Osobom zainteresowanym problematyką wspólnot gruntowych polecamy odwiedzenie strony wspolnotygruntowe.pl

Strona prowadzona jest przez Stowarzyszenie Aktywni, które oferuje bezpłatną pomoc w zakresie reaktywacji i prowadzenia wspólnot gruntowych.

Kwestia funkcjonowania wspólnot gruntowych dotyczy w odmiennym stopniu różnych obszarów Polski. Na samym Mazowszu wyodrębnionych jest ponad 1500 wspólnot gruntowych. Ich bolączką jest fakt nie posiadania listy właścicieli, co uniemożliwia efektywne dysponowanie majątkiem. Poradnictwo świadczone przez Stowarzyszenie Aktywni może być pomocne dla sołectw, w których mieszkańcy pragną wyjaśnić status swojej wspólnoty gruntowej, tak aby w przyszłości istniała możliwość np. wykorzystania terenu wspólnoty w inwestycjach finansowanych z funduszu sołeckiego. Kontakt do Stowarzyszenia Aktywni:

Stowarzyszenie Aktywni, Gąsawy Rządowe 111C, 26-502 Jastrząb
tel: 663 436 836
e-mail: stowarzyszenie.aktywni@gmail.com

Polecamy również zapoznanie się z wydanym przez stowarzyszenie podręcznikiem Reaktywacja i zarządzanie wspólnotami gruntowymi dostępnym po kliknięciu poniższego obrazka lub TUTAJ.

Podstawowe informacje na temat wspólnot gruntowych można znaleźć również w artykule z Krakowskiego Rynku Nieruchomości nr 5 z 2010 roku TUTAJ.

Jak samorządy radzą sobie z funduszem sołeckim?

Przeprowadziliśmy badanie sprawozdań finansowych 1035 gmin (na 1140 realizujących wydatki z funduszy sołeckich w 2012 r.) w zakresie wykonania funduszu sołeckiego za 2012 rok. Zaledwie 2% gmin miało poważne problemy z realizacją funduszy sołeckich. Ponad połowa gmin wydała 90% środków wyodrębnionych na fundusze sołeckie. Publikowany niżej wykres obrazuje proporcję środków wydanych z funduszy sołeckich do środków wyodrębnionych na fundusze sołeckie w budżetach gmin (proporcje środków wydanych z funduszy sołeckich do kwoty na jaką złożyłone zostały wnioski o fundusz sołecki szacujemy jako jeszcze wyższe).

W jaki sposób należy odczytać poniższy wykres? Publikujemy w nim informację dotyczącą liczby gmin (26, 72, 220, 717), które w 2012 roku realizowały przedsięwzięcia z funduszy sołeckich. Wykonanie funduszu oznacza procent wydanych środków w proporcji do środków wyodrębnionych na fundusz w budżetach gmin. Przykładowo:

• 717 gmin (czyli 70% z 1035 objętych badaniem) w 2012 roku wykonało wydatki z funduszy sołeckich w ponad 80% kwoty przypadającej na gminę,

• 2% gmin (26 samorządów) wydało mniej niż 35% środków przewidzianych na fundusze sołeckie w 2012 r.

Co istotne, tylko w 1/3 polskich gmin zrealizowano wydatki w mniejszej wysokości niż 80% funduszu sołeckiego. Taka sytuacja może być spowodowana np. niezłożeniem wniosków przez część sołectw w gminach bądź tańszą realizacją przedsięwzięć. Nierealizowanie budżetu gminy w zakresie funduszu sołeckiego, tak jak w gm. Wierzbica w woj. mazowieckim (informacja dostępna TUTAJ) może być przyczyną do nieudzielenia wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta absolutorium z wykonania budżetu.

Na podstawie analizy sprawozdań finansowych przygotowaliśmy listę 2% gmin, 26 samorządów w których procent wydatków z funduszy sołeckich w 2012 roku wyniósł mniej niż 35% wyodrębnionej kwoty. Można mieć uzasadnione pytania, co do przyczyn stojących za takim stanem rzeczy. Przeprowadziliśmy wywiady z 17 przedstawicielami urzędów z poniższej listy. W grupie urzędników znalazło się sześciu skarbników, sekretarz gminy, zastępca wójta oraz dziewięciu urzędników odpowiedzialnych za kwestie funduszu sołeckiego.

