Przyjęcie Ustawy z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim otworzyło możliwość wspólnej realizacji przedsięwzięć przez sołectwa. W kontekście przyjmowania wniosków o fundusz sołecki warto przypomnieć kwestie celowości przedsięwzięć uchwalanych przez mieszkańców. Przedstawiamy dwie opinie związane z przykładem, gdzie od strony formalnej wąptliwości budzi sama kwestia „przedsięwzięcia”. Przedstawiamy również warunki związane z właściwą procedurą uchwalania wniosku na zebraniach wiejskich oraz oceną formalnej poprawności wniosku, dokonywaną przez wójta/burmistrza/prezydenta.

Opis problemu:

W gminie powstał pomysł sfinansowania zakupu koparki środkami funduszu sołeckiego. Na jej zakup prawdopodobnie przeznaczony zostanie fundusz sołecki wszystkich sołectw, ponieważ sołectwa będą łączyć fundusz – każde zdecyduje o „dofinansowaniu przedsięwzięcia zakupu koparki”. W ten sposób kilkanaście sołectw zrealizuje przedsięwzięcie a gmina dostanie z niego zwrot z budżetu państwa (koparka będzie tańsza o 50%).

• Czy takie przedsięwzięcie można wykonać z funduszu sołeckiego? Czy jest to zgodne z Ustawą?

• Czy jest jakaś granica łączenia funduszu?

Opinia Wojciecha Lachiewicza:

Sam pomysł uzyskania przez gminę z budżetu państwa refinansowania kosztów zakupu koparki, nie może być traktowany, jako „wspólne przedsięwzięcie sołectw” tej gminy – w rozumieniu z art. 6 ustawy z 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim (Dz.U. poz. 301 – dalej: ufs). Do wspólnych przedsięwzięć sołectw, w ramach funduszu sołeckiego, stosują się przepisy art. 2 ust. 6 i 7 oraz art. 5 ust. 3 ufs. Powołane przepisy wytyczają granicę posługiwania się instytucją „łączenia środków”.

Jednakże zakres informacji zawartych w pytaniu uniemożliwia rozstrzygnięcie kwestii podstawowej z punktu widzenia art. 2 ust. 6 ufs: czy poprzez zakup koparki sołectwa będą w ogóle realizować jakieś (jakie?) „przedsięwzięcie” oraz ustalenie tego, jakie potrzeby mieszkańców sołectw zostałyby w ten sposób zaspokojone.

Szczegółowe uzasadnienie:

Przepis art. 3 ufs określa wysokość środków przypadających każdemu sołectwu na zaplanowanie w budżecie gminy przedsięwzięcia w ramach tak rozumianego funduszu sołeckiego. Według art. 2 ust. 6 i 7 ufs: „Środki funduszu przeznacza się na realizację przedsięwzięć, które zgłoszone we wniosku, o którym mowa w art. 5, są zadaniami własnymi gminy, służą poprawie warunków życia mieszkańców i są zgodne ze strategią rozwoju gminy.

Ponadto środki funduszu mogą być przeznaczone na pokrycie wydatków na działania zmierzające do usunięcia skutków klęski żywiołowej w rozumieniu ustawy z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej (Dz.U. Nr 62, poz. 558, z późn. zm.). Dodatkowo w art. 5 wymaga się aby przedsięwzięcie było zlokalizowane na terenie sołectwa, od czego wyjątkiem jest możliwość „łączenia środków” sołeckich na podstawie art. 6 ufs. Od zrealizowanych wydatków funduszu sołeckiego, z mocy art. 3 ust. 8 ufs, gminie przysługuje zwrot środków z budżetu państwa – odpowiednio w wysokości: 20%, lub 30% lub 40% – wykonanych wydatków.

Z powyższej regulacji wynikają dwie istotne implikacje: sołectwo ma zaplanować przedsięwzięcie, które będąc zadaniem własnym gminy będzie służyło poprawie warunków życia mieszkańców. Ważne jest tutaj użyte w ustawie słowo: „przedsięwzięcie”, które w języku polskim oznacza: projekt, albo działanie podjęte w jakimś celu. W przypadku funduszu sołeckiego cel przedsięwzięcia (efekt, rezultat) musi mieścić się w zadaniach własnych gminy, służyć poprawie warunki życia mieszkańców, a sam efekt przedsięwzięcia powinien wystąpić na obszarze sołectwa – lub poza nim – jako przedsięwzięcie wspólne – w wyniku łączenia środków kilku sołectw.

