Samorząd to my! Samorząd czyli kto?

W 2012 roku w pracy z funduszem sołeckim wspieraliśmy wspólnoty samorządowe na różnych poziomach. Zaangażowaliśmy się w wyjaśnienie kwestii wyliczenia kwoty funduszu sołeckiego na rok 2013, organizowaliśmy konferencje regionalne w województwach, na zaproszenie mieszkańców prowadziliśmy spotkania w gminach i sołectwach. Uczestniczyliśmy w spotkaniach organizacji działających na obszarach wiejskich. Wspieraliśmy wspólnoty samorządowe, czyli kogo?

Kto tworzy samorząd? W gminie wspólnotę samorządową z mocy prawa tworzą wszyscy mieszkańcy. Zgodnie z ustawą o samorządzie gminnym mieszkańcy gminy podejmują rozstrzygnięcia w głosowaniu powszechnym (poprzez wybory i referendum) lub za pośrednictwem organów gminy. Nie wyłącza to jednak wszystkich innych form uczestnictwa obywateli w życiu gminy, które organy gminy zobowiązane są wspierać i zgodnie z przepisami realizować. Warto np. aby gminy prowadziły rzetelne konsultacje budżetów gmin.

Dużym polskim problemem jest znikome zaangażowanie ludzi w problemy samorządności. Składa się na to wiele przyczyn. […] Samorząd stał się w Polsce trwałym elementem ustroju, ale ludzie nadal nie bardzo wiedzą, co to jest ta cała samorządność […] Musi istnieć system kontroli społecznej, stwierdził jeden z autorów polskiego ustroju samorządowego Jerzy Regulski w wywiadzie udzielonym Gazecie Wrocławskiej w 2010 r. Aby mieszkańcy wiedzieli czym jest samorząd, muszą znać swoje prawa i egzekwować je, także w formie społecznej kontroli władzy.

Poważne traktowanie mieszkańców

W czasie wszystkich spotkań podkreślaliśmy znaczenie świadomości swoich praw przez mieszkańców, uwzględniania ich głosu w podejmowaniu decyzji dotyczących spraw publicznych. Jedną z kluczowych spraw podejmowanych przez Stowarzyszenie Liderów Lokalnych Grup Obywatelskich jest prawo do informacji, zapisane w art. 61 Konstytucji. Przysługuje ono każdemu obywatelowi i obywatelce. Udostępnianie informacji publicznych w tym szczególnie dotyczących gospodarki finansowej samorządów umożliwia społeczną kontrolę władzy. Kontrolując swoje władze obywatele włączają się w życie gminy w jeden z najbardziej aktywnych sposobów.

Którą drogą do samorządu?

W 2012 roku informując o prawach mieszkańców spotykaliśmy się wspólnie na wielu wydarzeniach. Dziękujemy za Państwa obecność i pytania! O funduszu sołeckim i prawach mieszkańców rozmawialiśmy m.in.:

W maju podczas XI Spotkania Organizacji Działających na Obszarach Wiejskich w Marózie, pt. organizacje, samorząd, razem czy osobno?

Zenon Michajłowski, członek Stowarzyszenia Liderów Lokalnych Grup Obywatelskich przy stanowisku SLLGO, Maróz 2012.

Na wiosnę oraz jesienią zebraliśmy się również w gronie uczestników i uczestniczek akcji Masz Głos Masz Wybór zainteresowanych funduszem sołeckim. Oprócz dwóch warsztatowych spotkań stacjonarnych w Warszawie, w ramach akcji odbyło się również kilkanaście lokalnych spotkań dotyczących funduszu sołeckiego w całej Polsce.

Odwiedziliśmy m.in.: Grzmiącą (woj. zachodniopomorskie), Żukowo (woj. pomorskie), Lubiewo i Dobrzyń nad Wisłą (woj. kujawsko-pomorskie), Bełżec i Ostrówek (woj. lubelskie), Działoszyn (woj. śląskie), Winnicę i Starą Białą (woj. mazowieckie) oraz Łomżę (woj. podlaskie). Dziękujemy naszym uczestnikom i uczestniczkom za zaproszenia oraz inspirujące rozmowy! Wywiady z uczestnikami listopadowego spotkania: sołtysami i sołtyskami, mieszkańcami sołectw pojawią się wkróce na naszej stronie internetowej.

Informacje o możliwości uczestniczenia w 2013 roku w akcji Masz Głos Masz Wybór w działaniach dotyczących funduszu sołeckiego opublikujemy w lutym.

Do samorządu staraliśmy się również dotrzeć współorganizując 10 października br. w parlamencie Klub Samorządowca. Tematem rozmów był budżet obywatelski, którego jedną z form jest fundusz sołecki.

Program dostępny jest tutaj, relacja na stronie Senatu dostępna jest tutaj. Klikając na poniższą fotografię można obejrzeć przebieg konferencji.

