W 2015 roku wnioski o zwrot części wydatków poniesionych przez gminę z funduszu sołeckiego wójtowie będą  mogli składać do wojewodów wyłącznie elektronicznie. Po sprawdzeniu wniosku wójta (burmistrza, prezydenta) i stwierdzeniu nieprawidłowości, wojewoda będzie wzywał do usunięcia braków lub błędów w terminie 7 dni.

1 stycznia 2015 roku wchodzi w życie §4 rozporządzenia Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 8 lipca 2014 r. w sprawie wzorów informacji przekazywanych przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) i wojewodę, trybu zwrotu części wydatków gmin wykonanych w ramach funduszu sołeckiego oraz wzoru wniosku o ten zwrot.

Pełen tekst rozporządzenia dostępny jest w Dzienniku Ustaw z 2014 r. poz. 916 w załączniku, po kliknięciu poniższego obrazka oraz TUTAJ.

Treść § 4. ww. rozporządzenia znajduje się niżej.

§ 4. 1. Zwrot części wydatków następuje na wniosek wójta (burmistrza, prezydenta miasta) przesłany w postaci elektronicznej.

2. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) przesyła wniosek właściwemu wojewodzie w terminie do dnia 31 maja roku następującego po roku, w którym dokonano wydatków.

3. We wniosku wójt (burmistrz, prezydent miasta) wykazuje wykonane wydatki według stanu na dzień 31 grudnia roku, za który jest przesyłany wniosek.

4. Właściwy wojewoda sprawdza prawidłowość wniosku pod względem rachunkowym oraz formalnym.

5. W przypadku stwierdzenia we wniosku braków lub błędów właściwy wojewoda wzywa wójta (burmistrza, prezydenta miasta) do ich usunięcia w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania. Wezwanie jest przesyłane w postaci papierowej lub elektronicznej. W przypadku nieusunięcia braków lub błędów w tym terminie wniosek pozostawia się bez rozpatrzenia.

6. Zwrot wydatków następuje na rachunek budżetu gminy w terminie do dnia 31 sierpnia roku następującego po roku, w którym dokonano wydatków.

7. Wzór wniosku, o którym mowa w § 1 pkt 4, jest określony w załączniku nr 3 do rozporządzenia.

POBIERZ PLIK: Dziennik Ustaw 2014 poz. 916

Fundusz sołecki w działaniach Rzeczników Dyscypliny Finansów Publicznych

Zbadaliśmy czy i jakie postępowania w zakresie nieprawidłowości w realizacji Ustawy o funduszu sołeckim prowadzili od 2012 roku Rzecznicy Dyscypliny Finansów Publicznych. Rzecznicy i ich zastępcy są organami właściwymi m.in. do prowadzenia postępowania wyjaśniającego w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych.

Rzecznicy przy RIO w Rzeszowie oraz Poznaniu poinformowali nas o prowadzonych postępowaniach, które omawiamy niżej. Pozostali Rzecznicy Dyscypliny Finansów Publicznych stwierdzili, iż w latach 2012-2014 do ich urzędów nie wpłynęły żadne zawiadomienie, które dotyczyłyby stosowania Ustawy o funduszu sołeckim jak również Rzecznicy nie prowadzili postępowań o naruszenie dyscypliny finansów publicznych związanych ze stosowaniem Ustawy o funduszu sołeckim w sprawach rozpatrywanych przez Regionalne Komisje Orzekające.

W gminie Kołaczkowo z funduszu sołeckiego zostały zrealizowane wydatki z naruszeniem przepisów, co skutkowało wnioskiem o ukaranie wójta gminy za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Z funduszu sołeckiego zostały sfinansowane niedozwolone wydatki w tym m.in.: zakupiono ornat dla kapelana OSP, sfinansowano przejazd strażaków w pielgrzymce do Częstochowy oraz zapewniono poczęstunek na Gminny Dzień Strażaka. Zwracamy uwagę, że powyższe wydatki nie tylko nie mogą być finansowane z funduszu sołeckiego ale w ogóle z budżetu gminy.

Akta sprawy (zawiadomienie o sygn. WK-0960/3/2012 z 24 stycznia 2012 r. oraz postanowienie o sygn. RD-29/12  z 24 maja 2014 r.) dostępne są TUTAJ.