Na podstawie wywiadów z urzędnikami nie można wskazać jednoznacznej przyczyny braku realizacji przedsięwzięć z funduszy sołeckich. Również uzupełnienie wywiadów o dane stanowiące informację publiczną nie pozwala wyodrębnić głównej przyczyny niskiej realizacji zadań z funduszu. W marcu 2014 roku Stowarzyszenie zwróci się do Rad Gmin odnośnie przyczyn niskiego wykonania funduszu sołeckiego. W powyższej grupie gmin znajdują się tak samorządy o wysokim poziomie zadłużenia (Jasionówka) oraz o bardzo dobrych wskaźnikach zadłużenia (Józefów). Również dochody gmin są zróżnicowane, podobnie liczba składanych wniosków do funduszu sołeckiego oraz charakter ujętych w nich przedsiewzięć. W gminach Susiec i Wiązów problemem były braki dokumentacyjne we wnioskach. To niewątpliwie przyczyna, na jaką samorząd ma bezpośredni wpływ, prowadząc działania edukacyjne. W gminie Łaszczów wskazano, że celem gminy jest zblokowanie inwestycji nie zaś rozdrabnianie środków – przy takim podejściu do realizacji zadań z funduszu sołeckiego nie może dziwić niskie wykonanie przedsięwzięć. Podobną opinię wyraziła przedstawicielka gm. Biesiekierz, w tej gminie radni konsekwentnie wyodrębniają fundusz sołecki. W gminie Jasionówka wskaźnik zadłużenia w końcu 2012 r. wyniósł 54% (jako procent dochodów budżetowych). W tej gminie w pierwszej kolejności realizowane były wydatki związane z obsługą zadłużenia i zadania obligatoryjne gminy. W gminie Nowogard (woj. zachodniopomorskie) w 2011 roku przedsięwzięcia z funduszu sołeckiego ze względu na niekompletność wniosków zrealizowane zostały z innych środków budżetu gminy. Rady gmin Rachanie, Łaszczów i Stary Brus w 2012 roku podjęły decyzje o niewyodrębnianiu funduszu sołeckiego. Statystyka dla gminy Szaflary (woj. małopolskie) może być myląca, ponieważ gmina zwiększyła fundusz sołecki ponad wysokość przewidzianą w Ustawie.

Na poniższej mapie zaznaczone zostały gminy, dla których zebraliśmy pogłębione dane, opisane wyżej. Wywiady zrealizowaliśmy w listopadzie 2013 r. W całym badaniu uwzględniliśmy 1035 gmin, tj. wszystkie oprócz gmin z obszaru województwa mazowieckiego (ze względu na brak danych, wyjątkowo w skali kraju nie gromadzonych przez Wojewodę Mazowieckiego; dane uzupełniamy kontaktując się z mazowieckimi gminami).

Mam takie trzy zasady, którymi się kieruję w pracy sołeckiej. Po pierwsze: potrzeby mieszkańców. Po drugie: informowanie. Po trzecie: rzetelne rozliczanie. Ale może zaczniemy od ludzi, od nas w Rębiszowie?

Mieszkańcy to podstawa

Zaczynam od nas, dlatego że mieszkańcy to podstawa, to samorząd. Są dobre samorządy w gminach, powiatach – myślimy wtedy zazwyczaj o usługach, szkołach, zdrowiu. Na poziomie sołectwa dobry samorząd to przede wszystkim dobrze zintegrowana społeczność wsi. Bo samorząd to my.

To taki mocny początek, co tu dużo mówić, ale dopiero kiedy będziemy dobrze zintegrowaną grupą, taką która wie czego chce – będziemy partnerami do konkretnych rozwiązań dla urzędu gminy, dla starostwa. A wszyscy w sołectwie chcemy, aby lepiej nam się tutaj żyło, abyśmy się lepiej rozumieli i te nasze wyobrażenia musimy przekładać na słowa. Inaczej rozmawia się z grupą, która wie czego chce, zna temat, formułuje swoje oczekiwania jak równy z równym. Czym jest prawdziwa siła w sołectwie? To dobrze zintegrowani ludzie.

No, ale może się wydawać, że nie od tego zaczyna się rozmowę w sołectwie. Bo drogi, lampy, kanalizacja… Wiem, że są to ważne problemy, bo to nasze sprawy. Ale czy można je rozwiązać na poziomie sołectwa? Na czym powinniśmy się skupić jako mieszkańcy? Jaka jest nasza rola? Tych pytań nie można pominąć.

