Zapoznając się z treścią odpowiedzi umieszczone na stronie Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji, a dotyczącej pytania czy możliwe jest finansowanie ze środków funduszu sołeckiego wycieczek krajoznawczo – patriotycznych poza gminę do miejscowości ościennych min. w celu zapoznawania się z historią i kulturą Polski, należy przede wszystkim zwrócić uwagę na kwestię uzasadnienia przedsięwzięcia. W ocenie każdego przedsięwzięcia, które ma być finansowane z funduszu sołeckiego, kluczowe znaczenie odgrywa uzasadnienie.

Odpowiedź ze strony MAiC dostępna jest po kliknięciu poniższego obrazka oraz TUTAJ.

W 2015 roku wnioski o zwrot części wydatków poniesionych przez gminę z funduszu sołeckiego wójtowie będą  mogli składać do wojewodów wyłącznie elektronicznie. Po sprawdzeniu wniosku wójta (burmistrza, prezydenta) i stwierdzeniu nieprawidłowości, wojewoda będzie wzywał do usunięcia braków lub błędów w terminie 7 dni.

1 stycznia 2015 roku wchodzi w życie §4 rozporządzenia Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 8 lipca 2014 r. w sprawie wzorów informacji przekazywanych przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) i wojewodę, trybu zwrotu części wydatków gmin wykonanych w ramach funduszu sołeckiego oraz wzoru wniosku o ten zwrot.

Pełen tekst rozporządzenia dostępny jest w Dzienniku Ustaw z 2014 r. poz. 916 w załączniku, po kliknięciu poniższego obrazka oraz TUTAJ.

Treść § 4. ww. rozporządzenia znajduje się niżej.

§ 4. 1. Zwrot części wydatków następuje na wniosek wójta (burmistrza, prezydenta miasta) przesłany w postaci elektronicznej.

2. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) przesyła wniosek właściwemu wojewodzie w terminie do dnia 31 maja roku następującego po roku, w którym dokonano wydatków.

3. We wniosku wójt (burmistrz, prezydent miasta) wykazuje wykonane wydatki według stanu na dzień 31 grudnia roku, za który jest przesyłany wniosek.

4. Właściwy wojewoda sprawdza prawidłowość wniosku pod względem rachunkowym oraz formalnym.

5. W przypadku stwierdzenia we wniosku braków lub błędów właściwy wojewoda wzywa wójta (burmistrza, prezydenta miasta) do ich usunięcia w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania. Wezwanie jest przesyłane w postaci papierowej lub elektronicznej. W przypadku nieusunięcia braków lub błędów w tym terminie wniosek pozostawia się bez rozpatrzenia.

6. Zwrot wydatków następuje na rachunek budżetu gminy w terminie do dnia 31 sierpnia roku następującego po roku, w którym dokonano wydatków.

7. Wzór wniosku, o którym mowa w § 1 pkt 4, jest określony w załączniku nr 3 do rozporządzenia.

POBIERZ PLIK: Dziennik Ustaw 2014 poz. 916

Ile gmin w 2014 roku podjęło uchwały o wyodrębnieniu funduszu sołeckiego na 2015 rok?

Fundusz sołecki może być tworzony w blisko 90% polskich gmin, co czyni go największym pod względem liczby zaangażowanych mieszkańców oraz wysokości środków finansowych instrumentem partycypacji publicznej w kraju.

Fundusz sołecki tworzony jest mocą uchwały rady gminy podejmowanej do 31 marca. Dane dotyczące uchwał o wyodrębnieniu bądź niewyodrębnieniu funduszu sołeckiego gromadzą Regionalne Izby Obrachunkowe (RIO), które przesyłają je następnie do Krajowej Rady RIO. Na podstawie tych informacji Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji (MAiC) tworzy statystykę. Dane MAiC dostępne są TUTAJ. Tabela udostępniana przez MAiC zawiera dane z maja 2014 r. (przekazane przez Krajową Radę Regionalnych Izb Obrachunkowych). Dotyczy liczby gmin z sołectwami, w których podjęto uchwały o wyrażeniu zgody na wyodrębnienie (bądź niewyodrębnienie) w budżecie gminy środków stanowiących fundusz sołecki w 2015 r.

Dane zgromadzone przez RIO czy MAiC częściowo różnią się od danych, jakie Sieć Obywatelska – Watchdog Polska zweryfikowała na podstawie Biuletynów Informacji Publicznej gmin. Mimo, że w 2014 roku nie zapoznaliśmy się ze wszystkimi BIP’ami gmin zobowiązanych do podejmowania uchwał, wychwyciliśmy kilkadziesiąt błędów. W niektórych województwach gminy nie dopełniają obowiązku przesyłania uchwał dot. funduszu sołeckiego do RIO. Gminy mają na to 7 dni i rozbieżność w danych wynika w niektórych przypadkach z lekceważenia tego obowiązku przez niektóre jednostki samorządu terytorialnego.