W przypadku gminy Kamieniec, gdzie w miejsce przedsięwzięcia o nazwie „Remont chodnika w kierunku Cykowa” zostało zrealizowane przedsięwzięcie „Wyposażenie sali wiejskiej i zagospodarowanie terenu wokół świetlicy”, po uwzględnieniu okoliczności sprawy, Rzecznik wydał postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania. W wyniku kontroli RIO w Poznaniu zobowiązała wójta m.in. do dokonania zwrotu do budżetu państwa dotacji za 2010 r. otrzymanej w nadmiernej wysokości.

Akta sprawy (zawiadomienie o sygn. WK-0960/3/2013 z 1 marca 2013 r. oraz postanowienie o sygn. RD-30/13  z 1 lipca 2013 r.) dostępne są TUTAJ.

W przypadku gm. Boguchwała w województwie podkarpackim Rzecznik wydał postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania (powodem wszczęcia postępowania było niedokonanie w terminie przez wójta gminy, zwrotu nienależnie pobranej z budżetu państwa dotacji za część wydatków wykonanych z funduszu sołeckiego; w gminie błędnie wyliczono wysokość funduszu sołeckiego, zawyżając go, co stanowiło źródło problemu).

Akta sprawy (zawiadomienie o sygn. WK-614-35/1/2012 z 9 stycznia 2013 r. oraz postanowienie o sygn. RD-431/83/2012 z 14 stycznia 2013 r.) dostępne są TUTAJ.

Publikujemy uwagi dr Rafała Trykozko, dotyczące stanowiska Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi (MRiRW) z dnia 4 marca 2014 r. o niezgodności z prawem przeznaczania środków funduszu sołeckiego jako wkładu własnego gminy w małych projektach realizowanych w ramach PROW.

Autor wskazał m.in. że ani ustawa o funduszu sołeckim, ani przepisy przywołanego przez MRiRW rozporządzenia dotyczące warunków otrzymywania pomocy finansowej z PROW nie zakazują przeznaczania środków funduszu sołeckiego. Dr Trykozko zauważył również, że dochodu z tytułu zwrotu z budżetu państwa części wydatków wykorzystanych w ramach funduszu nie można uznać za źródło finansowania projektu, ponieważ po pierwsze jest to niemożliwe z punktu widzenia zasad ewidencji, a po drugie sprzeczne z art. 50a ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Zapraszamy do zapoznania się z całym tekstem.

Uwagi dostępne są po kliknięciu poniższego obrazka oraz TUTAJ.

4 lipca 2014 r. złożyliśmy wniosek do Prezesa Rady Ministrów o ujednolicenie stanowiska administracji rządowej w zakresie wykorzystywania funduszu sołeckiego jako wkładu własnego w projektach PROW. 14 lipca 2014 r. nasz wniosek został przekazany przez Kancelarię Prezesa Rady Ministrów (pismem KPRM o sygn. DSWRU-571-60/12-(6)/14/ID) do rozpatrzenia przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Pismo KPRM dostępne jest TUTAJ. O otrzymanej odpowiedzi poinformujemy niezwłocznie.

POBIERZ PLIK: Uwagi dotyczące stanowiska Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 4 marca 2014 roku o niezgodności z prawem przeznaczania środków funduszu sołeckiego jako wkładu własnego gminy w małych projektach realizowanych w rama

4 lipca 2014 r. wystosowaliśmy wniosek do Prezesa Rady Ministrów o przedstawienie jednolitej opinii administracji rządowej w kwestii możliwości wykorzystania funduszu sołeckiego jako wkładu w projekty finansowane z PROW. Powodem złożenia naszego wniosku jest interpretacja Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 4 marca 2014 r. (znak ROWwl-ss-504-94/13 (876) dostępna TUTAJ), kwestionujące możliwość przeznaczania środków z funduszu sołeckiego jako wkładu do małych projektów PROW.

Z naszym wnioskiem można zapoznać się po kliknięciu poniższego obrazka oraz TUTAJ.

Opis problemu

W dotychczasowej praktyce funkcjonowania funduszu sołeckiego urzędnicy samorządowi, przedstawiciele organów nadzoru i zainteresowani mieszkańcy korzystali ze stanowisk popierających możliwość przeznaczania środków z funduszu sołeckiego jako wkładu do projektów PROW. Taką opinię wyrażali również przedstawiciele urzędów marszałkowskich, zachęcając do aplikowania o środki na małe projekty (np. 26 czerwca 2006 r. na konferencji o funduszu sołeckim dla mieszkańców w Warmińsko-Mazurskim Urżędzie Wojewódzkim).