Będąc sołtysem nie obiecywałem wodociągu, kanalizacji czy dokończenia oświetlenia – choć to rzeczy bardzo potrzebne, których nie ma. Jednak nie na tym polega rola sołtysa, by budować wodociąg. Od tego, na miarę zasobów, jest urząd gminy. Naszą rolą jest zwracać uwagę na nasze potrzeby, ściągać kogo trzeba, rozmawiać, wskazywać co jest do zrobienia i oczekiwać wykonania. A także rozliczać – taka jest rola ludzi i sołtysa, który ma im służyć i pomagać. To trochę inny budowniczy, buduje społeczność, choć trzeba przyznać, że jak trzeba to oczywiście chwyci za łopatę.

Zacząłem od integracji

Pierwsze co zrobiłem po wyborach, to zebranie nowej rady soleckiej. Założyliśmy stronę internetową sołectwa, aby lepiej wyjść z informacją do mieszkańców. Rębiszów to duża wieś, posiada wielu mieszkańców, również tych, którzy wyjechali i obecnie znajdują się w różnych częściach Polski i świata. Zdecydowaliśmy o założeniu strony, aby także do nich dotrzeć z wiadomościami ważnymi dla naszej społeczności, a przede wszystkim, aby w jeszcze jeden sposób integrować Rębiszowian.

Informacje znajdujące się na naszej stronie, stanowią przykład, że w Rębiszowie mieszkają ludzie, którzy zaczynają się coraz lepiej dogadywać. Powstało takie przekonanie, że musimy nauczyć się ze sobą rozmawiać, spotykać, radzić, formułować wnioski – to jest to o co mi chodzi. Są trudne rzeczy, i trzeba je rozwiązywać na zasadzie dialogu. Owszem, występują różnice w poglądach, zapatrywaniach na różne rozwiązania, ale niezależnie jakie zdanie zostanie wybrane, wszyscy muszą się zaangażować. Tu wszystko zależy od nas. No na tym polega ten nasz wiejski samorząd – nie ma go bez zaangażowania.

Sołtys musi uparcie, choćby nie każdy to lubił – a mi sprawia to wielką frajdę – wracać do kluczowej sprawy: integracji sołectwa. Kluczową sprawą dla funkcjonowania sołectwa jest integracja jego mieszkańców, a ta następuje w różnych momentach – przy pracy, zabawie, podczas wycieczki i podczas spotkania. Jako mieszkańcy interesujemy się tym, co jest wokoło nas, naszym życiem tutaj, w tej społeczności. Wspomaganie takiego zainteresowania i integracji powinno być celem pracy sołtysa i rady sołeckiej, ponieważ zainteresowanie mieszkańców życiem własnej społeczności oznacza również zaangażowanie. Wracam cały czas do kwestii integracji mieszkańców, ponieważ zintegrowani, zaangażowani mieszkańcy mówią czego im potrzeba.

Po pierwsze potrzeby mieszkańców

Można podpatrywać dobre praktyki u innych, przenosić je na grunt swojego sołectwa, co nie zastąpi głosu mieszkańców, który powinien być na pierwszym miejscu. Moim zdaniem nie warto wprowadzać pomysłów na zasadzie: pójdę, skopiuję, pochwalę się. Dlaczego? Wtedy we wsi i tak na koniec zostaniemy z niczym – cudze pomysły, cudze potrzeby a nasze realia. Jeśli komuś potrzebny jest poklask, może tak działać, ale jeśli chce tu mieszkać, to nie tędy droga. Sołtysowi może się jeszcze udać pójść na skróty, ale czy takim skrótem uda się przejść całej wsi? Jasne, że nie. Trzeba zacząć od początku: ludzie, potrzeby, realia, spotkania, spotkania, spotkania i tyle samo rozmów z perspektywą na zmiany. Dlatego musimy uczyć się słuchać i rozmawiać. To wcale nie jest prosta sprawa.

Sądzę, że nie da się inaczej rozwijać miejscowości niż spotykając się, zdobywając wiedzę – czasem trzeba posiedzieć w internecie, wyjechać, ale przecież pomysły nie rodzą się po to, aby nasze spotkania odbywały się gdzieś poza sołectwem.  Przy dobrej atmosferze, z czasem pojawiają się propozycje: słuchajcie, a może byśmy spróbowali czegoś takiego… Kilka lat temu wpadły mi w ręce stare widokówki z Rębiszowa (wtedy jeszcze nie myślałem, że  będę sołtysem). Wówczas  pomyślałem, aby zorganizować spotkanie nawiązujące do historii Rębiszowa, pokazać jak to było kiedyś. Teraz wspólnie  rozwinęliśmy ten pomysł i trafiliśmy w dziesiątkę. Nie dość, że miało miejsce duże spotkanie w świetlicy wiejskiej, to z pomocą wielu osób m.in. Arka Włodarskiego z Muzycznego Radia Jelenia Góra, dotarliśmy do kilkudziesięciu przedwojennych widokówek Rębiszowa i udało nam się wydać pamiątkowy kalendarz. To był tylko punkt wyjścia dla dalszych działań podejmowanych wspólnie w naszej miejscowości. Bowiem naszym największym sukcesem była mobilizacja na rzecz zakupu pompy insulinowej dla mieszkańca naszej miejscowości. Dzięki zaangażowaniu udało się.

