izbie Obrachunkowej w Kielcach nie zawierał przedsięwzięć z funduszu sołeckiego.

Uchwałą nr 105/2012 VII Składu Orzekającego Regionalnej Izby Obrachunkowej w Kielcach z dnia 22 listopada 2012 roku w sprawie opinii o projekcie budżetu miasta i gminy Kunów na rok 2013 rok, projekt budżetu został zaopiniowany pozytywnie wraz z uwagami. Jedna z uwag RIO dotyczyła nieuwzględnienia przedsięwzięć z funduszu sołeckiego. Uchwała RIO dostępna jest tutaj.

Skład Orzekający w toku analizy projektu uchwały budżetowej stwierdził, że w budżecie nie zaplanowano środków finansowych na realizację wydatków w ramach funduszu sołeckiego, pomimo że Rada Miejska w Kunowie w Uchwale Nr XXIV/174/12 z dnia 29 marca 2012 roku w sprawie wyrażenia zgody na utworzenie funduszu sołeckiego w 2013 roku, wyraziła wolę realizacji tego rodzaju wydatków.

Mimo powyższej uwagi RIO, radni Kunowa 28 grudnia 2012 r. uchwałą nr XXXIII/237/12 dostępną tutaj przyjęli budżet gminy na rok 2013, nie uwzględniając w nim przedsięwzięć z funduszu sołeckiego, mimo obowiązku wpisania wszystkich przedsięwzięć z przyjętych wniosków o fundusz sołecki do budżetu gminy na 2013 rok.

Obywatelska kontrola władzy – to działa!

Działania radnych wywołały protesty mieszkańców. Mieszkańcy świadomi swoich praw poinformowali władze Kunowa, iż działania polegające na nieuwzględnieniu przedsięwzięć z funduszu sołeckiego w budżecie gminy na 2013 rok są niezgodne z ustawą o funduszu sołeckim. 30 stycznia 2013 r. SLLGO w rozmowie telefonicznej poinformowało burmistrz Kunowa o prowadzonym monitoringu działań gminy w zakresie zrealizowania uwag RIO do uchwały budżetowej – podjęcia działań zmierzających do przywrócenia stanu zgodnego z prawem.

Przykładowe pismo jednego z mieszkańców gminy Kunów publikujemy za zgodą autora tutaj oraz po kliknięciu poniższego obrazka:

31 stycznia 2013 r. odbyła się sesja Rady Miasta i Gminy Kunów. W opublikowanym w Biuletynie Informacji Publicznej  (BIP) planie sesji nie znalazł się punkt dotyczący wprowadzenia zmian w budżecie w zakresie. Plan sesji dostępny był tutaj.

Ponieważ w BIP gminy Kunów do dnia 7 lutego 2013 r. nie znalazł się protokół bądź nagranie z sesji rady gminy, nie została również opublikowana uchwała rady gminy dotycząca zmian w budżecie w zakresie dot. funduszu sołeckiego – 8 lutego 2013 r. Zarząd SLLGO skierował do Prezesa Regionalnej Izby Obrachunkowej w Kielcach pismo, wnosząc o zbadanie czy rada miasta i gminy Kunów wprowadziła do budżetu na rok 2013 przedsięwzięcia ujęte we wnioskach o fundusz sołecki oraz zwracając się z prośbą o objęcie gminy Kunów szczególnym nadzorem w zakresie wykonania budżetu w roku 2013. Pismo SLLGO dostępne jest tutaj.

8 lutego 2013 r. w Biuletynie Informacji Publicznej Kunowa ukazała się uchwała rady miasta i gminy w Kunowie nr XXXV/253/13 z dnia 31 stycznia 2013 r. w sprawie wprowadzenia zmian w Uchwale Nr XXXIII/237/12 Rady Miejskiej w Kunowie z dnia 28 grudnia 2012 roku w sprawie uchwalenia budżetu gminy na rok 2013. Uchwała zmienia budżet gminy wprowadzając do niego przedsięwzięcia z funduszu sołeckiego. Uchwała dostępna jest tutaj i po kliknięciu poniższego obrazka:

Dzięki osobistemu zaangażowaniu wielu mieszkańców gminy Kunów, podjęciu przez nich działań polegających na kontroli władz Kunowa, przywrócony został stan zgodny z prawem – przedsięwzięcia z funduszu sołeckiego zostały wprowadzone do budżetu gminy na 2013 r.!