Stanowisko Krajowej Rady Regionalnych Izb Obrachunkowych w /s możliwości wykorzystania środków pochodzących z Funduszu Sołeckiego na finansowanie wkładu własnego wnioskodawcy w ramach małych projektów realizowanych w ramach osi 4 Leader Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (z 18 listopada 2009 r.) dostępne jest TUTAJ.

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego na interpelację nr 14144 w sprawie procedur pozyskiwania środków unijnych oraz programów wsparcia, z których mogą być zasilane fundusze sołeckie (z 24 lutego 2010 r.) dostępna jest TUTAJ.

Pismo Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi (z 18 sierpnia 2010 r., znak: ROWwl-ss-504-99/10 (5280)) dostępne jest TUTAJ.

4 marca 2014 r. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi przedstawiło interpertację, która podważa powyższe stanowiska. Ze względu na rozbieżność opinii przedstawianych tak przez MRiRW jak i przez inne instytucje administracji, zwróciliśmy się o przedstawienie przez premiera jednolitego stanowiska w powyższej sprawie.

Pismo Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi (z 4 marca 2014 r., znak ROWwl-ss-504-94/13 (876)) dostępne jest TUTAJ.

Pytanie:

Sołectwo w naszej gminie zdecydowało się zmienić wszystkie przedsięwzięcia ujęte we wniosku o fundusz sołecki. Zamiast organizować wydarzenia kulturalne, dokonywać zakupów nagród itp. wszystkie pieniądze mieszkańcy chcieli przeznaczyć na dofinansowanie zakupu nowego wozu bojowego przez OSP. Pod koniec kwietnia odbyło się zebranie wiejskie, został przyjęty nowy wniosek. 

Teraz kolejne sołectwo chce zmienić przedsięwzięcia, rezygnując z części zapisanych we wniosku i przeznaczając pieniądze na dofinansowanie zakupu tegoż wozu dla OSP, podobnie jak pierwsze sołectwo (z nadzieją, że sprzęt pozostanie wyłączną własnością OSP, a z funduszu sołeckiego przekazane zostanie „dofinansowanie na samochód w formie dotacji”).

Co zrobić w sytuacji, gdy gmina rozpoczęła już przygotowania i zaczęła już realizować niektóre przedsięwzięcia z których chcą zrezygnować mieszkańcy? W jaki sposób przyjąć wniosek, jeśli w pierwszym sołectwie zebranie już się odbyło, a kolejne sołectwa mogą przyłączać się jak w łańcuszku do zmienionego wniosku?

Prezentujemy opinię prawną autorstwa Wojciecha Lachiewicza dotyczącą kwestii budzących wątpliwości w związku z wprowadzeniem w życie Ustawy z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim.

Celem opinii jest udzielenie odpowiedzi na pytanie: Czy uchwała rady gminy dotycząca utworzenia funduszu sołeckiego na rok 2015, podjęta przed datą wejścia w życie ustawy o funduszu sołeckim z dnia 21 lutego 2014 r. (tj. przed dniem 20 marca 2014 r.) wywołuje skutki prawne w rozumieniu nowej ustawy o funduszu sołeckim?  W opinii autor odnosi się również do innych „spraw w toku” (pkt III i IV opinii), jakie powstały przed wejściem w życie nowej ustawy i dotyczą funduszy sołeckich roku 2013 i roku 2014.

Istota problemów sprowadza się do tego, że autorzy rozwiązań ujętych w nowej Ustawie o funduszu sołeckim skupili się na ich wprowadzeniu w życie, ale zapomnieli o poprawności owego wprowadzenia. Zabrakło refleksji i właściwego przygotowania projektu Ustawy. Wyszło jak zawsze, czyli w naszej ocenie powstał w dużej mierze wadliwy akt prawny, którego negatywne skutki mogą odczuć mieszkańcy. W całym tym zamieszaniu większość gmin w porę spostrzegła zagrożenia i przyjęła uchwały o wyodrębnieniu funduszy sołeckich na podstawie nowej Ustawy. W ostatniej chwili, między 20 a 31 marca 2014 roku wiele gmin raz jeszcze podejmowało stosowne uchwały, aby uniknąć sytuacji w której uchwały podjęte od 1 stycznia do 19 marca 2014 r. mogłyby zostać uznane za nieważne.