Do wspólnych przedsięwzięć sołeckich stosuje się takie same wymagania, jak do „pojedynczego” wniosku sołeckiego, z tym wyjątkiem, że przedsięwzięcie danego sołectwa może być realizowane poza jego obszarem, ale zarazem powinno służyć poprawnie warunków życia mieszkańców tego sołectwa.

Dlatego, aby ocenić: czy przedsięwzięcie będzie zadaniem własnym gminy i zarazem będzie służyć poprawnie warunków życia mieszkańców sołectwa (art. 2 ust. 6 ufs) – należy znać jego „cel”. Ocenę przedsięwzięcia, pod tym kątem, umożliwia zamieszczany we wniosku sołeckim opis przedsięwzięcia i jego uzasadnienie.

Zakup rzeczy nie jest „przedsięwzięciem”. Przedsięwzięciem jest dopiero to – czemu zakupiona rzecz będzie służyła.

W sytuacji opisanej w pytaniu nie wskazano bezpośrednio jakiemu celowi (jakim celom) służyła będzie koparka zakupiona z połączonych środków funduszu sołectw gminy. Celem takim nie jest bynajmniej „nabycie (zakup) koparki na własność gminy”, ale celem jest to jakie potrzeby (tutaj nieokreślone) mieszkańców sołectw (będące zarazem zadaniami własnymi gminy) zostaną zrealizowane (i kiedy zrealizowane) dzięki zakupionej koparce.

Nieokreślenie powyższych cech przedsięwzięcia i jego celu w przełożeniu na zaspakajanie potrzeb mieszkańców sołectwa – może być powodem odrzucenia wniosków sołeckich przez wójta gminy (art. 5 ust. 3 w związku z art. 2 ust. 6 ufs)  lub przez radę gminy (art. 5 ust. 11 ufs).

Opinia Rafała Trykozko:

W zasadzie jedyną granicą łączenia środków funduszu sołeckiego – czyli uchwalania tzw. wspólnych przedsięwzięć sołectw, o których mowa w art. 6 ustawy o funduszu sołeckim – jest wysokość środków na realizację przedsięwzięć w ramach funduszu sołeckiego, czyli wymóg zmieszczenia się kosztów realizacji wspólnego przedsięwzięcia w puli środków przypadających sołectwom, które takie przedsięwzięcie zamierzają uchwalić do realizacji. Tak należy odczytywać intencję ustawodawcy zawartą w uzasadnieniu do projektu ustawy o funduszu sołeckim, której wyraz stanowią przepisy art. 6, w kontekście wymagań art. 5 ust. 3 ustawy.

Warto przy tym zaznaczyć, że nikt nie może zobowiązać zebrań wiejskich do przeznaczania środków na zakup koparki.

Jeżeli mieszkańcy części sołectw będą chcieli przeznaczyć środki na inne cele niż zakup koparki, może okazać się, że np. na zakup koparki o wartości 120.000 zł przeznaczone zostaną w wyniku uchwał zebrań wiejskich środki tylko niektórych sołectw, np. w wysokości łącznej 60.000 zł. Wówczas wszystkie wnioski złożone na realizację tego wspólnego przedsięwzięcia powinny zostać odrzucone, ponieważ uchwalone wspólne przedsięwzięcie nie spełnia warunku mieszczenia się kosztów w kwocie przypadającej sołectwom (przeznaczonej przez sołectwa).

W związku z tym, że zadane pytanie dotyczy zakupu rzeczy ruchomej, nie zachodzi problem przeznaczenia środków na wspólne zadanie przez sołectwo, na terenie którego położona jest nieruchomość będąca przedmiotem uchwalonych nakładów. Za ograniczenie w uchwalaniu wspólnych przedsięwzięć w odniesieniu do nakładów na nieruchomości należy bowiem uznać konieczność przeznaczenia jakichkolwiek środków na przedsięwzięcie przez sołectwo, na terenie którego znajduje się nieruchomość, co ma postać swego rodzaju dorozumianej „zgody” na realizację przedsięwzięcia na nieruchomości położonej na obszarze tego sołectwa.

Opinie MAiC

Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji w ramach projektu Dobre prawo – sprawne rządzenie prowadzi bazę Dobrych praktyk – porad prawnych, stanowiących odpowiedzi na pytania otrzymane z samorządów. W 2014 roku w bazie znalazły się po raz pierwszy dwie opinie dotyczące funduszu sołeckiego.