W efekcie pełną lista gmin, które podjęły uchwałę o utworzeniu funduszu sołeckiego stworzyliśmy w oparciu o informacje, jakie gminy przesłały do wojewodów.

Lista gmin, które w 2014 r. podjęły uchwały o wyodrębnieniu funduszu sołeckiego i do 31 lipca 2014 r. przesłały na ten temat informację do właściwych wojewodów, zawiera: nazwę gminy, typ gminy (wiejska/miejsko-wiejska/miejska), nazwę województwa, liczbę sołectw w gminie, liczbę mieszkańców sołectw, liczbę mieszkańców gminy, wysokość kwoty bazowej istotnej dla obliczenia funduszu sołeckiego oraz wysokość funduszu sołeckiego w gminie. Listę można pobrać w pliku .pdf TUTAJ oraz w formacie edytowalnego arkusza kalkulacyjnego TUTAJ.

Czego można się dowiedzieć z naszej listy?

W ilu gminach zostały podjęte uchwały o funduszu sołeckim i ile gmin przesłało na ten temat informacje do wojewodów? Przynajmniej 1433 gminy podjęły uchwały o wyodrębnieniu funduszu sołeckiego (66% uprawnionych gmin), z tej grupy 1379 gmin przesłało do wojewodów informacje na temat wysokości funduszu (niedopełnienie tego obowiązku odbiera możliwość ubiegania się o zwrot wyddatków z budżetu państwa). Nadal blisko 2% uprawnionych gmin nie podejmuje żadnych uchwał o funduszu sołeckim.

W ilu sołectwach w 2014 r. mieszkańcy mogli decydować o funduszu sołeckim? W 1379 gminach, w których radni w 2014 r. podjęli decyzje o utworzeniu funduszu i które to gminy przekazały stosowne informacje do wojewodów, funkcjonowały 24992 sołectwa, w których mieszkańcy w 2014 r. mogli podejmować decyzje dotyczące funduszu sołeckiego.

Jaka była łącza wysokość środków z funduszy sołeckich o jakich w 2014 roku decydowali mieszkańcy? Łączna wysokość funduszy sołeckich o których w 2014 roku decydowali mieszkańcy z przeznaczeniem na 2015 rok i wyliczonych na podstawie wzoru zawartego w Ustawie, wyniosła według danych Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji blisko 372 miliony złotych, a dokładnie: 371 970 635,71 zł.

Jak poinformowało MAiC, w piśmie z 31 październia 2014 r. dostępnym TUTAJ, w bieżącym roku nie było potrzeby wprowadzania mechanizmu korygującego stopę zwrotu części wydatków dla gmin:

Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt. 3 ustawy o funduszu sołeckim maksymalny limit wydatków z budżetu państwa będący skutkiem finansowym ustawy wynosi w 2016 r. – 129 000 tys. zł. Z informacji uzyskanych od wojewodów wynika, że maksymalna kwota zwrotu z budżetu państwa części wydatków wykonanych w ramach funduszu sołeckiego w 2015 r. (zwrot w 2016 r.) wyniesie 128 284 148,73 zł. (ok. 128 284 tys. zł.). Nie było potrzeby wprowadzania mechanizmu korygującego polegającego na (%) obniżeniu wysokości zwrotu z budżetu państwa części wydatków wykonanych w ramach funduszu sołeckiego (w 2016 r. wysokość zwrot z budżetu państwa będzie wynosiła 40%, 30% lub 20% – vide art. 3 ust. 8 ustawy o funduszu sołeckim).

Wysokość funduszy sołeckich wyodrębnionych na 2015 rok w gminach, w podziale na województwa przedstawiał się następująco:

54 gminy bez możliwości zwrotu z budżetu państwa

Nie przesyłając w terminie informacji o wysokości funduszu sołeckiego, 4% gmin które wyodrębniły fundusz sołecki w 2014 r. pozbawiło się prawa do zwrotu z budżetu państwa części wydatków, które będą wykonane w 2015 r.

Według naszych obliczeń, wykonanych na podstawie danych znajdujących się w Biuletynach Informacji Publicznej urzędów gmin oraz otrzymanych z Urzędów Wojewódzkich i Regionalnych Izb Obrachunkowych, do 31 lipca 2014 roku 54 gminy nie przesłały wojewodom informacji wymaganych Ustawą o funduszu sołeckim (art. 3 ust. 3), pozbawiając się tym samym prawa do zwrotu części wydatków wykonanych w ramach funduszu sołeckiego.