Polecamy lekturę opinii, która oprócz omówienia najbardziej palącej kwestii, czyli ważności uchwał rad gmin podjętych między 1 stycznia a 19 marca 2014 roku, opisuje jak nie powinno być tworzone prawo.

Opinia dostępna jest po kliknięciu poniższego obrazka oraz TUTAJ.

Zdaniem autora nie budzi wątpliwości to, że do osądu spraw w pełni zakończonych przed dniem 20 marca 2014 r. stosuje się przepisy uchylonej Ustawy z dnia 20 lutego 2009 r. o funduszu sołeckim. Nowa Ustawa z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim, w myśl zasady lex retro non agit, nie może prostować, ani cofać tamtych skutków prawnych. Problemem dla organów stosujących prawo tj. gmin, wojewodów, organów nadzoru, organów kontroli, sądów jest to, że przed dniem uchylenia Ustawy z dnia 20 lutego 2009 r. o funduszu sołeckim, funkcjonowały również takie „prawa i obowiązki” (po stronie wspólnot sołeckich oraz po stronie gmin i wojewodów), które okazały się być niezakończonymi sprawami w toku. Mowa o następujących kwestiach:

– zwrotu części wydatków poniesionych z funduszy sołeckich w 2013 r.

– planowania, realizacji i wykonania przedsięwzięć z funduszy sołeckich ujętych w budżetach gmin na 2014 r.

– uchwałami rad gmin podjętymi przed 20 marca 2014 r. w zakresie tworzenia funduszy sołeckich na 2015 r.

Powstaje pytanie o treść norm prawnych regulujących od dnia 20 marca 2014 r. trzy wyżej wymienione stany prawne funduszy sołeckich, które powstały pod rządami uchylonych przepisów Ustawy z dnia 20 marca 2009 r. o funduszu sołeckim.
W opinii obszernie omówione zostały również kwestie stanowienia przepisów przejściowych zgodnie z zasadami techniki prawodawczej (m.in. na podstawie rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej”) w odniesieniu do Ustawy z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim.

Lektura opinii pozwala udzielić odpowiedzi m.in. na następujące pytania:

W jakiej wysokości gmina otrzymuje zwrot za wydatki poniesione z funduszy sołeckich w 2013 roku?

Zgodnie z art. 9 Ustawy z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim: gmina otrzymuje z budżetu państwa w 2014 r. zwrot, w formie dotacji celowej, części wydatków wykonanych w ramach funduszu sołeckiego w 2013 r., zgodnie z dotychczasowymi przepisami, czyli w wysokości 10, 20 i 30%.

Czy już w 2014 r. powinien obowiązywać limit kwoty przewidzianej w budżecie państwa na zwrot części wydatków z funduszy sołeckich?

W opinii zwrócono uwagę, że nałożenie limitów wydatków dotyczących zwrotów z budżetu państwa za wydatki poniesione w 2013 r. nie powinno znaleźć zastosowania, ponieważ naruszałoby zasadę niedziałania prawa wstecz i byłoby sprzeczne z art. 2 Konstytucji RP.

Czy przedsięwzięcia z funduszy sołeckich można zmieniać już od 20 marca 2014 r.?

Jest to możliwe od momentu wejścia w życie Ustawy z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim, czyli od 20 marca 2014 r.

POBIERZ PLIK: Moc obowiązująca uchwały o funduszu sołeckim podjętej przed dniem 20 marca 2014 r. oraz inne problemy spraw w toku. Przyczyny rozbieżności poglądów oraz rekomendacje rozwiązań. Opinia prawna Wojciecha Lachiewicza.

20 marca 2014 r. wchodzi w życie nowa Ustawa o funduszu sołeckim

Tekst Ustawy z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim opublikowany został 12 marca 2014 r. w Dzienniku Ustaw. Ustawa wchodzi w życie w terminie 7 dni od jej opublikowania, czyli 20 marca 2014 roku.

Wszystkie uchwały rad gmin o wyodrębnieniu bądź niewyodrębnieniu funduszu sołeckiego podjęte od dnia 20 marca 2014 r. muszą powoływać się na Ustawę z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim!