Pierwsza opinia stanowi omówienie kwestii tego czy możliwe jest zawarcie umowy użyczenia mające na celu wykorzystanie środków z funduszu sołeckiego w celu odbudowy, budowy, remontu domów wiejskich? Autorka opinii rozważa:

czy możliwe jest zawarcie umowy użyczenia mające na celu wykorzystanie środków z funduszu sołeckiego w celu odbudowy, budowy, remontu domów wiejskich, czy istnieje możliwość zawarcia przedmiotowej umowy z takimi podmiotami jak wspólnota gruntowa, osoba fizyczna, osoba prawna, samoistny posiadacz nieruchomości, na jaki czas przedmiotowa umowa miałaby być zawarta?

Odnosząc się do kwestii zadań własnych gmin, zasad ich finansowania, tytułów prawnych do nieruchomości oraz rozporządzania wspólnotami gruntowymi w podsumowaniu autorka zauważa m.in. że ponoszenie wydatków z budżetu gminy na budowę, remonty czy modernizację obiektów położnych na nieruchomościach stanowiących własność prywatną osób fizycznych, prawnych, bądź nieruchomościach o nieuregulowanym stanie prawnym […] nie może zostać zaliczone do zadań publicznych (zadań własnych gminy). Pośrednio realizacja ww. inwestycji służyłaby celom wspólnoty samorządowej, to jednak zasadniczym i bezpośrednim celem i skutkiem tych działań byłoby przysporzenie korzyści właścicielom nieruchomości, na których znajdują się wybudowane, remontowane, odbudowywane budynki.

Jednak po uregulowaniu stanu prawnego jest to możliwe: w celu przeznaczenia funduszu sołeckiego na wydatki związane z tego typu przedsięwzięciami, koniecznym jest uregulowanie stanu prawnego nieruchomości oraz nabycie przez gminę prawa do niej. W związku z powyższym Gmina powinna zawrzeć stosowne umowy obligacyjne, (np. najmu, dzierżawy) w celu wykonywania zadań publicznych (np. prowadzeniu świetlicy), skorzystać z innych rozwiązań prawnych przewidzianych w prawie cywilnym celem uregulowania stanu prawnego nieruchomości. Gmina może także skorzystać z innych przysługujących jej administracyjnych instrumentów prawnych uregulowanych m.in. w ustawie o gospodarce nieruchomościami.  

Pełen tekst opinii znajduje się w pliku PDF TUTAJ lub na stronie MAiC pod nr. 11 TUTAJ.

Druga opinia dotyczy kwestii tego czy przepisy ustawy z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim znajdują zastosowanie do uchwały rady gminy w sprawie wyrażenia zgody na wyodrębnienie funduszu sołeckiego, podjętej w okresie obowiązywania ustawy z dnia 20 lutego 2009 r. o funduszu sołeckim?

Autorka podziela pogląd wyrażony w opinii Wojciecha Lachiewicza udostępnianej na naszej stronie internetowej, wyrażający zasadniczą wątpliwość co do dalszego obowiązywania po wejściu w życie nowej ustawy uchwał w sprawie wyodrębnienia środków stanowiących fundusz sołecki, podjętych przed 20 marca 2014 r. Podnosząc te same krytyczne argumenty wobec sposobu stanowienia prawa, autorka konkluduje, iż uchwały o wyodrębnieniu/niewyodrębnieniu funduszu sołeckiego podjęte przed wejściem w życie nowej Ustawy z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim (czyli uchwały podjęte między 1 stycznia a 19 marca 2014 r.) są ważne.

Z punktu widzenia zasad systemu prawnego uchwały w sprawie wyrażania zgody na wyodrębnienie w budżecie gminy środków stanowiących fundusz sołecki, podjęte na podstawie ustawy z dnia 20 lutego 2009 r. o funduszu sołeckim, utraciły moc prawną wraz z uchyleniem tej ustawy. Zbieżność treściowa regulacji stanowiących podstawę podejmowania powyższych uchwał w ustawie z dnia 20 lutego 2009 r. o funduszu sołeckim oraz w ustawie z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim, jak i – przede wszystkim – wymóg ochrony zaufania samorządu terytorialnego do stanowionego prawa skłaniają jednak do przypisania uchwałom podjętym pod rządami ustawy z dnia 20 lutego 2009. r. mocy prawnej także w okresie obowiązywania ustawy z dnia 21 lutego 2014 r.

Pełen tekst opinii znajduje się w pliku PDF TUTAJ lub na stronie MAiC pod nr. 15 TUTAJ.