Art. 3 Ustawy o funduszu sołeckim traktuje:

[…] 3. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) w terminie do dnia 31 lipca roku poprzedzającego rok budżetowy przekazuje wojewodzie informację o wysokości przypadających danym sołectwom środków, o których mowa w ust. 1, oraz o wysokości kwoty bazowej (Kb).

4. Wojewoda, po zweryfikowaniu otrzymanej informacji, o której mowa w ust. 3, przekazuje zbiorczą informację ministrowi właściwemu do spraw administracji publicznej w terminie do dnia 15 sierpnia roku poprzedzającego rok budżetowy.

5. Nieprzekazanie przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) informacji, o której mowa w ust. 3, w terminie do dnia 31 lipca roku poprzedzającego rok budżetowy, skutkuje utratą przez gminę prawa do zwrotu części wydatków wykonanych w ramach funduszu w danym roku budżetowym.

Rozkład terytorialny gmin, które nie przesłały informacji do Urzędów Wojewódzkich przedstawia się następująco:

Mazowieckie w ogonie

Najwięcej gmin, ponieważ aż 37, które w 2014 r. podjęło decyzje o wyodrębnieniu funduszu sołeckiego i jednocześnie nie przesłało informacji o jego wysokości do wojewody, znajduje się na terenie województwa mazowieckiego. Konfrontując listę gmin, które wyodrębniły fundusz sołecki (sporządzoną na podstawie danych RIO i weryfikowaną przez nas w oparciu o BIP’y urzędów gmin oraz rozmowy telefoniczne z urzędnikami poszczególnych samorządów) z danymi Wojewody Mazowieckiego przekazanymi do Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji, odnośnie gmin, które poinformowały Wojewodę o wysokości funduszu sołeckiego, okazało się że następujące samorządy według dostępnych publicznie danych, nie będą miały możliwości uzyskania w 2016 r. zwrotu z budżetu państwa od wydatków poniesionych z funduszu sołeckiego w 2015 roku:

Bielsk, Czarnia, Grodzisk Mazowiecki, Izabelin, Jadów, Kałuszyn, Kazanów, Kowala, Latowicz, Leoncin, Lesznowola, Maciejowice, Mała Wieś, Michałowice, Mszczonów, Nadarzyn, Nasielsk, Nowa Sucha, Nowy Duninów, Paprotnia, Pniewy, Pułtusk, Radziejowice, Raszyn, Rzekuń, Siennica, Skaryszew, Stanisławów, Stara Kornica, Strachówka, Strzegowo-Osada, Szczutowo, Wierzbica, Wiskitki, Wyszogród, Zakroczym, Zatory.

Lista gmin z województwa Mazowieckiego, które do 31 lipca 2014 r. poinformowały Wojewodę Mazowieckiego o wysokości funduszu sołeckiego, przekazana przez Wojewodę do MAiC, dostępna jest TUTAJ.

Sprzeczne informacje uzyskaliśmy dla województw wielkopolskiego, pomorskiego i kujawsko-pomorskiego. W przypadku wielkopolskiego MAiC oraz RIO informują, że w bieżącym roku 133 gminy wyodrębniły fundusz sołecki, tymczasem Wojewoda otrzymał dane o wysokości funduszu sołeckiego ze… 150 gmin. Podobna różnica występuje w pomorskim i kujawsko-pomorskim, gdzie Wojewoda poinformował o większej liczbie samorządów posiadających fundusz niż ta, jaką sami samorządowcy zgłosili do RIO.

Brak możliwości wnioskowania o zwrot nie zmienia faktu, że zaplanowane wydatki muszą zostać wykonane, o ile tylko procedura decydowania o przeznaczeniu środków z funduszu sołeckiego na zebraniach wiejskich przebiegła prawidłowo.

Do końca października podamy informację o liczbie gmin, które w 2014 r. utworzyły fundusz sołecki. Omówimy również różnice między zebranymi przez nas danymi oraz informacjami pozostającymi w gestii MAiC, RIO i Wojewodów, weryfikując która z wymienionych instytucji była najbliższa określenia liczby samorządów z funduszem sołeckim.

Opinie MAiC

Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji w ramach projektu Dobre prawo – sprawne rządzenie prowadzi bazę Dobrych praktyk – porad prawnych, stanowiących odpowiedzi na pytania otrzymane z samorządów. W 2014 roku w bazie znalazły się po raz pierwszy dwie opinie dotyczące funduszu sołeckiego.