Od czerwca do września br. zorganizowaliśmy również regionalne konferencje dotyczące funduszu sołeckiego. Wydarzenia objął swoim patronatem Minister Administracji i Cyfryzacji. Spotkania odbywały się w Urzędach Wojewódzkich w Białymstoku, Bydgoszczy, Gorzowie Wielkopolskim, Kielcach, Olsztynie (dodatkowo w Ełku), Rzeszowie i Szczecinie.

Klikając na poniższą fotografię urochomisz krótki film ze spotkania w Kujawsko-Pomorskim Urzędzie Wojewódzkim.

Najważniejszą formą naszej aktywności było uczestnictwo w spotkaniach w gminach i sołectwach.

Klikając na poniższą fotografię uruchomisz krótki film ze spotkania o funuduszu sołeckim w gminie Stara Biała (woj. mazowieckie).

Odwiedź stronę sołectwa Rębiszów (woj. dolnośląskie) dostępną tutaj i zobacz ile osiągnął sołtys, rada sołecka oraz mieszkańcy. Mieliśmy przyjemność dwukrotnej wizyty w sołectwie. Gratulujemy aktywności sołtysa Piotra Cybulskiego!

fot. Andrzej Woźniak/Piotr Cybulski

Ponidzie i Mazowsze mówią tak funduszowi sołeckiemu. 

Mimo, że fundusz to stosunkowo nowy instrument bo wyodrębniany jest w budżecie gminy Pińczów dopiero od 2011 roku, to już śmiało można powiedzieć, że dobrze funkcjonuje i jest świetnym narzędziem aktywizacji mieszkańców, czytamy w Przeglądzie Ponidzia. Portalu informacyjnym Ponidzia. 

Artykuł Fundusz sołecki aktywizuje mieszkańców z 31 maja 2012 r. dostępny jest tutaj.

Przykład z gminy Wiskitki.

W jednym z sołectw gminy Wiskitki, plac zabaw powstał na gruncie pana Piotra Getka, który wydzierżawił gminie teren na okres 10 lat […] mieszkańcy oszczędnie gospodarowali funduszami. Słupki do ogrodzenia udało się zakupić znacznie taniej, bo na złomie. Po oczyszczeniu ich i pomalowaniu, mogą jeszcze wiele lat spełniać swoją rolę. To nie koniec inwestycji, mieszkańcy Cyganki już utwardzili teren pod drewnianą altankę, która ma chronić dzieci i rodziców przed słońcem lub deszczem, wkrótce powstanie też piaskownica dla najmłodszych dzieci.

Artykuł Mieszkańcy Cyganki zbudowali plac zabaw z 2 czerwca 2012 r. dostępny jest na stronach UG Wiskitki tutaj.

Zdaniem mieszkańców gminy i wójta fundusz sołecki to dobra propozycja: Żeby coś zrobić! […] Mieszkańcom się to bardzo spodobało i teraz bardzo zabiegają, żeby ten fundusz dalej funkcjonował i ja też. […] To współdziałanie zaprocentowało.

Aby posłuchać wypowiedzi sołtysów i władz gminy opublikowanych 9 czerwca 2012 r. na portalu Żyroskop.info. należy nacisnąć przycisk > pod zdjęciem dostępnym tutaj.

Przegląd prasy funduszesoleckie.pl

Więcej lokalnych informacji prasowych dotyczących funduszu sołeckiego prezentujemy w dziale Przegląd prasy. Zachęcamy do przesyłania własnych tekstów!

Warto zaufać mieszkańcom

Przedstawiamy artykuł Mariusza Baranowskiego, radnego gminy Brwinów, praktyka funduszu sołeckiego.

Często spotykamy się z pytaniami: czy fundsz sołecki można oceniać w perspektywie jednego roku? Czy wszystko od razu się udaje? Jak pisze Mariusz Baranowski, warto zaufać mieszkańcom sołectw. Już sam fakt, jak efektywnie wydatkowane są środki z funduszu sołeckiego, nie wspominając o osobistym zaangażowaniu i odpowiedzialności mieszkańców, świadczy że gmina, która posiada sołectwa, powinna skorzystać z szansy jaką daje Ustawa o funduszu sołeckim. Nie ma tańszego ekonomicznie i bardziej efektywnego społecznie sposobu realizacji zadań własnych gminy niż fundusz sołecki! W artykule opisane są doświadczenia pierwszych lat pracy z funduszem. Polecamy spojrzeć z perspektywy ujętej w poniższym tekście na Państwa gminy i sołectwa.

Mariusz Baranowski wskazuje również jak istotne dla powodzenia funduszu sołeckiego jest wsparcie procesu wdrażania funduszu w gminie ze strony pracowników urzędu gminy. To praktyczna wskazówka dla wielu samorządów, którym zależy na powodzeniu tego mechanizmu upodmiotowiania mieszkańców. Wskazówka poparta również zaleceniami Najwyższej Izby Kontroli – aby w zakresie odpowiedzialności pracowników w urzędzie gminy uregulowane były kwestie dotyczące funduszu sołeckiego.