Pytanie:

Na terenie sołectwa działa stowarzyszenie, które chce wesprzeć posiadanymi środkami wybudowanie boiska przy miejscowej szkole podstawowej (na jej terenie). Środki stowarzyszenia są jednak niewystarczające i padła propozycja wykorzystania jako uzupełnienia funduszu sołeckiego. przedsięwzięcie polegające na wybudowaniu boiska wynosiłoby ogółem np. 50 tys. zł. w tym fundusz sołecki włożyłby 23 tys. zł a stowarzyszenie 27 tys. zł. Stowarzyszenie nie chce jednakże prowadzić tej inwestycji jako zadania publicznego a jedynie przekazać gminie posiadane środki na realizację tego zadania w połączeniu z funduszem sołeckim.

Czy w kalkulacji zadania można podać całość inwestycji i uzasadnić, iż brakująca część będzie finansowana z środków stowarzyszenia przekazanych gminie? Czy przekroczenie w kalkulacji przedsięwzięcia kwoty dostępnego dla sołectwa funduszu nie spowoduje odrzucenia wniosku? W jaki sposób stowarzyszenie może przekazać gminie środki tak by trafiły na ten cel?

Odpowiedź:

Najbezpieczniejszym wyjściem z tej sytuacji jest dokonanie podziału robót na planowane do sfinansowania przez sołectwo w ramach funduszu i przez stowarzyszenie. Na wykonanie boiska składają się różne elementy. Sołectwo może we wniosku dotyczącym przeznaczenia funduszu sołeckiego wskazać, że przeznacza środki np. na wyrównanie terenu pod boisko i urządzenie nawierzchni. Zakres przedsięwzięcia przewidzianego do sfinansowania w ramach funduszu powinien być mniej więcej dostosowany do środków przypadających sołectwu w ramach funduszu. Pozostała część robót czy zakupów niezbędnych dla urządzenia boiska byłaby sfinansowana przez stowarzyszenie, które powinno przekazać gminie środki w formie darowizny ze wskazaniem jej przeznaczenia – albo ogólnie na urządzenie boiska, albo poprzez wskazanie konkretnych robót lub zakupów.

Takie rozwiązanie pozwoli uniknąć wątpliwej sytuacji składania przez sołectwo wniosku na całe zadanie, którego koszty przekraczałyby środki postawione do dyspozycji sołectwa.

Zapraszamy do zapoznania się z opinią Wojciecha Lachiewicza dotyczącą przekazywania OSP sprzętu zakupionego z funduszu sołeckiego. Łączna wartość wyposażenia zkupionego dla OSP z funduszu sołeckiego opiewa rokrocznie na sumę blisko 20 milionów złotych. Bezpośrednim powodem sporządzenia opinii były liczne pytania o możliwości przekazania wyposażenia:

z funduszu sołeckiego zgodnie z wolą sołectwa w gminie zakupiliśmy sprzęt przeciwpożarowy do danej jednostki OSP. W jaki sposób najlepiej ten sprzęt przekazać? Czy użyczyć go aby nadal było własnością gminy, czy robiąc najprościej – przekazać na własność i użytek OSP. W jaki sposób zgodnie z przepisami należy to uczynić?

Opinia

Przedsięwzięcie opisane w pytaniu jest możliwe do sfinansowania z funduszu sołeckiego – w zgodzie z art. 2 ust. 6 ustawy z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim (Dz. U, poz. 301).

Jak wynika z art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz. U. z 2009 r., Nr 179, poz. 1380; z późn. zm. – dalej: „u.o.p.”), gmina ponosi koszty wyposażenia, utrzymania i zapewnienia gotowości bojowej ochotniczej straży pożarnej (OSP). Opisane zadanie gminy (tj. wyposażenie OSP w sprzęt) jest zadaniem własnym gminy. Przy czym, gdy idzie o składniki wyposażenia OSP na działalność z art. 1 u.o.p.), to przepisy obowiązującego prawa nie określają żadnych standardów. Nie powinno mimo to ulegać wątpliwości, że opisany zakup składnika majątkowego (sprzętu) dla OSP, służyć będzie ustawowej działalności OSP, prowadzonej również na terenie sołectwa, które w ten sposób, zgodnie z prawem, zadysponowało środkami funduszu sołeckiego.