Jeszcze w marcu 2014 r. opublikujemy komentarz do nowej Ustawy.

Tekst Ustawy dostępny jest po kliknięciu poniższych obrazków oraz w:

Dzienniku Ustaw (TUTAJ),

Internetowym Systemie Aktów Prawnych (TUTAJ).

POBIERZ PLIK: Ustawa z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim

Rozprawa w NSA

4 lutego 2014 r. w Naczelnym Sądzie Administracyjnym (NSA) odbędzie się rozprawa ze skargi kasacyjnej Wojewody Wielkopolskiego na wyroki Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu (sygn. akt: II OSK 2910/13, II OSK 2911/13, II OSK 2912/13, II OSK 2913/13, II OSK 2914/13, II OSK 2915/13).

Wyrok NSA będzie miał doniosłe znaczenie praktyczne, sprawy dotyczą bowiem swobody tworzenia i nadawania nazw jednostek pomocniczych (sołectw, osiedli, dzielnic i innych). Rostrzygnięcie sądu wskaże zaś granice swobody kształtowania przez samorządy treści statutów.

O sprawie pisaliśmy publikując glosę dr Kazimierza Bandarzewskiego TUTAJ.

Skarga kasacyjna Wojewody Wielkopolskiego

Udostępniamy skargę kasacyjną z dnia 15 października 2013 r. Wojewody Wielkopolskiego, który wniósł sprawę do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Treść skargi – tożsama w przypadku wszystkich spraw – dostępna jest po kliknięciu obrazka poniżej oraz TUTAJ.

Wojewoda polemizuje ze stanowiskiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, który uznał możliwość tworzenia sołectw na obszarach miast. Wojewoda stwierdził, iż ustawodawca w żadnym akcie prawnym nie zawarł definicji pojęcia „sołectwo”, zdefiniował zaś termin „wieś”. Wojewoda sformułował również zarzut braku precyzyjnego zdefiniowania pojęcia terminu „terenu o charakterze wiejskim” i podniósł podjęcie możliwego postępowanie przez Sąd w tej materii. Wojewoda Wielkopolski w swojej argumentacji odwołuje się do przywołanego pojęcia, rozwijając kwestię charakteru wiejskiego obszarów sołectwa, stwierdzając, że przyjęta przez WSA w Poznaniu wykładnia przepisów o samorządzie gminnym i przesądzenie o możliwości tworzenia sołectwa na terenach (w granicach) miasta spowoduje trudności w realizowaniu tej normy przez jednostki samorządu terytorialnego oraz uniemożliwi ocenę legalności takich czynności przez organy nadzoru.

Zarzuty kasacji Wojewody wydają się jednak nie dotykać ustrojowej istoty sprawy. Jak stwierdził dr Kazimierz Bandarzewski w przywołanej na początku tekstu glosie do wyroków WSA w Poznaniu:

należy wskazać, że w obecnie obowiązującym systemie prawnym samorządu terytorialnego nie ma podstaw prawnych do zakazania radzie gminy tworzenia jednostek pomocniczych nazywanych sołectwami na terenie gmin miejskich lub miast i to niezależnie od charakteru zabudowy lub podstawowego zajęcia zawodowego mieszkańców takich terenów. Te dwie ostatnie przesłanki, wskazane w glosowanych wyroku przez Sąd, nie mogą stanowić kryteriów legalnego nadzoru nad samorządem, a przecież legalność stanowi konstytucyjne kryterium tego nadzoru (art. 171 ust. 1 Konstytucji RP). A contrario nie ma także przeszkód, aby na terenie gminy wiejskiej jednostki pomocnicze nosiły nazwy osiedli lub dzielnic. Sama nazwa jednostki pomocniczej nie powinna zaś stanowić istotnego kryterium różnicującego jej pozycję.

Tym samym zarzuty podniesione w skardze kasacyjnej Wojewody Wielkopolskiego wydają się być nietrafne.

Odpowiedź Miasta i Gminy Jarocin na skargę Wojewody

Udostępniamy odpowiedź z dnia 6 listopada 2013 r. na skargę kasacyjną Wojewody Wielkopolskiego. Należy przy tym zauważyć, że odpowiedź na skargę kasacyjną – przygotowana przez urząd Miasta i Gminy Jarocin jest szczególnie oszczędna w argumentacji.Treść odpowiedzi – tożsama w przypadku wszystkich spraw – dostępna jest po kliknięciu obrazka poniżej oraz TUTAJ.