Po drugie informowanie

Aby poznać oczekiwania ludzi, trzeba organizować spotkania. Nawet nie muszą to być zebrania wiejskie, tylko spotkania, aby lepiej się poznać, podyskutować. W Rębiszowie towarzyszą im kawa, herbata, ciastka. Emocje znajdują wtedy ujście i w takiej atmosferze łatwiej jest konstruktywnie porozmawiać. Dla nowego sołtysa takie spotkania to też okazja, aby powiedzieć: ja mam taki pomysł, chciałbym poznać inne. Przecież mój pomysł nie musi się spodobać – wybierzemy taki, jaki chcielibyśmy wspólnie zrealizować i ciągniemy go dalej.

Informowanie mieszkańców odgrywa istotną rolę. Jeśli ludzie nie będą informowani o tym, co dotyczy publicznych spraw, to każdy, niezależnie od stanowiska jakie zajmuje – szybko straci autorytet i zaufanie, a to jest koniec czegoś podstawowego w życiu społeczności. Zaufanie jest bardzo szybko stracić, a odbudować… dużo trudniej. Przynajmniej tyle samo wysiłku należy wkładać w realizację jakiegoś pomysłu, co w informowanie o nim oraz rozliczanie jego wykonania.

Po trzecie rzetelne rozliczanie

Z każdej pracy na rzecz dobra publicznego trzeba się rzetelnie rozliczyć. Można wykazać na co poszły nasze pieniądze z budżetu gminy, chociażby z funduszu sołeckiego. W naszej miejscowości z funduszu udało się m.in. doposażyć świetlicę wiejską w ekran i rzutnik, klub sportowy w nowe stelaże pod  krzesełka, a w OSP dofinansować wykonanie wjazdu do garażu. Okazało się, że dzięki tym zakupom można także ciekawiej organizować spotkania, zebrania wiejskie.

Co do funduszu, to fundusz najlepiej broni się sam. Proponuję zobaczyć, co udało się za te pieniądze osiągnąć, porozmawiać z ludźmi, to są rzeczy które każdy może w ciągu roku samemu ocenić. Fundusz sołecki to możliwości, widzą to mieszkańcy, widzą to radni. Dwa lata temu fundusz przeszedł jednym głosem, w tym roku było inaczej – na 15 radnych tylko jeden był przeciwny, czyli widać, że opłacało się przekazać część władzy w ręce mieszkańców. Przystępujemy również  do innych inicjatyw, np. bierzemy udział w działaniach na rzecz odnowy wsi, a o ich przebiegu i wynikach będziemy na bieżąco informować m.in. na naszej stronie internetowej rebiszow.pl.

Dochody gminy a wyodrębnianie funduszu sołeckiego

Szczegółowe dane dotyczące zwrotów z budżetu państwa, zebrane przez SLLGO w ramach monitoringu funduszu sołeckiego, wskazują iż najczęściej na wyodrębnienie funduszu sołeckiego decydują się najmniej zamożne gminy, tj. takie w których kwota bazowa jest mniejsza od średniej kwoty bazowej dla kraju.

Istotną motywację dla wyodrębniania funduszu sołeckiego stanowi możliwość odzyskania, w formie zwrotu z budżetu państwa, części wydatków poniesionych z funduszu sołeckiego.

Tak w 2012 roku, jak i w przypadku 2011 roku ponad połowę gmin otrzymujących zwrot części wydatków poniesionych z funduszu sołeckiego stanowiły samorządy otrzymujące 30% zwrotu. Było to 56% w 2011 r. oraz 57% w 2012 r.  Proporcje dla gmin otrzymujących zwroty z budżetu  państwa w 2011 r. kształtowały się następująco: 57% gmin otrzymało 30% zwrotu wydatków, 32% gmin 20%, 11% gmin 10% wydatków. Dane dla 2012 roku przedstawiały się następująco: 56% gmin otrzymało 30% zwrotu wydatków, 38% gmin 20%, 6% gmin 10%.