Tym samym radni oddalili groźbę podjęcia przez RIO działań nadzorczych, o których piszemy niżej, jednak sam fakt nie ujęcia przedsięwzięć z funduszu sołeckiego w uchwale budżetowej gminy Kunów z 28 grudnia 2013 r. stanowił naruszenie ustawy o funduszu sołeckim.

Materiały uzupełniające

Czy można uchwalić budżet nie uwzględniając przedsięwzięć z funduszu sołeckiego, mimo że wnioski zostały przyjęte?

Przypominamy opinię Rafała Trykozko dostępną tutaj.

Organy gminy nie mają prawa pominięcia wniosków sołectw w opracowywanej uchwale budżetowej.

Istotną rolę w wyegzekwowaniu obowiązku przewidzenia w uchwale budżetowej środków na realizację przedsięwzięć w ramach funduszu sołeckiego powinna odegrać właściwa regionalna izba obrachunkowa. Izba posiada bowiem wiedzę o tym, czy w danej gminie została podjęta przez radę uchwała wyrażająca zgodę na wyodrębnienie środków funduszu na dany rok. Zarówno podczas opiniowania projektu uchwały budżetowej jak i badania uchwały budżetowej powinna być zwrócona uwaga, czy przewidziane są wydatki na przedsięwzięcia sołeckie.

Brak takich wydatków powinien  zostać wyjaśniony przez gminę. Możliwe jest bowiem teoretycznie, że żadne sołectwo nie złożyło wniosku lub wszystkie wnioski podlegały odrzuceniu. W przypadku ustalenia, że istnieją wnioski podlegające uwzględnieniu w budżecie, izba w postępowaniu nadzorczym powinna podjąć działania określone w art. 12 ustawy o r.i.o. w celu dostosowania treści uchwały budżetowej do stanu zgodnego z prawem.

Co stanowi art. 12 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych?

1. Izba, prowadząc postępowanie nadzorcze w sprawie uznania uchwały budżetowej organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego za nieważną w całości lub w części, wskazuje nieprawidłowości oraz sposób i termin ich usunięcia.

2. Jeżeli organ właściwy w wyznaczonym terminie nie usunie nieprawidłowości, o których mowa w ust. 1, kolegium izby orzeka o nieważności uchwał w całości lub w części.

3. W przypadku stwierdzenia nieważności uchwały budżetowej w całości lub w części budżet lub jego część dotknięte nieważnością ustala kolegium izby. […]

Czy można nie wpisać części przedsięwzięć z funduszu sołeckiego do budżetu gminy?

Przedsięwzięcia z funduszu sołeckiego wpisywane są do budżetu gminy bez zmian. Przypominamy omówienie wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu (sygn. akt I SA/Po 344/12) autorstwa Szymona Osowskiego dostępne tutaj.

Mieszkańcy Lipna odnieśli sukces

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w wyroku z 3 sierpnia 2012 r., sygn. akt I SA/Po 344/12, stwierdził nieważność uchwały Rady Gminy Lipno z 29 grudnia 2011 r. nr XVII/123/2011 odnośnie odrzucenia wniosku sołectwa Lipno o włączenie do budżetu przedsięwzięć tego sołectwa.

Wyrok ma istotne znaczenie dla realizacji Ustawy o funduszu sołeckim. Przedsięwzięcia ujęte we wnioskach o fundusz sołecki wpisywane są do budżetu gminy. Zgodnie z art. 4 ust. 7 Ustawy o funduszu sołeckim: Uchwalając budżet, rada gminy odrzuca wniosek sołectwa, w przypadku gdy zamierzone zadania nie spełniają wymogów określonych w art. 1 ust. 3.

Zdaniem Sądu ogólne sformułowania, a w szczególności powoływanie się na społeczne zastrzeżenia i kontrowersje nie mogą być brane pod uwagę w kontekście ściśle określonych warunków w jakich może rada gminy odrzucić wniosek sołectwa.

Wyrok WSA w Poznaniu dostępny jest tutaj.

Unieważniona uchwała Rady Gminy dostępna jest tutaj.

Uchwała Rady Gminy Lipno Nr XVII/123/2011

Mieszkańcy sołectwa Lipno w gminie Lipno, w woj. wielkopolskim w terminie do 30 września 2011 r. złożyli wniosek o fundusz sołecki.