W prawie finansowym istnieją dwie dostępne formy realizacji zadania własnego gminy w zakresie wyposażenia OSP w sprzęt. Pierwszą jest zakup przez gminę ze środków budżetowych składnika majątkowego, a następnie jego przekazanie do korzystania na rzecz OSP. Gmina dokonuje tutaj wydatków bezpośrednich (rzeczowych). Drugą formą realizacji ww. zadania jest przekazanie na rzecz OSP środków pieniężnych w formie dotacji celowej na podstawie art. 32 ust. 3b u.o.p. w drodze umowy zawieranej na zasadach z art. 250 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2013 r., poz. 885; z późn. zm.). Za otrzymane środki pieniężnie OSP (beneficjent dotacji) zakupuje sprzęt w imieniu własnym i rozlicza się przed gminą z dotacji celowej.

W przypadku, gdy gmina bezpośrednio wyposaża OSP w sprzęt w drodze jego zakupu ze środków budżetu gminy, przepisy nie określają rodzaju „uprawnień” (praw), na podstawie których OSP będzie korzystała z zakupionego i przekazanego jej sprzętu. Zgodnie z art. 32 ust. 2 u.o.p. to gmina pokrywa koszty wyposażenia OSP w sprzęt i tak samo to gmina pokrywa koszty jego utrzymania. Dlatego prawo OSP do korzystania ze sprzętu jest zawsze prawem nieodpłatnym.  W powyższym zakresie praktyka gminna kształtowania od lat 90 zna dwa rodzaje praw ustanawianych dla OSP do korzystania ze sprzętu zakupionego przez gminę:

(1) przekazanie sprzętu na własność dla OSP w drodze darowizny z art. 888-902 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2013 r., poz. 121 – dalej: „K.c.”),

(2) przekazanie sprzętu do nieodpłatnego korzystania przez OSP w drodze umowy użyczenia z art. 710-719 K.c.

Gmina i OSP są odrębnymi osobami prawnymi. Sprzęt zakupiony przez gminę po jego zakupie staje się własnością gminy. Natomiast przekazanie sprzętu w trybie darowizny na rzecz OSP, przenosi jego własność. Z mocy art. 32 ust. 2 u.o.p. gmina pokrywa wówczas koszty utrzymania sprzętu będącego własnością OSP.  Będący własnością OSP sprzęt podlega ewidencji księgowej i jest obejmowany księgami finansowymi OSP. Jeśli sprzęt pozostaje na stanie OSP – właściciela, księgowość OSP jest bardziej rozbudowana i czasochłonna, niż gdyby sprzęt będący własnością gminy pozostawał w użyczeniu OSP.

Z kolei przekazanie sprzętu na rzecz OSP w trybie użyczenia jest wyrazem nadania praw do bezpłatnego korzystania na czas określony lub nieokreślony. Co do zasady, w ramach umowy użyczenia biorący rzecz ponosi „zwykłe koszty” jej używania (art. 713 K.c.), jednak ze względu na dyspozycję art. 32 u.o.p. i tak wszystkie koszty eksploatacyjne i koszty konserwacji sprzętu pokrywać musi gmina. Przy czym jeśli umowa użyczenia nie postanowi inaczej, korzystający (OSP) nie czerpie pożytków z rzeczy, jak również bez zgody użyczającego (gminy) nie może rzeczy oddawać do korzystania osobom trzecim. Sprzęt oddany dla OSP w drodze użyczenia pozostaje w ewidencji księgowej gminy i podlega inwentaryzacji, jak inne składniki majątkowe gminy.

Wybór przez gminę jednego z dwóch ww. rozwiązań w zakresie przekazania do OSP sprzętu zakupionego z funduszu sołeckiego – z racjonalnego punktu widzenia, powinien podlegać regułom, jakie w tym względzie stosuje dotychczas gmina. Między gminą a OSP musi zawsze dochodzić do dwustronnego consensusu, bez którego ani nie jest możliwe przekazanie sprzętu dla OSP na własność, ani przekazanie go w użyczenie.

Opracował: Wojciech Lachiewicz

Jednocześnie zwracamy uwagę, że fundusz sołecki może być przeznaczony wyłącznie na przedsięwzięcia. Nie można po prostu dofinansować działalności OSP. Zwróciła na to uwagę Regionalna Izba Obrachunkowa w Warszawie orzekając 28 stycznia 2014 r. o nieważności uchwały Nr XXVII.330.2013 Rady Miejskiej w Tłuszczu z dnia 7 grudnia 2013 r. w sprawie udzielenia dotacji dla Ochotniczej Straży Pożarnej w Chrzęsnem.

Uchwała nr 4.54.2014 Kolegium RIO w Warszawie dostępna jest po kliknięciu poniższego obrazka oraz TUTAJ.

