Co ze zwrotem?

Czy pieniądze stanowiące z budżetu państwa zwrot części wydatków na fundusz sołecki mają konkretne przeznaczenie? Czy gmina może kwoty ze zwrotu zarezerwować na wydatki z funduszu sołeckiego na przyszły rok?

Odpowiedź na zadane pytanie nie znajduje się w Ustawie o funduszu sołeckim, lecz wynika z ogólnych zasad planowania i wykonywania budżetu gminy wynikających w szczególności z Ustawy o finansach publicznych.

Po pierwsze nie można formalnie tworzyć – ani w budżecie, ani w uchwałach rady czy zarządzeniach burmistrza – żadnych związków między kwotą uzyskanych przez gminę dochodów z częściowego zwrotu wydatków wykonanych w ramach funduszu sołeckiego a wysokością funduszu na lata następne czy innymi wydatkami. Jest to sprzeczne z zasadą niefunduszowania – środki pochodzące z poszczególnych tytułów nie mogą być przeznaczane na finansowanie imiennie wymienionych wydatków, chyba że odrębna ustawa stanowi inaczej (art. 42 ust. 2 Ustawy o finansach publicznych). Z Ustawy o funduszu sołeckim nie wynika, żeby takie powiązanie było możliwe. Zatem jakiekolwiek rozważanie, „na co poszły” środki ze zwrotu nie ma podstaw w zasadach planowania i wykonywania budżetu.

Przewidziana w Ustawie o funduszu sołeckim instytucja zwrotu z budżetu państwa części wydatków wykonanych w ramach funduszu ma – w założeniu projektodawców Ustawy – stanowić zachętę dla organów gminy do uchwalania funduszu sołeckiego. Ma rekompensować w części zrzeczenie się organów gminy do określenia przeznaczenia części środków budżetu na rzecz sołectw w formie funduszu sołeckiego. Nieuprawnione jest roszczenie przez sołectwa jakichkolwiek żądań w stosunku do tych środków, w tym oczekiwanie że o kwotę zwrotu zostanie podwyższony fundusz na kolejny rok (jak wydaje się z treści pytania, chodzi o zwiększenie ponad kwotę gwarantowaną sołectwu ustawą). To nie są pieniądze sołectw i sołectwa nie mają co do nich żadnych praw.

Częściowy zwrot z budżetu państwa wydatków wykonanych w ramach funduszu jest przekazywany gminie w formie dotacji celowej (art. 2 ust. 4 Ustawy o funduszu sołeckim). Do określenia przeznaczenia tych środków ma zastosowanie zasada z art. 50a Ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego – rada gminy decyduje o przeznaczeniu dotacji otrzymanych przez gminę jako częściowy zwrot wcześniej poniesionych wydatków. Oczywistym jest, że kwoty zwrotu nie da się bezpośrednio powiązać z wysokością funduszu na dany rok. Jeżeli w 2011 r. wpłynął zwrot za 2009 r., to rada musi określić przeznaczenie dochodów z tego tytułu już w budżecie 2011 r. Nie ma zaś możliwości, aby formalnie w 2011 r. zwiększyć kwotę funduszu sołeckiego na 2011 r., ponieważ wnioski zostały złożone przez sołectwa w 2010 r., a ewentualnych zwiększeń nie da się rozdysponować w trybie właściwym dla funduszu sołeckiego. Kwota 2.000 zł, o której mowa w pytaniu, to zapewne środki przyznane sołectwom w jakiś nieformalny sposób; na pewno nie jest to zwiększenie funduszu sołeckiego.

Wprowadzenie środków w takiej wysokości jako zwiększenie funduszu na 2012 r. jest teoretycznie możliwe, ale musiałoby być odpowiednio wcześniej uchwalone przez radę gminy (na pewno nie w sierpniu czy wrześniu 2011 r., ponieważ do końca lipca sołtysi otrzymali już kwotę funduszu na 2012 r. i w jej ramach uchwalane będą przedsięwzięcia). Dla ewentualnego zwiększenia funduszu o wyliczaną w ten sposób kwotę nie ma znaczenia, czy wpłynął już zwrot – pieniądz w budżecie co do zasady nie jest „znaczony”. Wysokość otrzymanego przez gminę zwrotu nie ma też żadnego wpływu na ewentualne zwiększenie funduszu przez radę – rada ma swobodę decyzji, czy fundusz w ogóle tworzyć, a także, czy zwiększać go ponad kwotę ustawową, a jeżeli tak, to o ile.

Rafał Trykozko