Pierwsza opinia stanowi omówienie kwestii tego czy możliwe jest zawarcie umowy użyczenia mające na celu wykorzystanie środków z funduszu sołeckiego w celu odbudowy, budowy, remontu domów wiejskich? Autorka opinii rozważa:

czy możliwe jest zawarcie umowy użyczenia mające na celu wykorzystanie środków z funduszu sołeckiego w celu odbudowy, budowy, remontu domów wiejskich, czy istnieje możliwość zawarcia przedmiotowej umowy z takimi podmiotami jak wspólnota gruntowa, osoba fizyczna, osoba prawna, samoistny posiadacz nieruchomości, na jaki czas przedmiotowa umowa miałaby być zawarta?

Odnosząc się do kwestii zadań własnych gmin, zasad ich finansowania, tytułów prawnych do nieruchomości oraz rozporządzania wspólnotami gruntowymi w podsumowaniu autorka zauważa m.in. że ponoszenie wydatków z budżetu gminy na budowę, remonty czy modernizację obiektów położnych na nieruchomościach stanowiących własność prywatną osób fizycznych, prawnych, bądź nieruchomościach o nieuregulowanym stanie prawnym […] nie może zostać zaliczone do zadań publicznych (zadań własnych gminy). Pośrednio realizacja ww. inwestycji służyłaby celom wspólnoty samorządowej, to jednak zasadniczym i bezpośrednim celem i skutkiem tych działań byłoby przysporzenie korzyści właścicielom nieruchomości, na których znajdują się wybudowane, remontowane, odbudowywane budynki.

Jednak po uregulowaniu stanu prawnego jest to możliwe: w celu przeznaczenia funduszu sołeckiego na wydatki związane z tego typu przedsięwzięciami, koniecznym jest uregulowanie stanu prawnego nieruchomości oraz nabycie przez gminę prawa do niej. W związku z powyższym Gmina powinna zawrzeć stosowne umowy obligacyjne, (np. najmu, dzierżawy) w celu wykonywania zadań publicznych (np. prowadzeniu świetlicy), skorzystać z innych rozwiązań prawnych przewidzianych w prawie cywilnym celem uregulowania stanu prawnego nieruchomości. Gmina może także skorzystać z innych przysługujących jej administracyjnych instrumentów prawnych uregulowanych m.in. w ustawie o gospodarce nieruchomościami.  

Pełen tekst opinii znajduje się w pliku PDF TUTAJ lub na stronie MAiC pod nr. 11 TUTAJ.

Druga opinia dotyczy kwestii tego czy przepisy ustawy z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim znajdują zastosowanie do uchwały rady gminy w sprawie wyrażenia zgody na wyodrębnienie funduszu sołeckiego, podjętej w okresie obowiązywania ustawy z dnia 20 lutego 2009 r. o funduszu sołeckim?

Autorka podziela pogląd wyrażony w opinii Wojciecha Lachiewicza udostępnianej na naszej stronie internetowej, wyrażający zasadniczą wątpliwość co do dalszego obowiązywania po wejściu w życie nowej ustawy uchwał w sprawie wyodrębnienia środków stanowiących fundusz sołecki, podjętych przed 20 marca 2014 r. Podnosząc te same krytyczne argumenty wobec sposobu stanowienia prawa, autorka konkluduje, iż uchwały o wyodrębnieniu/niewyodrębnieniu funduszu sołeckiego podjęte przed wejściem w życie nowej Ustawy z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim (czyli uchwały podjęte między 1 stycznia a 19 marca 2014 r.) są ważne.

Z punktu widzenia zasad systemu prawnego uchwały w sprawie wyrażania zgody na wyodrębnienie w budżecie gminy środków stanowiących fundusz sołecki, podjęte na podstawie ustawy z dnia 20 lutego 2009 r. o funduszu sołeckim, utraciły moc prawną wraz z uchyleniem tej ustawy. Zbieżność treściowa regulacji stanowiących podstawę podejmowania powyższych uchwał w ustawie z dnia 20 lutego 2009 r. o funduszu sołeckim oraz w ustawie z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim, jak i – przede wszystkim – wymóg ochrony zaufania samorządu terytorialnego do stanowionego prawa skłaniają jednak do przypisania uchwałom podjętym pod rządami ustawy z dnia 20 lutego 2009. r. mocy prawnej także w okresie obowiązywania ustawy z dnia 21 lutego 2014 r.

Pełen tekst opinii znajduje się w pliku PDF TUTAJ lub na stronie MAiC pod nr. 15 TUTAJ.

11 lipca zaczęło obowiązywać obowiązywać rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 8 lipca 2014 r. w sprawie wzorów informacji przekazywanych przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) i wojewodę, trybu zwrotu części wydatków gmin wykonanych w ramach funduszu sołeckiego oraz wzoru wniosku o ten zwrot.