Za tekstem stoi zaangażowanie mieszkańców, radnych, urzędników, sołtysów w gminie Brwinów. Przedsięwzięcia z funduszu sołeckiego zostały zrealizowane (często, jak pisze autor, taniej niż było to ujęte we wnioskach sołectw), po roku w sołectwach każdy mógł zaobserowować zmiany. Budżet gminy został zrealizowany, a o jego części jaką jest fundusz sołecki odpowiedzialnie zdecydowali mieszkańcy na zebraniach wiejskich. Mamy nadzieję, że te argumenty i pozytywny przykład gminy Brwinów przekona zwolenników funduszu, aby poświęcili jeszcze więcej czasu na pracę w sołectwie, osoby niezdecydowane, że warto dać sobie szansę, zaś przeciwników – że wiele z ich obaw, po kilku latach funkcjonowania ustawy, znalazło swoje rozwiązania w praktyce.

Zapraszamy do lektury:

Fundusz sołecki: Brwinów daje przykład  

Brwinów był jednym z pierwszych samorządów, które podjęły decyzję o wyodrębnieniu funduszu sołeckiego. Początkowo efekty były dalekie od oczekiwań, ale wystarczyło wyciągnąć z tej lekcji odpowiednie wnioski i dziś gmina Brwinów może być wzorem dla innych.  

W gminie Brwinów decyzję o wyodrębnieniu środków na fundusz sołecki podjęto już w roku wejścia w życie ustawy z dnia 20 lutego 2009 r. o funduszu sołeckim – w maju 2009 r. Rada Miejska w Brwinowie podjęła uchwałę o wyodrębnieniu z budżetu gminy środków na fundusz. Warto wspomnieć, że podjęcie takiej uchwały jest sprawą dobrowolną i indywidualną każdego samorządu.  

Gmina Brwinów jest jedną z 50 gmin miejsko-wiejskich województwa mazowieckiego. Wśród 6 gmin powiatu pruszkowskiego zajmuje 3 miejsce pod względem ludności (nieco ponad 23 tys.) i 2 miejsce pod względem powierzchni (69,16 km2). Funkcjonuje w niej 15 sołectw. Wysokość środków przyznawanych dla każdego sołectwa w ramach funduszu sołeckiego jest w dużym stopniu uzależniona od ilości mieszkańców. W sołectwach gminy Brwinów jest to znacznie zróżnicowane. Przyznane kwoty wahają się od ok. 10 000,00 zł do blisko 30 000,00 zł. 

W pierwszym roku funkcjonowania funduszu sołeckiego, z budżetu gminy Brwinów wygospodarowano kwotę w wysokości 252 696,00 zł łącznie dla wszystkich sołectw. 

Rok 2010 był prekursorskim, a zarazem trudnym rokiem patrząc pod kątem realizacji zadań związanych z funduszem sołeckim. Niedostateczna informacja dla sołtysów i rad sołeckich o warunkach z jego skorzystania, jak również mała informacja zwrotna ze strony urzędu spowodowały, że mimo złożenia przez wszystkie sołectwa wymaganych dokumentów tylko 8 sołectw podjęło działania zmierzające do realizacji zadań, a tylko 5 zrealizowało zamierzone przedsięwzięcia w 100%. Powodem problemów mógł być również fakt krótkiego okresu czasu jaki mieli sołtysi od momentu podjęcia uchwały (maj 2009 r.) do momentu złożenia niezbędnej dokumentacji (wrzesień 2009 r.).

W sumie w 2010 r. wartość wydatkowania środków przyznanych w ramach funduszu sołeckiego osiągnęła 105 411,35 zł, co stanowiło tylko 41,71 % wydatkowania środków ogółem. Niestety o roku 2010 nie można powiedzieć, że był sukcesem pod kątem realizacji funduszu sołeckiego w gminie Brwinów. 

Poniższy wykres obrazuje plan i wykonanie funduszu sołeckiego w 2010 r.

Pomimo niepowodzenia, jakim było małe wydatkowanie środków z funduszu sołeckiego w 2010 r., gmina Brwinów wyodrębniła w budżecie na rok 2011 środki na  fundusz sołecki. Dzięki doświadczeniom z roku poprzedniego tym razem w Brwinowie było inaczej. Dzięki ogromnej pomocy urzędników, z którymi omawiano możliwości finansowania poszczególnych zadań, współpracy sołtysów i rad sołeckich oraz pracom Komisji Ochrony Środowiska i Ekologii, rok 2011 przyniósł radykalną poprawę w stosunku do roku ubiegłego. Bardzo dobre przygotowanie wniosków  wraz z przemyślanymi zapisami dotyczącymi zadań do realizacji, spowodowało, że  łączne wydatkowanie środków w 2011 r. ukształtowało się na poziomie 88,44%.

Zwrócić należy jednak uwagę, że pomimo niepełnej kwoty wykonania finansowego, większość zadań pod kątem merytorycznym została wykonana w 100% – zaplanowane przedsięwzięcia udało się zrealizować taniej niż oszacowano na etapie przygotowywania wniosków sołeckich.