Komu przysługuje zwrot?

Zgodnie z art. 2 ust. 4 ustawy o funduszu sołeckim, zwrot z budżetu państwa części wydatków poniesionych z funduszy sołeckich dotyczy gmin, które wykonały przedsięwzięcia z funduszu sołeckiego.

Gmina otrzymuje z budżetu państwa zwrot, w formie dotacji celowej, części wydatków wykonanych w ramach funduszu. Zwrot obejmuje wydatki wykonane w roku poprzedzającym rok budżetowy.

Ile pieniędzy wróciło do gmin?

O tym, ile pieniędzy otrzymały gminy jako zwrot części wydatków z funduszy sołeckich pisaliśmy tutaj (2012 r.) i tutaj (2011 r.). Zwroty wydatków przekazane z budżetu w 2012 r. dotyczyły wydatków poniesionych w 2011 r., o których decydowano na zebraniach wiejskich w 2010 r. Zwroty przekazane w 2011 r. dotyczyły wydatków poniesionych w 2010 r., o których decydowali mieszkańcy na zebraniach wiejskich w pierwszym roku funkcjonowania ustawy, czyli w 2009 r.

• 30% zwrotu wykonanych wydatków przysługuje dla gmin, w których kwota bazowa (Kb) jest mniejsza od średniej kwoty bazowej dla kraju (Kbk) w skali kraju,

• 20% zwrotu wykonanych wydatków przysługuje dla gmin, w których Kb wynosi od 100% do 120% średniej Kbk w skali kraju,

• 10% zwrotu wykonanych wydatków przysługuje dla gmin, w których Kb jest większe od 120 % średniej Kbk w skali kraju.

Co to jest kwota bazowa (Kb)?

Kwota bazowa obliczana jest według zasad przedstawionych w art. 2 ustawy o funduszu sołeckim. Aby obliczyć kwotę bazową dla gminy, należy podzielić wykonane dochody bieżące gminy przez liczbę mieszkańców gminy. Chodzi o wykonane dochody bieżące gminy sprzed dwóch lat w stosunku do roku, w którym fundusz będzie fizycznie realizowany oraz o liczbę mieszkańców gminy podaną przez prezesa GUS, według stanu na 31 grudnia sprzed dwóch lat w stosunku do roku, w którym fundusz będzie fizycznie realizowany.

Czyli jeśli radni i mieszkańcy podejmowali decyzje o wyodrębnieniu funduszu sołeckiego w 2012 roku, to fundusz  będzie realizowany w 2013 r., zaś do obliczeń muszą być wzięte dochody bieżące z 2011 r. Liczba mieszkańców dotyczy stanu na 31 grudnia również na dwa lata wstecz w stosunku do roku w którym fundusz ma być realizowany, czyli w tym przypadku na 31 grudnia 2011 r.

Co to jest średnia kwota bazowa dla kraju (Kbk)?

Opisuje to art. 2 ust. 6-8 ustawy o funduszu sołeckim:

Średnią kwotę bazową dla kraju oblicza się, dzieląc łączną kwotę wykonanych dochodów bieżących gmin wiejskich i miejsko-wiejskich, o których mowa w przepisach o finansach publicznych, przez liczbę mieszkańców gmin wiejskich i miejsko-wiejskich według stanu na dzień 31 grudnia roku poprzedzającego rok budżetowy o dwa lata, ustaloną przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.

Średnią kwotę bazową dla kraju podaje każdego roku do 31 sierpnia zgodnie z art. 2 ust. 8 ustawy o funduszu sołeckim Minister Finansów. Każdorazowo komunikaty Ministerstwa Finansów publikowane są w BIP, np. tutaj.

Średnia kwota bazowa (Kbk) na 2010 rok wyniosła  2.312,09 zł/mieszkańca
Średnia kwota bazowa (Kbk) na 2011 rok wyniosła  2.399,29 zł/mieszkańca
Średnia kwota bazowa (Kbk) na 2012 rok wyniosła  2.576,39 zł/mieszkańca
Średnia kwota bazowa (Kbk) na 2013 rok wyniosła  2.620,11 zł/mieszkańca

Jak obliczyć wysokość funduszu sołeckiego?

O tym, jak obliczyć ile pieniędzy przypada na sołectwo, piszemy TUTAJ.