Rozporządzenie dostępne jest w Dzienniku Ustaw TUTAJ.

W nieprzekraczalnym terminie  do 31 lipca wójt (burmistrz, prezydent miasta) zobowiązany jest przekazać wojewodzie informację o wysokości środków przypadających na sołectwa obliczonych według wzoru określonego w art. 3 ust. 1 ustawy. Nieprzekazanie tej informacji w terminie skutkuje utratą przez gminę prawa do zwrotu części wydatków wykonanych w ramach funduszu sołeckiego.

Wzory formularzy przekazywanych przez wójta do wojewody (oraz przez wojewodę do MAiC) wraz z instrukcjami wypełnienia znajdują się do pobrania w formie edytowalnej na stronie MAiC po klinknięciu poniższego obrazka i TUTAJ.

Z informacją MAiC na temat wejścia w życie rozporządzenia można zapoznać się TUTAJ.

Czekamy na rozporządzenie MAiC

Do 31 lipca gminy zobowiązane są przesłać informację do wojewody o wysokości pieniędzy przypadających z funduszu sołeckiego na sołectwo oraz o wysokości kwoty bazowej. Niedopełnienie tego obowiązku, w myśl nowej Ustawy z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim, skutkuje utratą prawa do zwrotu z budżetu państwa części wydatków poniesionych przez gminę z funduszu. Informacja będzie przekazywana przez gminy na wzorze określonym w rozporządzeniu Ministra Administracji i Cyfryzacji.

Jak argumentowało MAiC w opublikowanym w kwietniu 2014 r. uzasadnieniu do projektu rozporządzenia, zasadnym pozostaje, aby przedmiotowe rozporządzenie weszło w życie najpóźniej z końcem czerwca 2014 r. Według stanu na 3 lipca 2014 r. rozporządzenie nie zostało jeszcze opublikowane. Na konieczność przyspieszenia prac nad rozporządzeniem zwracaliśmy uwagę już po przyjęciu nowej Ustawy o funduszu sołeckim. Między innymi dlatego, że prace nad projektem rozporządzenia, jakie musi wejść w życie jeszcze w lipcu br., zostały zaplanowane na czwarty kwartał 2014 r.  

W Biuletynie Informacji Publicznej MAiC znajdują się informacje, dotyczące prac nad rozporządzeniem. Wojewodowie, KRRIO, Ministerstwo Finansów nadesłali uwagi, skutkujące przedstawieniem pod koniec maja 2014 r. nowego projektu rozporządzenia.

Z pracami nad rozporządzeniem można zapoznać się z po kliknięciu poniższego obrazka oraz TUTAJ.

Jak poinformowano nas telefonicznie 3 lipca 2014 r. w Departamencie Prawnym MAiC (tel. 22 2455915 oraz 22 2455829) jest szansa, że rozporządzenie pojawi się w nadchodzącym tygodniu.

Z przekazanych nam informacji wynika, że na organizowanej przez Senat RP 2 lipca 2014 r. konferencji (więcej informacji TUTAJ), nie została poruszona kwestia powyższego rozporządzenia.

Projekt rozporządzenia MAiC

Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji opublikowało projekt rozporządzenia do Ustawy z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim.

Projekt rozporządzenia Ministra Administracji i Cyfryzacji w sprawie trybu zwrotu części wydatków gmin wykonanych w ramach funduszu sołeckiego, wzoru wniosku o ten zwrot oraz wzorów informacji przekazywanych przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) i wojewodę dostępny jest wraz z załącznikami TUTAJ.

Co zmienia i od kiedy będzie obowiązywać rozporządzenie?

Rozporządzenie określa:

• • tryb zwrotu z budżetu państwa części wydatków gmin, wykonanych w ramach funduszu sołeckiego,
  • wzór wniosku o zwrot z budżetu państwa części wydatków składany do wojewody do 31 maja,
  • wzór informacji przekazywanej wojewodzie przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) do 31 lipca w roku poprzedzającym rok budżetowy, o wysokości środków przypadających na dane sołectwa oraz wysokość kwoty bazowej
  • wzór informacji zbiorczej przekazywanej przez wojewodę, do 15 sierpnia w roku poprzedzającym rok budżetowy do MAiC o wysokości środków funduszu sołeckiego w gminach oraz o wysokości kwot bazowych w poszczególnych gminach.