Wniosek spełnił warunki określone w art. 1 ust. 3 Ustawy o funduszu sołeckim, czyli ujęte w nim przedsięwzięcia są zadaniami własnymi gminy, służą poprawie warunków życia mieszkańców i są zgodne ze strategią rozwoju gminy.

Na etapie tworzenia budżetu gminy, Rada Gminy Lipno, postanowiła nie ujmować przedsięwzięć z wniosku o fundusz sołecki w budżecie. 29 grudnia 2011 r. Rada Gminy Lipno podjęła Uchwałę Nr XVII/123/2011 w sprawie rozpatrzenia wniosku o przyznanie środków z funduszu sołeckiego, odrzucając wniosek mieszkańców.

W uzasadnieniu uchwały Rada Gminy wskazała, iż przesłanką odrzucenie tego konkretnego wniosku było przedsięwzięcie określone wyjazd na wystawę rolniczo-ogrodniczą, które zdaniem radnych służyłoby wąskiemu gronu mieszkańców, co zamiast służyć integracji społeczności, będzie dezintegrować mieszkańców sołectwa. Dodatkowo za odrzuceniem wniosku sołectwa przemawia okoliczność braku wstępnego kosztorysu, który nie został dołączony do wniosku. Ponadto wartość przedsięwzięcia objętego wnioskiem – budowa sanitariatów, jest kilka razy wyższa od wartości środków funduszu sołeckiego, co wynika z kosztorysu dołączonego 16 grudnia 2011 r. (…) Wniosek Sołectwa Lipna budzi zbyt wiele kontrowersji i zastrzeżeń mieszkańców, co do zgodności ze strategią Rozwoju Gminy, szczególnie w punkcie: budowa sanitariatów w Parku Lipnie.

Wezwanie do usunięcia naruszenia prawa

Mieszkańcy Sołectwa Lipno poprzez swojego Sołtysa postanowili zaskarżyć tę uchwałę zgodnie z art. 101 ustawy o samorządzie gminnym. Pierwszym krokiem do zaskarżenia uchwały rady gminy jest wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, co też zostało w tej sprawie uczynione. W wezwaniu podniesione zostało, iż zakres kontroli poprawności zgłaszanego wniosku w zakresie spełnienia warunków określonych w art. 4 ust. 2 – 4 Ustawy o funduszu sołeckim należy do kompetencji wójta gminy. Dokonywanie oceny w tym zakresie przez radę gminy jest przekroczeniem uprawnień przysługujących ustawowo radzie i wchodzenie w kompetencje wójta gminy.

W zasadzie mieszkańcy podkreślali, iż rada gminy nie miała kompetencji do tak daleko idącego rozstrzygnięcia, ponieważ pierwotnie wniosek sołectwa nie został odrzucony przez wójta zgodnie z art. 4 ust. 5 ustawy o funduszu sołeckim: wójt (burmistrz, prezydent miasta) w terminie 7 dni od dnia otrzymania odrzuca wniosek niespełniający warunków określonych w ust. 2-4, informując jednocześnie o tym sołtysa tj. wniosek podlega badaniu czy został przyjęty zgodnie z procedurą, czy zawiera elementy niezbędne (przedsięwzięcie, koszt, uzasadnienie), czy złożony został w terminie oraz czy nie została przekroczona kwota przeznaczona na sołectwo. Organ wykonawczy badając wniosek przed włączeniem go do projektu budżetu jest zobowiązany do dokonania oceny, czy spełnia wszystkie kryteria.

Skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego

W związku z tym, że Rada Gminy po złożeniu wezwania do usunięcia naruszenia prawa nie uchyliła uchwały, Sołtys w imieniu mieszkańców złożył skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. W uzasadnieniu skargi podniesiono, że wszystkie przedstawione przez  mieszkańców przedsięwzięcia należą do zadań własnych gminy, służą poprawie warunków życia mieszkańców gminy oraz są zgodne ze strategią rozwoju gminy. Natomiast przedsięwzięcie pod nazwą Budowa sanitariatów w Parku w Lipnie jest zadaniem, które sołectwo realizuje już trzeci rok z rzędu (w latach 2010, 2011 i 2012 ). W grudniu 2011 r., kilka dni przed sesją Rady Gminy, Wójt Gminy, realizując przyjęte przedsięwzięcia sołectwa na 2011 r., dokonał zakupu materiałów budowlanych związanych z budową sanitariatów w parku w Lipnie. Na rok 2012 sołectwo przyjęło to przedsięwzięcie jako kontynuację zadania już realizowanego w ramach funduszu sołeckiego.