Wysokość środków przyznanych dla sołectw w roku 2011 wyniosła 244 031,00 zł, a wydatkowanie osiągnęło poziom 215 832,47 pln. 

Poniższy wykres obrazuje plan i wykonanie funduszu sołeckiego w 2011 r.

Jak widać na powyższym wykresie, 13 z 15 sołectw złożyło wnioski z zadaniami przewidzianymi do realizacji w ramach funduszu sołeckiego. W tym miejscu należy zwrócić uwagę, że dla dwóch sołectw nie wyodrębniono środków w ramach funduszu sołeckiego. Spowodowane było to błędnym złożeniem dokumentów. Z sołectw tych złożono „wnioski do budżetu”, które są przyjmowane również do 30 września br., jednak nie są tożsame z „wnioskami do funduszu sołeckiego”.

Poniższy wykres obrazuje jak kształtowało się wykonanie funduszu sołeckiego w sołectwach gminy Brwinów na przełomie dwóch lat. 

Jak widać potrzeba było tylko jednego roku, aby z zebranych złych doświadczeń przejść do fazy wzrostu. To może jednoznacznie świadczyć o celowości funduszu sołeckiego i potrzebie jego istnienia.  

Przy omawianiu niewątpliwych korzyści z funduszu sołeckiego, takich jak integracja i aktywizacja społeczności lokalnej, należy wspomnieć o wartości dodanej, jaką jest zwrot przez wojewodę części wydatkowanych środków do budżetu gminy. Ustawa o funduszu sołeckim przewiduje trzy progi zwrotu (10 %, 20 % i 30%), które reguluje rozporządzenie Ministra Finansów z 25.01.2010 r. 

Gmina Brwinów otrzymuje zwrot w wysokości 20%. Do 31 maja roku następującego po roku wydatków gmina składa wniosek do wojewody i w przypadku braku uchybień po zaakceptowaniu wniosku pieniądze zostają przekazane do dnia 31 sierpnia. Wysokość zwrotu za rok 2010 wyniosła 18 174,69 zł, a wysokość zwrotu za rok 2011 prognozowana jest w wysokości 42 000,00 zł.

Aby skutecznie zrealizować przedsięwzięcia z funduszu sołeckiego, niezbędne jest przygotowanie  kilku dokumentów. Wiele razy spotkałem się z negatywnymi opiniami, że fundusz solecki to dużo pracy i ogromna papierologia. Nic bardziej mylnego.

Potrzebne dokumenty to:

– wniosek do wójta/burmistrza;

– uchwała z zebrania wiejskiego;

– protokół z zebrania wiejskiego;

– lista obecności mieszkańców. 

Jest do zazwyczaj 4-5 kartek, które w bardzo istotny sposób mogą przyczynić się do budowy kapitału społecznego, wzrostu aktywności mieszkańców i poprawy ich warunków życia. 

Myślę, że dużo problemów w pierwszym roku działania funduszu sołeckiego w Brwinowie sprawiło wskazanie sołtysom jak i mieszkańcom, na jakie działania mogą zostać przeznaczone środki. Wiele osób myślało, że są to pieniądze przeznaczone dla sołectwa i mogą być wydatkowane całkowicie dowolnie. Ot, taki swoisty „koncert życzeń”. Może właśnie to przyczyniło się do osiągnięcia niskiego rezultatu w 2010. 

Jednak, kiedy to w kolejnym roku pomysły i zadania były omawiane i konsultowane z pracownikami poszczególnych referatów w Urzędzie Gminy Brwinów, wynik realizacji funduszu sołeckiego diametralnie się podwyższył i można mówić o sukcesie. Dlatego należy bezwzględnie pamiętać, że środki te mogą zostać przeznaczone przez sołectwo wyłącznie na zadania, które są zgodne zadaniami własnymi gminy w rozumieniu zapisów ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym.

Jak wspomniałem wcześniej, celem ustawy o funduszu sołeckim było wyodrębnienie środków, które mają służyć pobudzeniu inicjatyw lokalnych, integracji ludności wiejskiej i przyczyniać się do budowania społeczeństwa obywatelskiego. 

Jak wszyscy wiemy, tereny wiejskie w Polsce od zawsze były niedoinwestowane, podobnie jak i w Brwinowie. Dlatego sołectwa dużą część środków przeznaczają zgodnie z wolą mieszkańców na zadania inwestycyjne. 