Ponieważ można zakładać, że rozporządzenie Ministra wejdzie w życie jeszcze w czerwcu/lipcu bieżącego roku, także do 31 lipca 2014 r. samorządy będą zobowiązane przesłać informacje do wojewodów według wzoru, zawierającego m.in. nazwę sołectwa, wysokość przypadających środków, liczbę mieszkańców, wysokość kwoty bazowej. Projekt wzoru tej informacji  (załącznik 2 do rozporządzenia) załączamy niżej.

Wzór informacji przekazywanej wojewodzie przez wójta (projekt) dostępny jest po kliknięciu poniższego obrazka oraz TUTAJ.

Wzór wniosku o zwrot części wydatków wykonanych z funduszy sołeckich przekazywany wojewodzie przez wójta (projekt) znajduje się TUTAJ.

Wzór informacji przekazywanej MAiC przez wojewodę (projekt) znajduje się TUTAJ.

Prezentujemy opinię prawną autorstwa Wojciecha Lachiewicza dotyczącą kwestii budzących wątpliwości w związku z wprowadzeniem w życie Ustawy z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim.

Celem opinii jest udzielenie odpowiedzi na pytanie: Czy uchwała rady gminy dotycząca utworzenia funduszu sołeckiego na rok 2015, podjęta przed datą wejścia w życie ustawy o funduszu sołeckim z dnia 21 lutego 2014 r. (tj. przed dniem 20 marca 2014 r.) wywołuje skutki prawne w rozumieniu nowej ustawy o funduszu sołeckim?  W opinii autor odnosi się również do innych „spraw w toku” (pkt III i IV opinii), jakie powstały przed wejściem w życie nowej ustawy i dotyczą funduszy sołeckich roku 2013 i roku 2014.

Istota problemów sprowadza się do tego, że autorzy rozwiązań ujętych w nowej Ustawie o funduszu sołeckim skupili się na ich wprowadzeniu w życie, ale zapomnieli o poprawności owego wprowadzenia. Zabrakło refleksji i właściwego przygotowania projektu Ustawy. Wyszło jak zawsze, czyli w naszej ocenie powstał w dużej mierze wadliwy akt prawny, którego negatywne skutki mogą odczuć mieszkańcy. W całym tym zamieszaniu większość gmin w porę spostrzegła zagrożenia i przyjęła uchwały o wyodrębnieniu funduszy sołeckich na podstawie nowej Ustawy. W ostatniej chwili, między 20 a 31 marca 2014 roku wiele gmin raz jeszcze podejmowało stosowne uchwały, aby uniknąć sytuacji w której uchwały podjęte od 1 stycznia do 19 marca 2014 r. mogłyby zostać uznane za nieważne.

Polecamy lekturę opinii, która oprócz omówienia najbardziej palącej kwestii, czyli ważności uchwał rad gmin podjętych między 1 stycznia a 19 marca 2014 roku, opisuje jak nie powinno być tworzone prawo.

Opinia dostępna jest po kliknięciu poniższego obrazka oraz TUTAJ.

Zdaniem autora nie budzi wątpliwości to, że do osądu spraw w pełni zakończonych przed dniem 20 marca 2014 r. stosuje się przepisy uchylonej Ustawy z dnia 20 lutego 2009 r. o funduszu sołeckim. Nowa Ustawa z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim, w myśl zasady lex retro non agit, nie może prostować, ani cofać tamtych skutków prawnych. Problemem dla organów stosujących prawo tj. gmin, wojewodów, organów nadzoru, organów kontroli, sądów jest to, że przed dniem uchylenia Ustawy z dnia 20 lutego 2009 r. o funduszu sołeckim, funkcjonowały również takie „prawa i obowiązki” (po stronie wspólnot sołeckich oraz po stronie gmin i wojewodów), które okazały się być niezakończonymi sprawami w toku. Mowa o następujących kwestiach:

– zwrotu części wydatków poniesionych z funduszy sołeckich w 2013 r.

– planowania, realizacji i wykonania przedsięwzięć z funduszy sołeckich ujętych w budżetach gmin na 2014 r.

– uchwałami rad gmin podjętymi przed 20 marca 2014 r. w zakresie tworzenia funduszy sołeckich na 2015 r.

Powstaje pytanie o treść norm prawnych regulujących od dnia 20 marca 2014 r. trzy wyżej wymienione stany prawne funduszy sołeckich, które powstały pod rządami uchylonych przepisów Ustawy z dnia 20 marca 2009 r. o funduszu sołeckim.
W opinii obszernie omówione zostały również kwestie stanowienia przepisów przejściowych zgodnie z zasadami techniki prawodawczej (m.in. na podstawie rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej”) w odniesieniu do Ustawy z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim.