Pytanie:

Sołectwo zaplanowało na 2014 rok przedsięwzięcie pn. Zakup doposażenia placu zabaw. W uzasadnieniu celowości tego przedsięwzięcia podano, że zostaną zakupione: zestaw urządzeń zabawowych dla dzieci oraz zestaw urządzeń otwartej siłowni zewnętrznej. Zakupy ww. urządzeń zostały już dokonane, ale kwota wydatków okazała się niższa niż pierwotnie przewidywano, w związku z czym pojawiły się oszczędności na ww. przedsięwzięciu. Z zaoszczędzonych środków można by wykonać ogrodzenie tego placu zabaw. Pojawia się jednak problem natury prawnej, czy taki zakup będzie można wykonać w ramach zadania pn. Zakup doposażenia placu zabaw.

Czy w świetle przepisów ustawy o funduszu sołeckim z dnia 21 lutego 2014 r. należy traktować takie rozszerzenie zadania jako zmianę jego zakresu i sołectwo powinno w trybie art. 7 ust. 1 ustawy wystąpić do wójta ze stosownym wnioskiem i zmienić nazwę przedsięwzięcia np. na Zakup doposażenia placu zabaw oraz ogrodzenia? Czy właściwym będzie z zaoszczędzonych środków wyodrębnić nowe przedsięwzięcie?

Odpowiedź:

Zgodnie z ustawą z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim, sołectwo może rozdysponować na nowe zadanie kwotę oszczędności pozostałą po realizacji pierwotnego wniosku.

W przepisach art. 7 ustawy, dotyczących zmian przedsięwzięć lub ich zakresu, co prawda brak dosłownego wskazania na możliwość rozdysponowania oszczędności powstałych z realizacji pierwotnego wniosku, lecz należy mieć na uwadze, że w uzasadnieniu do projektu ustawy wskazano, iż w świetle obowiązujących obecnie przepisów wątpliwości budzi możliwość wystąpienia przez sołectwo o zmianę przedsięwzięć przewidzianych do realizacji w ramach funduszu sołeckiego. Jest to istotny problem, w szczególności w sytuacji uzyskania oszczędności w ramach realizacji przedsięwzięcia czy też następczej niemożliwości realizacji któregoś z przedsięwzięć. Uwzględniając powyższe, projekt ustawy wprowadza rozwiązania umożliwiające zmianę przedsięwzięcia realizowanego w ramach funduszu oraz jego zakresu (…). Ustawodawca przewidział zatem wyraźnie, że jednym z celów wprowadzenia instytucji zmian jest umożliwienie określenia przez sołectwa przeznaczenia środków niewydatkowanych (zaoszczędzonych) w wyniku realizacji pierwotnego wniosku.

W takim przypadku na podstawie art. 7 ustawy sołectwo może złożyć wniosek w sprawie zmiany wniosku już zrealizowanego, polegający na zgłoszeniu dodatkowego przedsięwzięcia (przedsięwzięć) do realizacji w ramach kwoty oszczędności. Wniosek w sprawie dodania nowego przedsięwzięcia powinien wskazywać, że w związku z powstałymi po zrealizowaniu wniosku sołectwa oszczędnościami w kwocie ……….zł zebranie wiejskie wnosi o przeznaczenie kwoty oszczędności na realizację przedsięwzięcia polegającego na ……….

Wniosek w sprawie zmiany polegającej na rozdysponowaniu oszczędności powinien być uchwalony przez zebranie wiejskie, mieścić się kosztami w kwocie powstałej oszczędności, zostać złożony do 31 października roku budżetowego i spełniać pozostałe warunki określone w art. 5 ust. 2 i 3 ustawy.

11 lipca zaczęło obowiązywać obowiązywać rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 8 lipca 2014 r. w sprawie wzorów informacji przekazywanych przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) i wojewodę, trybu zwrotu części wydatków gmin wykonanych w ramach funduszu sołeckiego oraz wzoru wniosku o ten zwrot.

Rozporządzenie dostępne jest w Dzienniku Ustaw TUTAJ.

W nieprzekraczalnym terminie  do 31 lipca wójt (burmistrz, prezydent miasta) zobowiązany jest przekazać wojewodzie informację o wysokości środków przypadających na sołectwa obliczonych według wzoru określonego w art. 3 ust. 1 ustawy. Nieprzekazanie tej informacji w terminie skutkuje utratą przez gminę prawa do zwrotu części wydatków wykonanych w ramach funduszu sołeckiego.