Istotną kwestią jest zebranie wiejskie, które na terenie sołectwa jest ciałem uchwałodawczym. To mieszkańcy, podejmując stosowną uchwałę, w pełni decydują na co zostanie przeznaczony fundusz sołecki. Sołtysi w gminie Brwinów otrzymują oficjalną informację o wysokości przyznanego funduszu sołeckiego pod koniec lipca każdego roku. Dobrą praktyką, jaką prowadzą sołtysi, są  wcześniejsze rozmowy z mieszkańcami wsi na temat przeznaczenia środków. Najczęściej odbywa się to już po podjęciu uchwały w tej sprawie przez Radę Miejską w Brwinowie. Dzięki temu jest czas do września, aby na spokojnie wypracować i omówić poszczególne pomysły.  Na wrześniowych zebraniach wiejskich sołtysi wraz z członkami rad sołeckich mają już opracowaną listę pomysłów wraz z wstępnym kosztorysem. To ułatwia późniejszą dyskusję i wypracowanie ostatecznego stanowiska podczas zebrania.

W gminie Brwinów sołectwa przeznaczały fundusz na różne zadania. Dzięki szerokiemu wachlarzowi możliwości, jakie daje katalog zadań własnych gminy, w 2010 r. zakupiono wyposażenia do strażnic OSP, uzupełniono oświetlenie uliczne, zamontowano tablice informacyjne, wybudowano wiaty przystankowe, wyremontowano odcinki dróg gminnych, wymieniono okna w budynkach gminnych służących lokalnej społeczności, doposażono place zabaw, ale również zorganizowano festyn i wycieczki dla mieszkańców jak i akcje o charakterze ekologiczno-kulturalno-oświatowym. 

W roku 2011 zadania wpisane we wnioskach były podobne. Jednak należy zdawać sobie sprawę z faktu, że nawet fundusz sołecki nie zaspokoi wszystkich potrzeb, z jakimi borykają się sołectwa, szczególnie, że niektóre inwestycje znacznie przewyższają budżet jaki został przeznaczony na fundusz sołecki. Dlatego niektóre sołectwa (prognozując wysokość przyszłych funduszy sołeckich) takie inwestycje rozkładają na 2-3 lata. I tak w jednym z sołectw wszystkie środki z przyznanego funduszu sołeckiego przeznaczono na zakup materiałów na wymianę pokrycia dachowego w OSP, a w czerwcu 2012 roku wykonano te roboty. Podobnie było z projektowaniem boiska wielofunkcyjnego, a w dalszych latach będzie realizowana jego budowa.

Podsumowując:

Po rozmowach z sołtysami i mieszkańcami  gminy Brwinów można stwierdzić, że fundusz sołecki jest odbierany jako bardzo dobra inicjatywa. To doskonały mechanizm służący aktywizacji mieszkańców. Jednak należy pamiętać, że bez odpowiedniego wsparcia ze strony władz samorządowych z czasem fundusz sołecki może stać się narzędziem nieefektywnym. Ja jednak jestem spokojny, że w Brwinowie taki czas nigdy nie nadejdzie. 

Mariusz Paweł Baranowski

Stowarzyszenie Liderów Lokalnych Grup Obywatelskich serdecznie zaprasza na organizowane pod patronatem Ministra Administracji i Cyfryzacji regionalne konferencje pt. Trzy lata funduszu sołeckiego – co się udało, a co stanowi wyzwanie?

Konferencje odbywają się przy życzliwym wsparciu Wojewodów.

Pierwsze konferencje będą miały miejsce:

25 czerwca 2012 r. w Podkarpackim Urzędzie Wojewódzkim w Rzeszowie, o godz. 11:00

26 czerwca 2012 r. w Warmińsko-Mazurskim Urzędzie Wojewódzkim w Olsztynie, o godz. 10:00 i 13:00

27 czerwca 2012 r. w Podlaskim Urzędzie Wojewódzkim w Białymstoku, o godz. 11:00

2 lipca 2012 r. w Kujawsko-Pomorskim Urzędzie Wojewódzkim w Bydgoszczy, o godz. 11:00

9 lipca 2012 r. w Ełckim Centrum Kultury w Ełku, o godz. 10.00

Trzy lata funduszu sołeckiego – co się udało, a co stanowi wyzwanie?

W 2012 r. mijają trzy lata od wprowadzenia Ustawy o funduszu sołeckim. Jest to dobry moment na podsumowanie realizacji ustawy, osiągniętych celów, obecnych problemów i wyzwań.

Podczas spotkania zaprezentowane zostaną pierwsze wyniki monitoringu dokumentacji i realizacji ustawy. Zostaną też omówione wnioski wynikające ze zgromadzonych danych. Będzie również możliwość odniesienia się do potrzeby wzmocnienia zaangażowania obywatelskiego mieszkańców wsi. Eksperci będą odpowiadać na pytania związane z funkcjonowaniem funduszu sołeckiego.

Zapraszamy wszystkich zainteresowanych funduszem sołeckim!

W sprawie dodatkowych informacji uprzejmie prosimy o kontakt pod adresem funduszesoleckie@sllgo.pl lub telefonicznie pod numerem: 22 844 73 55.

Patronat honorowy:

Stowarzyszenie Liderów Lokalnych Grup Obywatelskich zaprasza na spotkania lokalne o funduszu sołeckim, organizowane w ramach akcji Masz Głos Masz Wybór.

Pierwsze spotkanie odbędzie już w tym tygodniu 14 czerwca 2012 o godzinie 14.00 w Ostrówku (woj. lubelskie). Kolejne spotkania organizowane w czerwcu 2012 r. mają miejsce: 18 czerwca w Chwaszczynie (woj. pomorskie), 19 czerwca w Lubiewie (woj. kujawsko-pomorskie) oraz 21 czerwca w Grzmiącej (woj.kujawsko-pomorskie).

W Ostrówku, gdzie kolejny rok w budżecie gminy wyorębniany jest fundusz sołecki, spotkanie odbędzie się w świetlicy Urzędu Gminy i dotyczyć będzie m.in. następujących tematów:

1. Kompetencje jednostek pomocniczych gminy;

2. Procedura funduszu sołeckiego – harmonogram, obowiązki rady gminy, wójta, sołtysa, mieszkańców;

3. Zebranie wiejskie a fundusz sołecki;

4. Na co można wydać pieniądze z funduszu sołeckiego;

5. Zalety funduszu sołeckiego dla władz i mieszkańców;

6. Udział funduszu sołeckiego w budżecie gminy;

7. Zwrot części wydatków z funduszu sołeckiego z budżetu państwa;

Zapraszamy sołtyski i sołtysów, członków i członkinie rad sołeckich oraz wszystkich mieszkańców.

Czym jest organizowanie społecznościowe?

Organizowanie społecznościowe to budowanie siły społeczności. Organizatorzy skupiają się na budowaniu organizacji lub siły możliwie dużej grupy ludzi, co ma doprowadzić do wywierania nacisku na decydentów.

Zadaniem organizatorów społeczności lokalnej jest identyfikowanie i wspieranie liderów, doprowadzanie do zawiązywania się koalicji i asystowanie przy planowaniu kampanii na rzecz zmiany. To czym metoda ta różni się od innych, jest uznanie, że zmiana nastawienia decydentów – zwłaszcza gdy dotyczy grup nieuprzywilejowanych – łączy się często z konfliktem i koniecznością demonstracji siły.

Nie oznacza to jednak konieczności zaistnienia tych zjawisk w organizowaniu społeczności, a jedynie brak obaw przed nimi.

Więcej o organizowaniu społecznościowym można dowiedzieć się z publikacji Organizowanie społecznościowe – władza w ręce społeczności lokalnych przetłumaczonej i udostępnianej przez Stowarzyszenie Liderów Lokalnych Grup Obywatelskich, na zlecenie Europejskiej Sieci Organizatorów Społecznościowych.

Z publikacją w pliku PDF można zapoznać się tutaj.

Konkurs na najaktywniejsze sołectwo – edycja 2012

Jak informuje Wojewoda Mazowiecki konkurs to okazja do promocji ciekawych inicjatyw w społeczności wiejskiej. Podczas oceny projektu będzie brany pod uwagę m.in. jego wpływ na integrację społeczności lokalnej, zasięg oraz innowacyjność przedsięwzięcia. Istotne będzie również podjęcie uchwał o utworzeniu funduszu sołeckiego.

Sołectwo do udziału w konkursie zgłosić może m.in. grupa 15 mieszkańców sołectwa, rada sołecka, organizacja pozarządowa.

Termin zgłoszeń upływa 15 czerwca 2012 r.

Informacje na temat konkursu w tym formularz zgłoszeniowy, regulamin oraz szczegóły dotyczące nadsyłania zgłoszeń znajdują się na stronach Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego tutaj oraz m.in. Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich tutaj.

Szczegółowe informacje można również uzyskać w Mazowieckim Urzędzie Wojewódzkim pod numerami telefonów 22 659 69 80 lub 22 695 62 16 bądź pisząc na adres Urzędu: ngo@mazowieckie.pl.

Uchwała RIO

Regionalna Izba Obrachunkowa w Warszawie w uchwale z dnia 14 grudnia 2011 Nr Wa.448.2011, w uzasadnieniu do opinii o przedłożonym przez Burmistrza Miasta i Gminy Kalwaria projekcie uchwały budżetowej na rok 2012, na podstawie analizy Załącznika Nr 11 obejmującego plan wydatków na przedsięwzięcia realizowane w ramach Funduszu Sołeckiego w roku 2012, wskazała, że przedsięwzięcie o nazwie integracja mieszkańców sołectwa nie spełnia wymogów wynikających z art. 1 ust. 3 ustawy o funduszu sołeckim, czyli nie może być finansowane z funduszu sołeckiego.

Kwestia sformułowania nazwy przedsięwzięcia stanowi istotny punkt omówienia powyższej uchwały. Jak podkreślam w komentarzu, nie należy interpretować tego rozstrzygnięcia jako zakazu wydatkowania funduszu sołeckiego na przedsięwzięcia spełniające funkcje integracyjne mieszkańców, lecz jako wskazówkę do takiego formułowania nazw przedsięwzięć ujętych we wnioskach o fundusz sołecki, aby były one zgodne z ustawą. Piszę o tym w ostatniej części komentarza.

Uchwała RIO Nr. Wa.448.2011 dostępna jest tutaj.

Podstawa Uchwały RIO

Każde przedsięwzięcie wskazane w uchwalonym przez zebranie wiejskie musi spełniać zgodnie z artykułem 1 ustęp 3 ustawy o funduszu sołeckim łącznie trzy kryteria:

1.    musi być zadaniem własnym gminy,
2.    służyć poprawie warunków życia mieszkańców,
3.    musi zgodne ze strategią rozwoju gminy.

Podstawą wskazań Regionalnej Izby Obrachunkowej było stwierdzenie, że integracja mieszkańców sołectwa nie może być wykonywana w ramach funduszu sołeckiego, ponieważ nie wskazano zadań własnych Gminy jakie mają być w ramach wskazanej integracji realizowane.

Komentarz do Uchwały

Zanim zajmę się samym rozstrzygnięciem słowem wstępu podkreślić należy, że rozstrzygnięcie Regionalnej Izby Obrachunkowej poza badaniem załącznika do uchwały budżetowej powinno dotyczyć również wniosku uchwalonego przez sołectwa. Jeżeli tak kategoryczne stwierdzenie RIO opiera się tylko i wyłącznie o dokumenty związane z uchwałą budżetową to stwierdzenie, iż:

[…] Skład Orzekający zwraca zatem uwagę na potrzebę zweryfikowania ujętych w projekcie wniosków sołectw, w którym zaplanowano w/w wydatki pod kątem wypełnienia przez nie wymogów określonych w cyt. art. 1 ust. 3 ustawy o funduszu sołeckim. Uchwalając budżet Rada Miejska w Górze Kalwarii, zgodnie z kompetencjami wynikającymi z art. 4 ust. 7 w/w ustawy winna odrzucić te wnioski sołectw, w których zamierzone zadania wymogów powyższych nie spełniają […]

może prowadzić do wypaczenia idei funduszu sołeckiego. Podstawowym dokumentem, w którym ujęte jest przedsięwzięcie, jego koszt oraz to czy przedsięwzięcie spełnia warunek poprawy życia mieszkańców oraz czy jest zgodne ze strategią rozwoju gminy, jest wniosek uchwalony przez zebranie wiejskie. Nawet ewentualna pomyłka w przepisywaniu planowanych przedsięwzięć do np. załącznika do uchwały  nie powinna skutkować brakiem realizacji przedsięwzięć.

Kluczowe dla omawianej sytuacji jest rozstrzygniecie, czy integracja mieszkańców sołectwa może być realizowana w ramach funduszu sołeckiego. Regionalna Izba Obrachunkowa wskazała, że tak określone zadanie (integracja mieszkańców sołectwa) nie jest zdaniem własnym gminy. Spór w tym zakresie dotyczy, moim zdaniem, jedynie nazewnictwa, a nie tego czy takie przedsięwzięcie będzie możliwe w ramach zadań własnych gminy. Porównać to można do festynu, który jest finansowany przez gminę. Co do zasady nie ma takiego zadania własnego jak festyn, jednak wątpię, aby ktoś wykluczył możliwość finansowania takiego przedsięwzięcia z środków gminy. Po prostu chodzi tu o znalezienie (najczęściej) konkretnego punktu w art. 7 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym. Jest to przepis wymieniający przykładowo zadania własne gminy.

Czyli np. festyn to inaczej w zależności od jego tematyki: wykonywanie zadania gminy w zakresie promocji (art. 7 ust. 1 pkt 18 ustawy o samorządzie gminnym), wspierania i upowszechniania idei samorządowej, w tym tworzenia warunków do działania i rozwoju jednostek pomocniczych i wdrażania programów pobudzania aktywności obywatelskiej (art. 7 ust. 1 pkt 17 ustawy o samorządzie gminnym), kultury fizycznej (art. 7 ust. 1 pkt 10 ustawy o samorządzie gminnym). Zatem festyn będzie związany z wykonywaniem zadania własnego gminy w zależności od tego jak będzie zorganizowany i czego będzie dotyczył.

Identyczna sytuacja związana jest z wykonywaniem przedsięwzięcia integracja mieszkańców sołectwa – może to być np. przedsięwzięcie związane z wspieraniem i upowszechnianiem idei samorządowej, w tym tworzenia warunków do działania i rozwoju jednostek pomocniczych i wdrażania programów pobudzania aktywności obywatelskiej (art. 7 ust. 1 pkt 17 ustawy o samorządzie gminnym).

Uwzględniając uwagi RIO, w Uchwale nr XX/225/2011 z dnia 28 grudnia 2011 roku w sprawie uchwalenia budżetu gminy Góra Kalwaria na rok 2012 sformułowanie integracja mieszkańców sołectwa ujęte zostało poprawnie jako pobudzanie aktywności obywatelskiej oraz upowszechnianie idei samorządowej (Zestawienie nr 12 do ww. uchwały: sołectwo Czaplin).

Zatem będzie to zadanie własne gminy, natomiast bez wglądu do dokumentów źródłowych: wniosku i protokołu z zebrania wiejskiego trudno wskazywać w jakim zakresie będzie takie przedsięwzięcie służyło poprawie warunków życia mieszkańców. Jednak skoro tak uchwalili mieszkańcy, to z zasady wynika z ich potrzeb i będzie służyło poprawie warunków ich życia.

Uchwała RIO wskazówką dla mieszkańców i urzędników

Zatem stanowisko RIO dotyczy bardziej formy zapisu danego przedsięwzięcia w załączniku do uchwały budżetowej, a nie tego, że takie przedsięwzięcie nie może być realizowane. Identyczne stanowisko przyjęła prawdopodobnie opisywana gmina, ponieważ w załączniku do przyjętej już uchwały budżetowej odnośnie funduszu sołeckiego nie pojawia się przedsięwzięcie integracja mieszkańców sołectwa, a pobudzanie aktywności obywatelskiej oraz upowszechnianie idei samorządowej. Zatem jest to takie samo zadanie, a jedynie inaczej nazwane. Dlatego też, co ponownie podkreślam, nie należy interpretować tego rozstrzygnięcia jako zakaz wydatkowania funduszu sołeckiego na takie przedsięwzięcia, a jedynie wskazówkę do formułowania przedsięwzięć.

Mieszkańcy mogą to robić poprzez napisanie przedsięwzięcia i porównanie go z otwartym katalogiem art. 7 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym i następnie wpisanie tego do wniosku np. przez wskazanie iż przedsięwzięcie jest zdaniem własnym gminy wskazanym w art. 7 ust. 1 pkt 10 ustawy o samorządzie gminnym.

Na koniec warto podkreślić, iż na VI sesji Rady Miejskiej Góry Kalwarii mającej miejsce 29 marca 2011 r. wszyscy radni głosowali za wyodrębnieniem w budżecie gminy środków na fundusz sołecki w 2012 r. Informacja na ten temat dostępna jest tutaj.

Materiały źródłowe

Uchwała RIO Nr Wa.448.2011 dostępna jest tutaj

Zarządzenie o przedłożeniu projektu budżetu Góry Kalwarii dostępne jest tutaj

Załącznik Nr 11 do projektu budżetu Góry Kalwarii, obejmujący plan wydatków na przedsięwzięcia realizowane w ramach Funduszu Sołeckiego w roku 2012,  dostępny jest tutaj

Uchwała Nr XX/225/2011 Rady Miejskiej Góry Kalwarii z dnia 28 grudnia 2011 r. w sprawie uchwalenia budżetu gminy na 2012 rok dostępna jest tutaj

Zestawienie nr 12 do Uchwały Nr XX/225/2011 Rady Miejskiej w Górze Kalwarii z dnia 28 grudnia 2011 r. Środki do dyspozycji jednostek pomocniczych Miasta i Gminy Góra Kalwaria na 2012 rok dostępne jest tutaj

Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym dostępna jest tutaj lub tutaj.

Tak jak w wielu gminach początki funduszu sołeckiego nie były łatwe – wszyscy, począwszy od mieszkańców, przez sołtysów i rady sołeckie na burmistrzu, radnych i urzędnikach gminnych skończywszy uczyli/ły się pracy z funduszem sołeckim. Po trzech latach wójt gminy Perzów podkreślała również, iż sołectwa z czasem coraz rozsądnie wykorzystują środki z Funduszu Sołeckiego – wykorzystywanie tych środków coraz lepiej wychodzi, przy czym mgina także odzyskuje 30% dofinansowania z budżetu państwa na ten cel i myślę, że póki co nie będziemy rezygnować z Funduszu Sołeckiego czytamy w Kurierze Lokalnym Powiatu Kępińskiego.

Z tekstem opublikowanym 19 stycznia 2012 r. można zapoznać się tutaj.

Ideą funduszu sołeckiego jest oddanie części władzy mieszkańcom sołectw. Niestety zdarza się, że władze gminy, radni, sołtysi przekonują, iż fundusz sołecki wiąże się z problemami, powoduje gwałtowny przyrost pracy dla urzędników zaś ludzie i tak wydadzą na głupoty. Powyższą argumentację daje się najczęściej usłyszeć z ust osób, które funduszu sołeckiego nie popierają i nie mają żadnych doświadczeń związanych z jego realizacją.

Jak co roku, do końca marca należy podjąć uchwały o wyrażeniu zgody (bądź nie wyrażeniu zgody) na wyodrębnienie funduszu sołeckiego. W 2011 roku radni gminy Brześć Kujawski zdecydowali, aby fundusz sołecki wyodrębnić, mimo tego iż burmistrz bardzo długo przekonywał radnych do tego, aby na kolejny, 2012 rok już go nie planować.

Informację na ten temat można przeczytać na blogu M.Czyżniejewskiego tutaj.