Zdaniem skarżącej  pani Sołtys, podejmując przedmiotową uchwałę Rada Gminy nie wykazała, że zaplanowane przedsięwzięcia nie są zadaniami własnymi gminy, że nie służą poprawie warunków życia mieszkańców gminy, ponadto że nie są zgodne ze strategią rozwoju gminy. Czyli Rada Gminy w żadnym punkcie swojej uchwały nie stwierdziła, że zamierzone przez mieszkańcó zadania nie spełniają wymogów określonych w art. 1 ust. 3 Ustawy o funduszu sołeckim.

Uchwałą z 28 marca 2012 r. Nr XXI/153/2012 Rada Gminy wskazała, iż jest za odrzuceniem skargi mieszkańców. Uchwała dostepna jest tutaj.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego

Sąd przyznał rację mieszkańcom. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu nie zgodził się z argumentacją Rady Gminy i uznał, że uchwała o odrzuceniu wniosku sołectwa została podjęta z naruszeniem prawa. W zasadzie Sąd orzekając wskazał na następujące przesłanki wynikające z art. 4 ust. 7 ustawy o funduszu sołeckim: rada gminy odrzuca wniosek sołectwa, w przypadku gdy zamierzone zadania nie spełniają wymogów określonych w art. 1 ust. 3 – czyli wniosek może zostać przez radę gminy odrzucony, jeżeli planowane zadania z funduszu sołeckiego nie są zadaniami własnymi, nie służą poprawie warunków życia mieszkańców, nie są zgodnie ze strategią rozwoju gminy. Dlatego też zdaniem sądu uzasadnienie uchwały o odrzuceniu wniosku sołectwa ma spełniać takie kryterium  W konsekwencji, aby adresat uchwały wiedział z jakich powodów rada gminy odrzuca konkretny wniosek, koniecznym jest, aby stosowny akt (uchwała) zawierała uzasadnienie, w którym znajdą się odniesienia do przywołanych kryteriów oceny wniosku. Takie uzasadnienie pozwoli również – w razie zaskarżenia uchwały – ocenić sądowi, czy zaskarżony akt jest zgodny z obowiązującym prawem.

Sąd rozpatrując skargę mieszkańców dokonał analizy zaskarżonej uchwały i uznał, iż z jej uzasadnienia nie wynika, że każde z pięciu przedsięwzięć nie spełnia kryteriów wskazanych w art. 1 ust. 3 ustawy o funduszu sołeckim. Zdaniem Sądu ogólne sformułowania, a w szczególności powoływanie się na społeczne zastrzeżenia i kontrowersje nie mogą być brane pod uwagę w kontekście ściśle określonych warunków w jakich może rada gminy odrzucić wniosek sołectwa. Ponadto w ocenie sądu rada wskazując na niektóre podstawy rozstrzygnięcia wkroczyła w uprawnienia organu wykonawczego, który (co sygnalizowali w skardze mieszkańcy) dokonuje wstępnej oceny wniosków sołectw na podstawie art. 4 ust. 5 ustawy o funduszu sołeckim.

Wnioski dla mieszkańców sołectw

Ostatecznie Sąd wskazał, iż jego rozstrzygniecie ma taki skutek, iż rada gminy ma obowiązek raz jeszcze rozpoznać wniosek sołectwa o przyznanie środków z funduszu sołeckiego.

Co warto zapamiętać:

– wójt, burmistrz, prezydent ma tylko siedem dni na ewentualne odrzucenie wniosku sołectwa, a w przypadku upłynięcia tego terminu wniosek jest ważny,

– przedsięwzięcia ujęte we wniosku o fundusz sołecki muszą zostać ujęte w budżecie gminy,

– jeśli na etapie tworzenia budżetu rada gminy nie wpisze przedsięwzięć do budżetu, podejmując uchwałę o odrzuceniu wniosku, taką uchwałę rady gminy można zaskarżyć do sądu,

– zaskarżenie takiej uchwały musi być poprzedzone wezwaniem do usunięcia naruszenia prawa,

– ustawa o funduszu sołeckim w art. 4 ust. 7 przewiduje ściśle określone przyczyny, z jakich rada gminy może odrzucić wniosek o fundusz sołecki,

– przyznanie racji mieszkańcom przed sądem zobowiązuje radę gminy do ponownego zajęcia się wnioskiem i ewentualnie do włączenia tych przedsięwzięć do aktualnie realizowanego budżetu.