Przystąpienie Sieci Obywatelskiej – Watchdog Polska

Sieć Obywatelska – Watchdog Polska od początku uczestniczyła w wyjaśnianiu przedstawionej kwestii, organizacja przystąpiła do sprawy w NSA. W paźdzerniku 2013 r. przedstawiliśmy opinię dr Kazimierza Bandarzewskiego, będziemy również obecni na rozprawie, której przebieg udostępnimy zgodnie z wyrażoną zgodą sądu na wykonanie nagrania audio.

Przystąpienie z dnia 17 stycznia 2014 r. do postępowania przed Naczelnym Sądem Administracyjnym dostępne jest po kliknięciu poniższego obrazka oraz TUTAJ.

***

Działania prowadzone są ze środków statutowych Sieci Obywatelskiej – Watchdog Polska. Możesz wspomóc nasze działania przeznaczając 1% swojego podatku na rzecz Sieci Obywatelskiej. Pamiętaj o nas przygotowując PIT!

Glosa do wyroku WSA w Poznaniu (II SA/Po 686/13)

Przedstawiamy glosę autorstwa dr Kazimierza Bandarzewskiego z Katedry Prawa Samorządu Terytorialnego Uniwersytetu Jagiellońskiego do wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 16 sierpnia 2013 r. (sygn. akt II SA/Po 686/13). Omawiany wyrok ma zasadnicze znaczenie praktyczne m.in. dla określenia granic swobody kształtowania treści statutów przez gminy.

Glosa dostępna jest TUTAJ.

Jak wskazuje autor, komentowany wyrok WSA w Poznaniu wskazuje granice swobody kształtowania przez organy gminy treści statutów odnośnie tworzenia jednostek pomocniczych gminy. Wyrok WSA w Poznaniu dotyczył możliwości tworzenia sołectw w mieście Jarocin. Jedna z tez wyroku stwierdzała, że sołectwa mogą być powoływane na obszarach o charakterze wiejskim.
Dr Bandarzewski wskazuje m.in. iż

w obecnie obowiązującym systemie prawnym samorządu terytorialnego nie ma podstaw prawnych do zakazania radzie gminy tworzenia jednostek pomocniczych nazywanych sołectwami na terenie gmin miejskich lub miast i to niezależnie od charakteru zabudowy lub podstawowego zajęcia zawodowego mieszkańców takich terenów.

Rozważając trafność wyroku autor zwraca uwagę, iż trudno zgodzić się z podstawową tezą glosowanego wyroku, jakoby tworzenie jednostek pomocniczych nazwanych sołectwami możliwe było tylko na obszarach o charakterze wiejskim, niezależnie od tego, czy taki obszar znajduje się na terenie miejscowości nie mającej statusu miasta, czy w mieście.

Zdaniem dr Bandarzewskiego

nie ma żadnych podstaw prawnych do wiążącego wskazania dla organów samorządu gminnego, jakie nazwy jednostek pomocniczych mogą być tworzone na obszarach gmin w zależności od charakteru zabudowy lub podstawowych zajęć mieszkańców. Podstawowe znaczenie ma w tym zakresie art. 5 ust. 1 u.s.g., zgodnie z którym gmina może tworzyć jednostki pomocnicze takie jak sołectwa, osiedla, dzielnice i inne. […] Nie ma żadnych podstaw prawnych aby twierdzić, że jednostka pomocnicza o nazwie sołectwo może być utworzona tylko na obszarze, który wykazuje cechy zabudowy wiejskiej.

W glosie autor rozpatruje również na szerszy kontekst rozpatrywanego wyroku: przepis, regulujący nazwy organów sołectwa (sołtys jako organ wykonawczy, zebranie wiejskie jako organ uchwałodawczy i rada sołecka jako organ pomocniczy sołtysa) nie oznacza, że dotyczą one tylko obszarów o charakterze wiejskim lub rolniczym. Czy zebranie wiejskie to synonim zebrania rolników? […] Należy przy tym wskazać, że charakter zabudowy wiejskiej coraz bardziej upodabnia się do zabudowy jednorodzinnej na obszarach miast, a powszechnie znanym jest trend zachodzący już od dłuższego czasu, polegający na przemianach urbanistycznych w wielu miejscowościach nie mających statusu miasta. W glosie rozpatrzone zostały szczegółowo tezy uzasadnienia przedstawione przez WSA w Poznaniu. Jak wskazuje autor, niektóre z nich wydają się niezwykle trudne do zastosowania, tak jak np. przyporządkowanie poszczególnej kategorii jednostek pomocniczych charakterowi zajęć osób, zamieszkujących daną jednostkę pomocniczą. Zapraszamy do zapoznania się z treścią glosy.