Wzory formularzy przekazywanych przez wójta do wojewody (oraz przez wojewodę do MAiC) wraz z instrukcjami wypełnienia znajdują się do pobrania w formie edytowalnej na stronie MAiC po klinknięciu poniższego obrazka i TUTAJ.

Z informacją MAiC na temat wejścia w życie rozporządzenia można zapoznać się TUTAJ.

Pytanie:

Sołectwo w naszej gminie zdecydowało się zmienić wszystkie przedsięwzięcia ujęte we wniosku o fundusz sołecki. Zamiast organizować wydarzenia kulturalne, dokonywać zakupów nagród itp. wszystkie pieniądze mieszkańcy chcieli przeznaczyć na dofinansowanie zakupu nowego wozu bojowego przez OSP. Pod koniec kwietnia odbyło się zebranie wiejskie, został przyjęty nowy wniosek. 

Teraz kolejne sołectwo chce zmienić przedsięwzięcia, rezygnując z części zapisanych we wniosku i przeznaczając pieniądze na dofinansowanie zakupu tegoż wozu dla OSP, podobnie jak pierwsze sołectwo (z nadzieją, że sprzęt pozostanie wyłączną własnością OSP, a z funduszu sołeckiego przekazane zostanie „dofinansowanie na samochód w formie dotacji”).

Co zrobić w sytuacji, gdy gmina rozpoczęła już przygotowania i zaczęła już realizować niektóre przedsięwzięcia z których chcą zrezygnować mieszkańcy? W jaki sposób przyjąć wniosek, jeśli w pierwszym sołectwie zebranie już się odbyło, a kolejne sołectwa mogą przyłączać się jak w łańcuszku do zmienionego wniosku?

Ministerstwo Finansów opublikowało 30 maja 2014 r. Sprawozdanie z wykonania budżetu państwa za 2013 r.

Dokument można pobrać TUTAJ.

Informacja o wykonaniu budżetów jednostek samorządu terytorialnego zawiera dane dotyczące wydatków z funduszy sołeckich poniesionych przez gminy w 2013 roku.

Łącznie 1169 gmin wykonało wydatki na sumę ponad 250 milionów złotych. 

Liczba gmin wydatkujących pieniądze z funduszy sołeckich:

2010 r. – 994

2011 r. – 1103

2012 r. – 1118

2013 r. – 1169

Zwracając uwagę na liczbę gmin, fundusz sołecki przyrastał rok do roku od 1% (2011 r.) przez 11% (2012 r.) do 4% (2013 r.), zaś od początku funkcjonowania Ustawy o funduszu soleckim liczba gmin realizujących fundusze sołeckie wzrosla o 17%.

Łączna kwota wydatków poniesionych przez jednostki samorządu terytorialnego w latach 2010-2013 z funduszy sołeckich wyniosła blisko 857 milionów złotych. 

Dane archiwalne dostępne są TUTAJ.

Prezentujemy opinię prawną autorstwa Wojciecha Lachiewicza dotyczącą kwestii budzących wątpliwości w związku z wprowadzeniem w życie Ustawy z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim.

Celem opinii jest udzielenie odpowiedzi na pytanie: Czy uchwała rady gminy dotycząca utworzenia funduszu sołeckiego na rok 2015, podjęta przed datą wejścia w życie ustawy o funduszu sołeckim z dnia 21 lutego 2014 r. (tj. przed dniem 20 marca 2014 r.) wywołuje skutki prawne w rozumieniu nowej ustawy o funduszu sołeckim?  W opinii autor odnosi się również do innych „spraw w toku” (pkt III i IV opinii), jakie powstały przed wejściem w życie nowej ustawy i dotyczą funduszy sołeckich roku 2013 i roku 2014.

Istota problemów sprowadza się do tego, że autorzy rozwiązań ujętych w nowej Ustawie o funduszu sołeckim skupili się na ich wprowadzeniu w życie, ale zapomnieli o poprawności owego wprowadzenia. Zabrakło refleksji i właściwego przygotowania projektu Ustawy. Wyszło jak zawsze, czyli w naszej ocenie powstał w dużej mierze wadliwy akt prawny, którego negatywne skutki mogą odczuć mieszkańcy. W całym tym zamieszaniu większość gmin w porę spostrzegła zagrożenia i przyjęła uchwały o wyodrębnieniu funduszy sołeckich na podstawie nowej Ustawy. W ostatniej chwili, między 20 a 31 marca 2014 roku wiele gmin raz jeszcze podejmowało stosowne uchwały, aby uniknąć sytuacji w której uchwały podjęte od 1 stycznia do 19 marca 2014 r. mogłyby zostać uznane za nieważne.