W nawiązaniu do pytań samorządów dotyczących terminu zwrotu części kosztów poniesionych z funduszu sołeckiego, jakie wpłynęły w ostatnich dniach sierpnia 2012 r. do Stowarzyszenia Liderów Lokalnych Grup Obywatelskich, publikujemy decyzje Ministra Finansów z 28 sierpnia 2012 r. o zwrocie części wydatków, w podziale na województwa.

Do 31 sierpnia 2012 r. na rachunki gmin wpłynęły pieniądze stanowiące zwrot części wydatków poniesionych w ramach funduszu sołeckiego w 2011 r. Szczegółowe wysokości zwrotów z podziałem na każdą gminę publikowaliśmy TUTAJ.

Procedura zwrotu części wydatków z funduszu sołeckiego

Problem zwrotu reguluje Ustawa o funduszu sołeckim. Art. 2 ust. 9 Ustawy o funduszu sołeckim traktuje: Minister właściwy do spraw finansów publicznych określi, w drodze rozporządzenia, tryb zwrotu części wydatków gmin w ramach funduszu, kierując się potrzebą zapewnienia środków finansowych dla gmin.

Rozporządzenie Ministra Finansów z 25 stycznia 2010 r. w sprawie trybu zwrotu części wydatków gmin wykonanych w ramach funduszu sołeckiego przewiduje, że gminy występują o zwrot części wydatków do właściwych wojewodów w terminie do 31 maja zaś zwrot części wydatków następuje na rachunek gminy w terminie do dnia 31 sierpnia roku następującego po roku, w którym dokonano wydatków. Rozporządzenie dostępne jest tutaj oraz poniżej:

Pytania SLLGO do Ministra Finansów

5 września 2012 r. SLLGO zwróciło się do Ministra Finansów z wnioskiem dotyczącym informacji publicznej w zakresie uruchomienia w 2012 roku środków na zwrot części wydatków poniesionych przez gminy z funduszu sołeckiego w 2011 r.

Ministerstwo Finansów udzieło odpowiedzi w dniu 19 września 2012 r. oraz – po otrzymaniu 21 września 2012 r. dodatkowych pytań ze strony SLLGO, ze względu na niepełną w ocenie Zarządu SLLGO informację ze strony Ministerstwa – w dniu 12 października 2012 r. Lekturę pism Ministerstwa Finansów polecamy osobom zainteresowanym procedurą zwrotu części wydatków ponoszonych przez samorządy z funduszu sołeckiego.

Pismo Ministerstwa Finansów do SLLGO z dnia 19 września 2012 r. (znak ST2-4834-68/SZH/2012/4520) dostępne jest tutaj.

Pismo Ministerstwa Finansów do SLLGO z dnia 12 października 2012 r. (znak BP 2/4130/10/2/2012/BOC-4835) dostępne jest tutaj.

Decyzje Ministra Finansów

Minister Finansów w dniu 28 sierpnia 2012 r. podjął decyzje wprowadzające zmiany w budżecie państwa – przekazując wojewodom środki stanowiące zwrot części wydatków poniesionych z funduszu sołeckiego w 2011 r. Wojewodowie zobowiązani byli, zgodnie z Ustawą o funduszu sołeckim, przelać pieniądze na rachunki urzędów gmin do dnia 31 sierpnia 2012 r.

W tabeli przedstawiamy informację, kiedy wojewodowie wystąpili do Ministra Finansów o uruchomienie środków dla gmin oraz kiedy Minister Finansów podjął decyzje o wykonaniu przelewów.

Materiał źródłowy:

Decyzje dla wszystkich województw dostępne są w formie jednego pliku PDF TUTAJ.

Przykładowa decyzja Ministra Finansów dotycząca gmin leżących w województwie dolnośląskim znajduje się niżej.