Wyniki wcześniejszych badań

W 2009 oraz w 2010 roku zespół SLLGO w oparciu o metodologię wypracowaną wspólnie z pracownikami Instytutu Socjologii UW przeprowadził w różnych regionach kraju kilkadziesiąt wywiadów z urzędnikami samorządowymi, członkami rad sołeckich i sołtysami. Równolegle odbyliśmy ok. 160 wywiadów telefonicznych ze skarbnikami, sekretarzami oraz wójtami i burmistrzami gmin. W opinii badanych osób jedną z głównych przeszkód dla wyodrębnienia funduszu sołeckiego  w pierwszych latach funkcjonowania ustawy o funduszu sołeckim były niskie dochody gminy. Zebrane dane wskazują, iż  już w pierwszym roku fundusz sołecki najczęściej wyodrębniały w budżetach właśnie gminy najmniej zamożne.

W czerwcu 2011 r. prezentowaliśmy również artykuł przygotowany na podstawie badań przeprowadzonych w rzeszowskich gminach przed dr Bogusława Kotarbę. Jak pisał autor: z przeprowadzonego badania wynika, że możliwość uzyskania części poniesionych kosztów, faktycznie zachęca gminy do wyodrębniania funduszu sołeckiego. Artykuł dostępny jest tutaj.

Zachęcamy do zapoznania się z publikacją Fundusz sołecki w pytaniach i odpowiedziach wydaną przez Stowarzyszenie Liderów Lokalnych Grup Obywatelskich, w programie Budżet obywatelski.

W zespole programu Budżet obywatelski pracujemy na rzecz mieszkańców:

• odpowiadamy na Państwa pytania i przedstawiamy opinie prawne – tylko w sierpniu i wrześniu 2012 r. udzieliliśmy pisemnych odpowiedzi na ponad 250 pytań,

• publikujemy artykuły dotyczące funkcjonowania funduszy sołeckich – kilkanaście tekstów otrzymaliśmy od Państwa,

• prowadzimy kompleksowy monitoring funkcjonowania ustawy – nasze działania dotyczą gmin i instytucji centralnych,

• gromadzimy i udostępniamy wiedzę – prowadzimy własne badania i udostępniamy dane publicznych instytucji, w tym RIO,

• pracujemy z najlepszymi ekspertami z regionalnych izb obrachunkowych oraz ośrodków akademickich,

• aktywnie korzystamy z prawa – m.in. zmobilizowaliśmy do działania ponad 200 rad gmin, doprowadziliśmy do kilkudziesięciu istotnych rozstrzygnięć sądowych, podjęliśmy działania m.in. wobec GUS,

• monitorowaliśmy proces wprowadzania zmian do ustawy o funduszu sołeckim, który do zmian nie doprowadził – jesteśmy zwolennikami trwałości prawa i niewprowadzania pochopnych, nieprzemyślanych zmian,

• i co dla nas najważniejsze: spotykamy się z Państwem w całej Polsce: w gminach, w sołectwach, uczestnicząc w wydarzeniach, a ostatnio na konferencjach organizowanych wspólnie z wojewodami pod patronatem Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji. 

Publikacja, którą przedstawiamy, w krótkiej formie zbiera to, co naszym zdaniem ważne. Publikacja Fundusz sołecki w pytaniach i odpowiedziach jest bezpłatna, można ją pobrać, drukować i rozpowszechniać. Wprowadzanie zmian zabronione. Publikacja obejmuje stan prawny na wrzesień 2012 r. W przypadku udostępniania na Państwa stronie internetowej prosimy o umieszczenie odnośnika do strony funduszesoleckie.pl

Publikacja w wersji elektronicznej

Plik do pobrania i wydruku w formacie A4 dostępny jest TUTAJ.

Plik do pobrania i wydruku w formie zeszytowej – po wydrukowaniu i złożeniu na pół publikacja tworzy niewielką książeczkę – dostępny jest TUTAJ (okładka) i TUTAJ (środek).

Publikacja tradycyjna

Dysponujemy egzemplarzami publikacji, które chętnie Państwu prześlemy drogą tradycyjną. W pierwszej kolejności publikację wysyłamy do bibliotek wiejskich oraz do gmin, w których fundusz sołecki funkcjonuje pierwszy rok.