Opis sprawy

Rada Miejska w Jarocinie

W lutym 2013 r. Rada Miejska w Jarocinie zniosła niektóre z jednostek pomocniczych gminy – osiedli, zaś na ich miejsce powołała jednostki pomocnicze o nazwie sołectw. Proces znoszenia osiedli i powoływania na ich miejsce nowych jednostek pomocniczych – sołectw, poprzedzony został konsultacjami społecznymi. Wyniki konsultacji społecznych dostępne są TUTAJ.

Uchwała o zniesieniu jednostki pomocniczej gminy Jarocin – Osiedle Nr 7 „Bogusław” dostępna jest TUTAJ.

Uchwała o utworzeniu jednostki pomocniczej gminy Jarocin – „Sołectwo Bogusław” dostępna jest TUTAJ.

Pozostałe uchwały dostępne są w BIP Jarocina TUTAJ.

Wojewoda Wielkopolski

W kwietniu 2013 r. Wojewoda Wielkopolski wydał rozstrzygnięcia nadzorcze stwierdzające nieważność sześciu uchwał Rady Miasta Jarocina, argumentując m.in. że regulacje prawne uzasadniają stanowisko, że wolą ustawodawcy sołectwa – jako jednostki pomocnicze mają charakter wiejski i tworzone są dla objęcia określonej terytorialnie społeczności lokalnej na terenach nie mających statusu miasta.

Rozstrzygnięcie nadzorcze orzekające nieważność uchwały Rady Miejskiej Jarocina w sprawie utworzenia jednostki pomocniczej o nazwie Sołectwo „Bogusław” Gminy Jarocin dostępne jest TUTAJ.

Rada Miejska Jarocina skierowała odwołanie od ww. rozstrzygnięcia do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (WSA) w Poznaniu.

Skarga Rady Miejskiej Jarocina na rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Wielkopolskiego w sprawie utworzenia jednostki pomocniczej o nazwie Sołectwo „Bogusław” Gminy Jarocin dostępna jest TUTAJ.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu

16 sierpnia 2013 r. WSA w Poznaniu wydał wyroki uchylające rozstrzygnięcia nadzorcze Wojewody Wielkopolskiego. Uzasadnienie wyroku nasuwa liczne pytania, co skłoniło Zarząd Sieci Obywatelskiej – Watchdog Polska do zamówienia powyższej glosy do wyroku Sądu.

Wyrok WSA w Poznaniu (sygn.. II SA/Po 686/13) dostępny jest TUTAJ.

Pozostałe wyroki noszą sygnatury: II SA/Po 681/13, II SA/Po 682/13, II SA/Po 683/13, II SA/Po 685/13 oraz II SA/Po 686/13 i dostępne są w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych TUTAJ.

Naczelny Sąd Administracyjny

23 października 2013 r. Wojewoda Wielkopolski wniósł skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego na ww. wyrok WSA w Poznaniu. O dalszym przebiegu sprawy będziemy informować na bieżąco.

Informacje uzupełniające:

– W kontekście rozstrzygnięcia Wojewody Wielkopolskiego dostępna jest odpowiedź Ministra Administracji i Cyfryzacji (MAiC) z czerwca 2013 r. na interpelację poselską z maja 2013 r. dot. przekształcania dzielnic miast w sołectwa. Ministerstwo powtórzyło stanowisko zawarte w rozstrzygnięciu nadzorczym Wojewody, że w miastach niezależnie od ich wielkości nie ma prawnej możliwości utworzenia jednostki pomocniczej, jaką jest sołectwo. Interpelację poselską wraz z odpowiedzią MAiC załączamy TUTAJ.

– Wydział Prawny Wielkopolskiego Urzędu Wojewódzkiego informował pismem z dnia 2 października 2013 r. (znak KN-I.4131.1.244.2013.8), iż Wojewoda Wielkopolski nie wniósł skarg do Naczelnego Sądu Administracyjnego na wyroki WSA w Poznaniu. Na marginesie należy nadmienić, iż powyższe pismo Wojewody zawiera błędną wykładnię przepisów Ustawy o dostępie do informacji publicznej. Pismo dostępne jest TUTAJ.