Lektura opinii pozwala udzielić odpowiedzi m.in. na następujące pytania:

W jakiej wysokości gmina otrzymuje zwrot za wydatki poniesione z funduszy sołeckich w 2013 roku?

Zgodnie z art. 9 Ustawy z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim: gmina otrzymuje z budżetu państwa w 2014 r. zwrot, w formie dotacji celowej, części wydatków wykonanych w ramach funduszu sołeckiego w 2013 r., zgodnie z dotychczasowymi przepisami, czyli w wysokości 10, 20 i 30%.

Czy już w 2014 r. powinien obowiązywać limit kwoty przewidzianej w budżecie państwa na zwrot części wydatków z funduszy sołeckich?

W opinii zwrócono uwagę, że nałożenie limitów wydatków dotyczących zwrotów z budżetu państwa za wydatki poniesione w 2013 r. nie powinno znaleźć zastosowania, ponieważ naruszałoby zasadę niedziałania prawa wstecz i byłoby sprzeczne z art. 2 Konstytucji RP.

Czy przedsięwzięcia z funduszy sołeckich można zmieniać już od 20 marca 2014 r.?

Jest to możliwe od momentu wejścia w życie Ustawy z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim, czyli od 20 marca 2014 r.

POBIERZ PLIK: Moc obowiązująca uchwały o funduszu sołeckim podjętej przed dniem 20 marca 2014 r. oraz inne problemy spraw w toku. Przyczyny rozbieżności poglądów oraz rekomendacje rozwiązań. Opinia prawna Wojciecha Lachiewicza.

20 marca 2014 r. weszła w życie nowa Ustawa z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim

Uchwały podjęte między 20 marca a 31 marca 2014 r.

Uchwały o wydrębnieniu bądź niewyodrębnieniu funduszu sołeckiego podjęte między 20 marca a 31 marca 2014 r. jako podstawę prawną muszą wskazywać nową Ustawę (Ustawę z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim). Uchwały podjęte między 20 marca a 31 marca 2014 r. powołujące się na starą Ustawę (Ustawę z dnia 20 lutego 2009 r. o funduszu sołeckim) będą nieważne, niezależnie od treści. Kwestia ta została podniesiona przez dr Rafała Trykozko w wypowiedzi dla Dziennika Gazety Prawnej zamieszczonej w artykule Fundusz sołecki lepiej uchwalić na nowo z 20 marca 2014 r.:

[…] problem może być z tymi uchwałami, które będą podejmowane od 20 marca 2014 r. (czyli od wejścia w życie nowej ustawy o funduszu sołeckim), ale z podaniem starej podstawy prawnej. – Te będą nieważne. Dlatego gminy muszą pamiętać o wskazaniu prawidłowych przepisów […]

Uchwały podjęte między 1 stycznia a 19 marca 2014 r.

Poważny problem dotyczy uchwał o wyodrębnieniu funduszu sołeckiego podjętych między 1 stycznia a 19 marca 2014 r. Wielokrotnie w czasie procesu legislacyjnego nad nową Ustawą zwracaliśmy uwagę, że rządowy projekt nie zawierał przepisów przejściowych. W toku prac parlamentarnych posłowie i senatorowie nie uwzględnili żadnych uwag, w tym dotyczących potencjalnych problemów wynikających ze złamania zasad techniki prawodawczej. Czym skutkują te błędy, w tym brak przepisów przejściowych w nowej Ustawie?

Otóż zgodnie z zasadami techniki prawodawczej uchwała rady gminy (akt prawa miejscowego) wygasa wraz z wygaszeniem mocy obowiązującej ustawy stanowiącej podstawę do jego wydania, czyli w tym przypadku Ustawy z dnia 20 lutego 2009 r. o funduszu sołeckim, o ile z prawa międzyczasowego bądż z nowej ustawy nie wynika nic innego. Takie stanowisko znajduje potwierdzenie m.in. w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 6 października 2010 r. (sygn. akt II OSK 1459/09). Nowa Ustawa o funduszu sołeckim niestety nie zawiera żadnych przepisów regulujących ważność uchwał podjętych między 1 stycznia a 19 marca 2014 roku.

W praktyce oznacza to tyle, że uchwały podjęte między 1 stycznia a 19 marca 2014 r. o wyodrębnieniu funduszy sołeckich mogą zostać uznane za nieważne. Wobec powyższego:

dla pewności posiadania funduszu sołeckiego w 2015 roku, w przypadku samorządów, które między 1 stycznia a 19 marca 2014 r. podjęły uchwały o wyodrębnieniu funduszu sołeckiego na podstawie starej Ustawy (Ustawy z dnia 20 lutego 2009 r.), zalecamy do 31 marca 2014 r. ponowne podjęcie uchwały o wyodrębnieniu funduszu sołeckiego, tym razem na podstawie Ustawy z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim.