Polecamy lekturę opinii, która oprócz omówienia najbardziej palącej kwestii, czyli ważności uchwał rad gmin podjętych między 1 stycznia a 19 marca 2014 roku, opisuje jak nie powinno być tworzone prawo.

Opinia dostępna jest po kliknięciu poniższego obrazka oraz TUTAJ.

Zdaniem autora nie budzi wątpliwości to, że do osądu spraw w pełni zakończonych przed dniem 20 marca 2014 r. stosuje się przepisy uchylonej Ustawy z dnia 20 lutego 2009 r. o funduszu sołeckim. Nowa Ustawa z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim, w myśl zasady lex retro non agit, nie może prostować, ani cofać tamtych skutków prawnych. Problemem dla organów stosujących prawo tj. gmin, wojewodów, organów nadzoru, organów kontroli, sądów jest to, że przed dniem uchylenia Ustawy z dnia 20 lutego 2009 r. o funduszu sołeckim, funkcjonowały również takie „prawa i obowiązki” (po stronie wspólnot sołeckich oraz po stronie gmin i wojewodów), które okazały się być niezakończonymi sprawami w toku. Mowa o następujących kwestiach:

– zwrotu części wydatków poniesionych z funduszy sołeckich w 2013 r.

– planowania, realizacji i wykonania przedsięwzięć z funduszy sołeckich ujętych w budżetach gmin na 2014 r.

– uchwałami rad gmin podjętymi przed 20 marca 2014 r. w zakresie tworzenia funduszy sołeckich na 2015 r.

Powstaje pytanie o treść norm prawnych regulujących od dnia 20 marca 2014 r. trzy wyżej wymienione stany prawne funduszy sołeckich, które powstały pod rządami uchylonych przepisów Ustawy z dnia 20 marca 2009 r. o funduszu sołeckim.
W opinii obszernie omówione zostały również kwestie stanowienia przepisów przejściowych zgodnie z zasadami techniki prawodawczej (m.in. na podstawie rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej”) w odniesieniu do Ustawy z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim.

Lektura opinii pozwala udzielić odpowiedzi m.in. na następujące pytania:

W jakiej wysokości gmina otrzymuje zwrot za wydatki poniesione z funduszy sołeckich w 2013 roku?

Zgodnie z art. 9 Ustawy z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim: gmina otrzymuje z budżetu państwa w 2014 r. zwrot, w formie dotacji celowej, części wydatków wykonanych w ramach funduszu sołeckiego w 2013 r., zgodnie z dotychczasowymi przepisami, czyli w wysokości 10, 20 i 30%.

Czy już w 2014 r. powinien obowiązywać limit kwoty przewidzianej w budżecie państwa na zwrot części wydatków z funduszy sołeckich?

W opinii zwrócono uwagę, że nałożenie limitów wydatków dotyczących zwrotów z budżetu państwa za wydatki poniesione w 2013 r. nie powinno znaleźć zastosowania, ponieważ naruszałoby zasadę niedziałania prawa wstecz i byłoby sprzeczne z art. 2 Konstytucji RP.

Czy przedsięwzięcia z funduszy sołeckich można zmieniać już od 20 marca 2014 r.?

Jest to możliwe od momentu wejścia w życie Ustawy z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim, czyli od 20 marca 2014 r.

POBIERZ PLIK: Moc obowiązująca uchwały o funduszu sołeckim podjętej przed dniem 20 marca 2014 r. oraz inne problemy spraw w toku. Przyczyny rozbieżności poglądów oraz rekomendacje rozwiązań. Opinia prawna Wojciecha Lachiewicza.

20 marca 2014 r. wchodzi w życie nowa Ustawa o funduszu sołeckim

Tekst Ustawy z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim opublikowany został 12 marca 2014 r. w Dzienniku Ustaw. Ustawa wchodzi w życie w terminie 7 dni od jej opublikowania, czyli 20 marca 2014 roku.

Wszystkie uchwały rad gmin o wyodrębnieniu bądź niewyodrębnieniu funduszu sołeckiego podjęte od dnia 20 marca 2014 r. muszą powoływać się na Ustawę z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim!

Jeszcze w marcu 2014 r. opublikujemy komentarz do nowej Ustawy.

Tekst Ustawy dostępny jest po kliknięciu poniższych obrazków oraz w:

Dzienniku Ustaw (TUTAJ),

Internetowym Systemie Aktów Prawnych (TUTAJ).

POBIERZ PLIK: Ustawa z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim