Pytania dotyczące zwrotu z budżetu państwa części wydatków z funduszy sołeckich
Przedstawiamy odpowiedzi na trzy pytania dotyczące zwrotu części wydatków poniesionych z funduszy sołeckich.
Pytanie:
W ramach funduszu sołeckiego poszczególne sołectwa postanowiły zakupić sprzęt sportowy. W związku z tym opierając się za zasadach gospodarności i racjonalności wydatków gmina ogłosiła „Zapytanie ofertowe na zakup i dostawę sprzętu sportowego”. Zgodnie z obowiązującymi procedurami została ustalona łączna wartość zamówienia. Formularz oferty został sporządzony tak, aby uwzględniał wartość każdej pozycji, każdego sprzętu oddzielnie. Jednak przy wyborze najkorzystniejszej oferty brana była pod uwagę łączna wartość zamówienia. Po wyborze najkorzystniejszej oferty okazało się, że kwoty poszczególnych pozycji/sprzętów sportowych w ofercie różnią się od wartości zapisanych we wnioskach sołectw.
I tak np. sołectwo X na zakup stołu do tenisa miało przeznaczone 1000 zł a wykonawca, którego oferta została wybrana w ofercie oszacował wartość stołu na 800 zł. Sołectwo Y na zestaw do siatkówki przeznaczyło 1000 zł, a wykonawca, którego oferta została wybrana, w ofercie oszacował wartość zestawu na 1200 zł.
W wyniku przeprowadzonego postępowania o udzielenie zamówienia publicznego (zapytanie ofertowe), część przedsięwzięć zaplanowanych w ramach funduszu sołeckiego przekroczy przyznane w ramach funduszu środki, a część stworzy oszczędności dla danego sołectwa. W jaki sposób rozliczyć i zaksięgować dokumenty związane z przedsięwzięciem. I w jaki sposób należy w tej sytuacji wnioskować o zwrot części wydatków z budżetu państwa?
Odpowiedź:
Podana w przykładzie wysokość kwot na zakup poszczególnych elementów sprzętu przesądza, że zakupy te stanowiły tylko jedno spośród większej ilości przedsięwzięć zawartych we wniosku każdego z sołectw. Jest to stwierdzenie istotne dla oceny tego stanu faktycznego, ponieważ wskazuje, że wydatek w kwocie wyższej niż pierwotnie szacowana nie musi oznaczać wydatku ponad kwotę przyznaną sołectwu do dyspozycji na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy o funduszu sołeckim. Są to więc jedynie rozbieżności między kwotami szacowanymi na dane przedsięwzięcie na etapie składania wniosku przez sołectwo a kwotami faktycznych wydatków, które trzeba ponieść na ich sfinansowanie, nieprzesądzające o przekroczeniu kwoty postawionej do dyspozycji sołectwa.
Podane przez sołectwa we wniosku kwoty na poszczególne przedsięwzięcia należy traktować jedynie jako koszty oszacowane przez sołectwo w celu wykazania, że koszty wnioskowanych przedsięwzięć mieszczą się (ogółem) w przyznanych środkach, przypadających mu na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy o funduszu sołeckim. Brak podstaw do zakładania, że sołectwo (zebranie wiejskie) jest podmiotem władnym do profesjonalnego i ostatecznego określenia kosztów poszczególnych zadań. Nie ma też regulacji prawnych, które nakazywałyby traktować zawarte we wnioskach kwoty (i wpisane następnie do załącznika „sołeckiego” w uchwale budżetowej) na każde z przedsięwzięć jako nieprzekraczalne limity wydatków, tzn. swego rodzaju plan finansowy.
Za wydatki wykonane w ramach funduszu sołeckiego, od których można ubiegać się częściowego zwrotu z budżetu państwa, należy uznawać wydatki poniesione na realizację przedsięwzięć zgłoszonych w prawidłowych wnioskach sołectwa. Przy czym wydatki stanowiące podstawę zwrotu nie mogą być wyższe niż kwota przypadająca sołectwu na podstawie wzoru ustawowego, co wynika z art. 3 ust. 2 u.f.s. Nie ma zatem znaczenia dla prawa dochodzenia zwrotu wydatkowanie kwoty 1.000 zł na zakup stołu do tenisa (podczas gdy we wniosku było to 800 zł). Istotna jest kwestia, czy wydatki poniesione na przedsięwzięcia sołectwa ogółem mieszczą się w kwocie przypadającej sołectwu. Jeżeli na każde z przedsięwzięć zawartych we wniosku sołectwa X wydane zostanie więcej niż szacowano we wniosku, to oczywistym jest, że część wydatków przekroczy ogólną kwotę przypadającą sołectwu – jako wydatki ponad kwotą obliczoną na podstawie art. 2 ust. 1 u.f.s. nie będą one mogły być uwzględnione przy występowaniu o częściowy zwrot. Stan ten należy jednak oceniać jako wykonanie przedsięwzięć z wniosku „ogółem”, a nie każdego oddzielnie – ze względu na szacunkowy tylko charakter kosztów poszczególnych przedsięwzięć zapisanych we wniosku.
Faktura powinna być opisana jako „sfinansowano ze środków funduszu sołeckiego sołectwa X”. Po ustaleniu całościowego wykonania wniosku sołectwa możliwe jest skorygowanie opisu np. jako „sfinansowano do kwoty 800 zł ze środków funduszu sołeckiego sołectwa X” (po ustaleniu, że wydatki na wszystkie zgłoszone przedsięwzięcia i tak przekraczają kwotę przyznaną sołectwu).
Wydatkowanie na przedsięwzięcie kwoty niższej (jak w przypadku sołectwa Y) powoduje, że przedsięwzięcie dotyczące zakupu sprzętu generuje wydatek podlegający częściowemu zwrotowi tylko w wysokości faktycznie poniesionej. Jednocześnie powstaje swego rodzaju „oszczędność”, która umożliwi wydatkowanie nieco wyższej (od szacowanej) kwoty na inne przedsięwzięcie z wniosku sołectwa Y i zaliczenie jej do sumy wydatków podlegających częściowemu zwrotowi – do tej wysokości, do jakiej suma wydatków na przedsięwzięcia nie przekroczy ogólnej kwoty przypadającej sołectwu.
Pytanie:
Kwota funduszu sołeckiego przypadającego na sołectwo wynosi ogółem 11000 zł. Sołectwo we wniosku rozgraniczyło tą kwotę na remont świetlicy wiejskiej, określając że na sanitariaty przeznacza 8000 zł, a 3000 zł na remont pomieszczenia kuchennego. Po przetargu okazało się, że remont sanitariatów będzie kosztował 15000 zł. Na pomieszczenie kuchenne brakuje środków. Czy można w tej sytuacji zawnioskować o zwrot całej kwoty funduszu, czy tylko tej kwoty, która dotyczy sanitariatów?
Odpowiedź:
Sytuacja przedstawiona w pytaniu nie jest jednoznaczna. Istotna, blisko 100%-owa rozbieżność między szacowaną kwotą na remont sanitariatów a faktycznym kosztem może spotkać się z zarzutami o przyjęciu przez wójta (burmistrza) wniosku, który powinien być odrzucony jako realnie przekraczający kosztami kwotę przypadającą sołectwu w ramach funduszu.
W przypadku przyjęcia przez gminę, że wniosek był prawidłowy na etapie oceny poziomu jego kosztów (we wrześniu roku poprzedzającego rok poniesienia wydatków), jako kwotę podlegającą częściowemu zwrotowi z budżetu państwa można przyjąć kwotę 11.000 zł, tj. do wysokości środków przypadających sołectwu na podstawie art. 2 ust. 1 u.f.s. Cała kwota została bowiem wydana na przedsięwzięcie wynikające z prawidłowego wniosku sołectwa.
Pytanie:
W uchwale budżetowej gminy na rok 2012 w ramach funduszu sołeckiego zostały zaplanowane wydatki dla 13 sołectw na przedsięwzięcie pn. „Dofinansowanie wyposażenia do bloku żywnościowego przedszkola w X”, realizowane w samorządowym przedszkolu prowadzonym przez gminę, znajdującym się w sołectwie X, do którego uczęszczają również dzieci z tych sołectw.
Wydatki zostały zaplanowane na powyższe przedsięwzięcie dla każdego z tych sołectw (bez wyszczególnienia zakresu rzeczowego zakupów) i zrealizowane w rozdz. 80104, § 6060 – Wydatki na zakupy inwestycyjne jednostek budżetowych. Gmina, w ramach zaplanowanej łącznej kwoty środków 30.175,11 zł przeprowadziła przetarg i zakupiła za 30.000 zł wyposażenie kuchni dla tego przedszkola. Zachodzi wątpliwość czy przedsięwzięcie pn. „Dofinansowanie wyposażenia do bloku żywnościowego przedszkola w X” mogło zostać zaplanowane i sfinansowane ze środków funduszu sołeckiego w wyżej podany sposób, a tym samym czy wydatkowane środki dotyczące sołectw innych niż X (12 sołectw) mogą zostać uwzględnione we wniosku gminy przekazywanym wojewodzie o zwrot części wydatków poniesionych w ramach funduszu sołeckiego?
Odpowiedź:
Wątpliwości są uzasadnione, ponieważ jak wynika z pytania każdy z 12 wniosków przewidywał wprost nakłady inwestycyjne na obiekt położony na terenie innego sołectwa. Wykazuje to niezgodność z – kontrowersyjnym co do swojej zasadności, lecz wciąż obowiązującym – art. 4 ust. 3 ustawy o funduszu sołeckim, według którego „wniosek powinien zawierać wskazanie przedsięwzięć do realizacji na obszarze sołectwa”. Co prawda zakup ruchomego wyposażenia nie może być co do zasady logicznie wiązany z „obszarem sołectwa”, jednakże w przedstawionym przypadku same sołectwa wyraźnie wskazały we wnioskach, że chodzi o obiekt na terenie innego sołectwa. Poza tym zapewne część elementów podlega instalacji lub wbudowaniu.
Właściwe będzie więc pominięcie wydatków na ten cel poniesionych z funduszu tych 12 sołectw, na obszarze których przedszkole nie jest położone.