Jeśli interesuje Państwa otrzymanie publikacji, prosimy o kontakt na adres: funduszesoleckie@sllgo.pl. Prosimy również o krótkie opisanie zmian, jakie Państwa zdaniem nastąpiły w związku z wprowadzeniem w życie funduszu sołeckiego w Państwa gminie/sołectwie oraz wyzwań, z jakimi się Państwo spotykacie. Państwa uwagi pozwolą nam lepiej odpowiedzieć na pojawiające się potrzeby. Prosimy również o nadsyłanie wszelkich uwag krytycznych dotyczących publikacji.

Wszystkich tych działań nie byłoby, gdyby nie wsparcie Trust for Civil Society in Central and Eastern Europe. Serdecznie dziękujemy!

POBIERZ PLIK: Fundusz_sołecki_pytania_odpowiedzi_2012_funduszesoleckie.pl

Prezentujemy strukturę wydatków poniesionych przez gminy w ramach funduszy sołeckich w 2011 r.

Według danych Ministerstwa Finansów w 2011 r. przedsięwzięcia z funduszu sołeckiego zostały zrealizowane na kwotę 205 344 705 zł. Wszystkie przedsięwzięcia z funduszu sołeckiego ujmowane są rokrocznie w budżecie gminy w działach, rozdziałach i paragrafach. Działy budżetu są najbardziej ogólnym sposobem opisu wydatków z budżetów gmin. Jaką część wydatków poniesionych przez gminy w ramach funduszy sołeckich w 2011 r. stanowiły wydatki związane z przedsięwzięciami ujętymi w budżetach gmin np. w dziale transport i łączność przestawia poniższy wykres.

90% wydatków ujętych w dziale transport i łączność dotyczyło przedsięwzięć związanych z drogami gminnymi. W przypadku działu kultura i ochrona dziedzictwa narodowego 71% wydatków związanych było z przedsięwzięciami dotyczącymi ośrodków kultury czy świetlic wiejskich. W dziale gospodarka komunalna i ochrona środowiska 98% wydatków dotyczyło takich kwestii jak m.in. utrzymanie zieleni, oczyszczanie wsi. 55% środków ujętych w dziale kultura fizyczna dotyczyło przedsięwzięć związanych z gminnymi obiektami sportowymi. Osoby zaineresowane szerzej kwestiami wydatków na sport zapraszamy do zapoznania się z Obywatelskim Monitoringiem Sportu organizowanym przez SLLGO w 2012 r.

Prezentujemy również tabelę zawierającą szczegółowe informacje dotyczące opisu blisko 1% pozostałych wydatków. Tabela dostępna jest w formacie arkusza kalkulacyjnego tutaj lub pliku PDF tutaj.

Komentarz

Wydatki ujęte w poszczególnych działach budżetu stanowią jedynie orientacyjną informację, w jaki sposób gminy przyporządkowały przedsięwzięcia mieszkańców zapisane we wnioskach o fundusz sołecki. I tak np.: kwota ponad 6 mln złotych przedsięwzięć przypisanych do działu rolnictwo i łowiectwo obejmuje m.in. takie kwestie jak melioracje czy infrastrukturę wodociągową i sanitacyjną wsi. Najbardziej szczegółowe dane o wydatkach z funduszu sołeckiego znajdują się we wnioskach o fundusz sołecki.

Uogólniając dane dotyczące realizacji Ustawy o funduszu sołeckim za 2011 r. w aspekcie finansowym, nie można zapominać, iż każda wspólnota samorządowa, każde sołectwo ma swoje potrzeby, zaś przedsięwzięcia z funduszu sołeckiego stanowią bezpośredni wyraz owych potrzeb w konkretnym czasie i miejscu. Niektóre z owych potrzeb, np. kwestia opieki nad lokalnymi zabytkami zdaniem jednej społeczności, powinny być zaspokojone szybciej – dlatego znalazły się we wniosku o fundusz sołecki na 2011 r. W tym samym czasie inna wspólnota samorządowa – mieszkańcy innego sołectwa zdecydowali np. o przeznaczeniu większej kwoty na spotkania mieszkańców bądź doposażenie świetlicy wiejskiej. Warunki funkcjonowania sołectw są bowiem różne i często nieporównywalne.

Należy podkreślić, iż mieszkańcy sołectw podjęli decyzje dotyczące budżetów gmin w sposób odpowiedzialny, o czym świadczy wysoki procent przedsięwzięć wykonanych z funduszy sołeckich w 2011 r. (w zależności od województwa od ponad 75% do ponad 90%). Informacja o strukturze wydaktów potwierdza różnorodność potrzeb mieszkańców sołectw.

Obszerny komentarz dotyczący opublikowanych danych przedstawimy w październiku 2012 r.