Na takim stanowisku stoi również Wojciech Lachiewicz, cytowany w ww. artykule w Dzienniku Gazecie Prawnej:

[…] lepiej, aby gminy uchwaliły decyzje o funduszu na podstawie nowych przepisów. Mają na to jeszcze 11 dni. – Rekomenduję takie działanie, ponieważ nowa ustawa została podjęta z naruszeniem techniki prawodawczej – twierdzi.

Tłumaczy, że nie zawiera ona przepisów przejściowych. – Nie jest w niej wyjaśnione, jak powinny być traktowane uchwały przyjęte na 2015 r. na mocy przepisów, które już nie obowiązują – wskazuje Wojciech Lachiewicz.
Jego zdaniem, jeśli trzymać się wytycznych legislacyjnych, to wszelkie akty wykonawcze podjęte na mocy starej ustawy przestają obowiązywać w momencie wejścia w życie nowej i powstaje konieczność wydania aktualnych rozporządzeń. Taką interpretację można też odnieść do uchwał przyjętych na podstawie starych przepisów. – Nie byłoby tego problemu, gdyby to była nowelizacja, a nie nowa ustawa – zaznacza. […]

Działania Sieci Obywatelskiej – Watchdog Polska

21 marca skierowaliśmy do samorządów gminnych wniosek z art. 241 Kodeksu Postępowania Administracyjnego wnosząc o podjęcie uchwały o wyodrębnieniu funduszu sołeckiego na podstawie przepisów nowej Ustawy z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim. Wniosek dostępny jest po kliknięciu poniższego obrazka oraz TUTAJ.

21 marca opublikowaliśmy w tej sprawie krótki komentarz filmowy dostępny po kliknięciu poniższego obrazka lub na naszym profilu fb TUTAJ:

W marcu 2014 r. opublikujemy opinię prawną dotyczącą zmian wprowadzanych nową Ustawą z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim.

Interpretacja MAiC

Minister Administracji i Cyfryzacji (MAiC) w piśmie o sygnaturze DWJST-WSUST.70-10/2014/DZ skierowanym do wojewodów oraz Krajowej Rady Regionalnych Izb Obrachunkowych przedstawił interpretację, iż nie ma konieczności ponownego podejmowania uchwał o wyodrębnieniu funduszu sołeckiego. Pismo MAiC opublikujemy niezwłocznie po jego udostępnieniu przez KRRIO. Przypominamy jednak, że interpretacje Ministerstwa nie stanowią źródła prawa, a w czasie funkcjonowania starej Ustawy o funduszu sołeckim mieliśmy już doczynienia przynajmniej z trzema przypadkami błędnych interpetacji przepisów o funduszu sołeckim, wydanymi przez instytucje administracji rządowej, weryfikowanymi sądownie, w toku kontroli organów nadzoru bądź przez same organy administracji:

– błędna interpretacja dotycząca braku konieczności podejmowania przez rady gmin uchwał o funduszu sołeckim w sytuacji niewyodrębniania funduszu sołeckiego (wydana w 2009 r. przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, zweryfikowana m.in. wyrokiem WSA w Bydgoszczy z 1 stycznia 2010, sygn. akt I SA Bd 951/09, dostępnym TUTAJ)

– błędna interpretacja dotycząca możliwości łączenia środków sołectw oraz braku możliwości finansowania zakupu środków spożywczych z funduszu sołeckiego (wydana w 2012 r. przez Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji, zweryfikowana uchwałami RIO, o czym pisaliśmy TUTAJ)

– błędna interpretacja dotycząca kwestii wyliczania funduszu sołeckiego na 2013 r. (wydana w 2012 r. przez Główny Urząd Statystyczny, zmieniona przez MAiC na skutek skargi Sieci Obywatelskiej – Watchdog Polska do Prezesa Rady Ministrów, o czym pisaliśmy TUTAJ)

Zalecamy dystans do resortowych wyjaśnień, podkreślamy rangę orzecznictwa! Dlatego dla pewności posiadania funduszu sołeckiego w 2015 roku, w przypadku samorządów, które między 1 stycznia a 19 marca 2014 r. podjęły uchwały o wyodrębnieniu funduszu sołeckiego na podstawie starej Ustawy (Ustawy z dnia 20 lutego 2009 r.), zalecamy do 31 marca 2014 r. ponownie podjęcie uchwały o wyodrębnieniu funduszu sołeckiego, tym razem na podstawie Ustawy z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim.

POBIERZ PLIK: Wniosek Sieci Obywatelskiej – Watchdog Polska