POBIERZ PLIK: Glosa do wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 16 sierpnia 2013 r., sygn. akt II SA/Po 686/13

Pytanie:

Każdego roku do końca marca radni decydują o wyodrębnieniu funduszu sołeckiego na kolejny rok. Czy uchwała, która poddana zostaje pod głosowanie może mieć treść: o niewyodręnieniu funduszu, czy też – o wyodrębnieniu funduszu sołeckiego?

W jednej z gmin w br. poddano pod głosowanie uchwałę o niewyodrębnieniu funduszu sołeckiego. Głosami 7 do 6 „obalono” tą uchwałę, a radczyni prawna orzekła, że radni głosowali nad uchwałą o „niewyodrębnianiu funduszu sołeckiego”, głosowanie za i przeciw tej uchwale powoduje jednakowe skutki – nie będzie funduszu sołeckiego. W związku z tym jedna z radnych zgłosiła wniosek formalny o wniesienie pod obrady i głosowanie wniosku formalnego o wyodrębnienie funduszu sołeckiego. Wniosek został wprowadzony pod obrady.

Przewodniczący rady gminy powiedział jednak, że w tym dniu głosujemy nad wnioskiem formalnym, natomiast na kolejnej sesji, jeśli wniosek formalny przejdzie, będzie mógł być poddany pod głosowanie. Wniosek formalny nie przeszedł. Mam pytanie o treść uchwały. Czy zgodną z literą prawa jest ta treść, która mówi o wyodrębnieniu funduszu sołeckiego, czy występuje tutaj dowolność? I – co  w przypadku zaistniałej sytuacji? Jak można wyjaśnić głosowanie za i przeciw tej uchwale – czy rzeczywiście powoduje ona jednakowe skutki, a mianowicie, że nie będzie funduszu sołeckiego.

Odpowiedź:

Sytuacja przedstawiona w pytaniu wydaje się posiadać cechy formalnej „manipulacji” organu wykonawczego gminy, który niechętny był wyodrębnieniu funduszu sołeckiego. Wynika stąd bowiem, że mimo przeprowadzanego głosowania, przedłożenie projektu uchwały o niewyodrębnianiu funduszu według stanowiska radcy prawnego i tak musiało skończyć się niewyodrębnieniem funduszu – niezależnie od woli rady gminy. Jest to sytuacja wręcz kuriozalna, ponieważ doszło do manipulacji wolą rady gminy, która odrzucając projekt uchwały o niewyrażeniu zgody na wyodrębnienie funduszu dała wyraz chęci wyodrębnienia funduszu.

W pewnym stopniu do problemów na sesjach z projektem uchwały w sprawie funduszu sołeckiego przyczynił się ustawodawca wprowadzając w art. 1 ust. 1 u.f.s. możliwość podjęcia jednej uchwały o potencjalnie dwojakiej treści – wyraża/nie wyraża zgody na wyodrębnienie funduszu. Rodzi to wątpliwości co do kształtu projektu uchwały. W zasadzie ustalenie jego treści – jako podlegającej zatwierdzeniu przez radę – jest możliwe w praktyce dopiero po głosowaniu. Uważam, że w porządku sesji powinna znajdować się kwestia podjęcia uchwały „w sprawie wyodrębnienia funduszu sołeckiego na ….. rok” z ewentualnym przygotowaniem dwóch projektów, zaś głosowanie ustalić liczbę głosów „za wyrażeniem zgody” i „za niewyrażeniem zgody” i na tej podstawie ustalić przyjęty projekt.

Możliwe są też inne wyjścia z tej dość kłopotliwej sytuacji. Za niedopuszczalne należy jednak uznać przedstawioną w pytaniu, niemającą uzasadnienia prawnego, manipulację wolą rady przez organ wykonawczy poprzez przedłożenie tylko projektu uchwały o niewyrażeniu zgody, którego przyjęcie bądź odrzucenie ma i tak oznaczać brak funduszu, podczas gdy termin wyznaczenia następnej sesji z reguły uniemożliwi już terminowe podjęcie uchwały o wyrażeniu zgody.