Źródło danych

Dane ze sprawozdań z wykonania wydatków budżetowych gmin i miast na prawach powiatu w 2011 r., informacja publiczna udostępniona przez Departament Finansów Samorządu Terytorialnego Ministerstwa Finansów. Sprawozdania dostępne są w Biuletynie Informacji Publicznej Ministerstwa Finansów. Jak informuje Ministerstwo: Na stronie internetowej Ministerstwa Finansów w zakładce Finanse Publiczne – Finanse samorządów – Sprawozdania budżetowe zamieszczone są zestawienia zbiorcze dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz zobowiązań i należności jednostek samorządu terytorialnego. W/w dane dostępne są tutaj. Ponadto w zakładce BIP, Samorząd Terytorialny – Sprawozdania budżetowe zamieszczane są bazy danych ze sprawozdań budżetowych jednostek samorządu terytorialnego w pełnej szczegółowości klasyfikacji budżetowej dla dochodów, wydatków, zobowiązań i nadwyżki/deficytu umożliwiające tworzenie różnych zestawień i obliczeń, w tym wydatków jednostek samorządu terytorialnego na fundusz sołecki z podziałem na działy wedlug klasyfikacji budżetowej. W/w dane dostępne są tutaj.

Dane dotyczące wydatków gmin poniesionych na fundusz sołecki w latach 2010 oraz 2011 publikowaliśmy również tutaj.

Informacje na temat klasyfikacji budżetowej dostępne są w Biuletynie Informacji Publicznej Ministerstwa Finansów tutaj.

Gazeta Pomorska.pl informuje o otwarciu świetlicy wiejskiej na gruncie, który przekazany został przez prywatnych właścicieli: na działce ofiarowanej wsi przez sołtys Annę Grabowską i jej męża najpierw urządzono plac zabaw, a teraz stanęła świetlica.

Tekst opublikowany 15 lipca 2012 r. dostępny jest tutaj.

W Łodzi rozpoczyna prace zespół ds. budżetu obywatelskiego powołany przez prezydent miasta 26 czerwca 2012 r.

Zarządzenie prezydent miasta nr 2476/VI/12 w sprawie powołania Zespołu ds. opracowania zasad funkcjonowania i wdrożenia budżetu obywatelskiego w Mieście Łodzi dostępne jest w Biuletynie Informacji Publicznej urzędu tutaj.

Zespół ma wypracować zasady funkcjonowania budżetu obywatelskiego (partycypacyjnego), które umożliwią mieszkańcom Łodzi podejmowanie wiążących decyzji o części budżetu miasta.

O budżecie obywatelskim w Łodzi pisaliśmy w maju tutaj oraz lutym tutaj bieżącego roku.

12 czerwca 2012 r. odbył się finał dorocznego konkursu „Sołtys Roku 2011” oraz towarzysząca mu konferencja poświęcona tworzeniu warunków do działania i rozwoju jednostek pomocniczych […] konkurs pod patronatem marszałka Senatu organizuje redakcja „Gazety Sołeckiej” oraz Krajowe Stowarzyszenie Sołtysów. Organizatorem konferencji  jest senacka Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej.

Program konferencji dostępny jest tutaj.

Czym jest organizowanie społecznościowe?

Organizowanie społecznościowe to budowanie siły społeczności. Organizatorzy skupiają się na budowaniu organizacji lub siły możliwie dużej grupy ludzi, co ma doprowadzić do wywierania nacisku na decydentów.

Zadaniem organizatorów społeczności lokalnej jest identyfikowanie i wspieranie liderów, doprowadzanie do zawiązywania się koalicji i asystowanie przy planowaniu kampanii na rzecz zmiany. To czym metoda ta różni się od innych, jest uznanie, że zmiana nastawienia decydentów – zwłaszcza gdy dotyczy grup nieuprzywilejowanych – łączy się często z konfliktem i koniecznością demonstracji siły.

Nie oznacza to jednak konieczności zaistnienia tych zjawisk w organizowaniu społeczności, a jedynie brak obaw przed nimi.

Więcej o organizowaniu społecznościowym można dowiedzieć się z publikacji Organizowanie społecznościowe – władza w ręce społeczności lokalnych przetłumaczonej i udostępnianej przez Stowarzyszenie Liderów Lokalnych Grup Obywatelskich, na zlecenie Europejskiej Sieci Organizatorów Społecznościowych.

Z publikacją w pliku PDF można zapoznać się tutaj.